Tot ziens daarboven, Pierre Lemaitre

In een oorlog hebben mensen verschillende ervaringen. De hele oorlog proberen de soldaten te overleven, maar soms gebeurt er iets waardoor ze uiteindelijk liever zouden sterven.

Albert Maillard en Édouard Péricourt zijn de hele oorlog zonder kleerscheuren doorgekomen, maar bij de laatste Franse aanval op een van de Duitse stelling eind 1918 raakt Albert levend begraven en Édouard gewond in zijn gezicht door een granaatscherf.

De twee zijn nu tegen wil en dank aan elkaar verbonden en gemakkelijk is dit niet.

Albert was voor de oorlog al niet zo’n snelle denker en geneigd tot piekeren, maar de posttraumatische stress verergerde dit alleen maar.

Na het afzwaaien probeert Albert te overleven met allerlei kleine baantjes die weinig opleveren, terwijl Édouard verzorging nodig heeft en verslaafd is geraakt aan de morfine die hij eerst nodig had vanwege de pijn. Hun situatie wordt steeds nijpender.

Degene die dit allemaal veroorzaakt heeft is Henri D’Aulney-Pradelle, die alleen maar nog een snelle promotie wilde voordat de oorlog eindigde en dus een aanval nodig had waarbij hij een held kon zijn. Het was voor hem geen probleem om daarvoor zelf wat te regelen.

Ook na de oorlog gaat het hem goed en weet hij grof geld te verdienen met contracten om de vele doden die er her en der bij verschillende slagvelden liggen over te brengen naar militaire begraafplaatsen waar het de bedoeling is dat ze met eer worden herbegraven.  

Édouard verzint ondertussen een plan waar hij al zijn creativiteit in kwijt kan, en waarmee hij de oneerlijke situatie weer een beetje recht wil trekken. Het kost enige tijd om Albert te overtuigen, maar dan kunnen ze beginnen met een grootscheepse poging tot oplichting.

Toen de oorlog voorbij was en de soldaten werden gedemobiliseerd, bleek dat er voor de mannen die terugkeerden eigenlijk geen plek was. Van de doden kon men tenminste nog zeggen dat ze helden waren, maar de levenden die terugkeerden met hun verwondingen en hun trauma’s en die weer banen nodig hadden, waren eigenlijk alleen maar lastig. Bij het afzwaaien kregen ze tweeënvijftig franc mee en daar moesten ze het maar mee zien te redden. Nazorg en vooral begrip was vaak ver te zoeken.

Deze cultus om de doden te vereren kwam op een hoogtepunt net na de Eerste Wereldoorlog. Elk dorp en elk arrondissement wilde een eigen monument om de Glorieuze Doden van het Vaderland te eren. Alle verdriet en alle rouw werd gestopt in het uitvoeren van herbegrafenissen, het oprichten van monumenten en het organiseren van herdenkingen en rituelen.

Voor de (over)levenden was hierin weinig plek.

Pierre Lemaitre heeft eerder verschillende thrillers geschreven waar hij veel bekendheid mee heeft gekregen.

Tot ziens daarboven is een compleet ander genre, hoewel de vlotheid van vertellen overeind blijft, het is een verhaal dat je vanaf het begin vastgrijpt en niet meer loslaat tot de laatste bladzijde.

De gruwelijke, rauwe gebeurtenissen aan het front worden treffend en levensecht beschreven, de ervaringen van Albert die begraven is in die granaattrechter en daar alleen een verrot paardenhoofd als gezelschap heeft, blijven je bij. Zijn moeilijkheden om na de demobilisatie weer te wennen aan het normale leven zijn volkomen begrijpelijk. Zijn vriendschap met Édouard maakt dit niet altijd gemakkelijk. Diens vreselijke verwondingen zijn een blijvende herinnering aan de verschrikkingen van de oorlog, maar leveren op een vreemde manier tegelijkertijd bijna komische situaties op. Zeker gezien de fratsen die Édouard soms uithaalt.

Henri D’Aubery-Pardelle is een vreselijke opportunistische klootzak, waarvan je het grootste deel van de tijd hoopt dat hij nog een gruwelijke dood zal sterven of iets dergelijks. Even lijkt hij te gaan winnen, maar het einde van Tot ziens daarboven is in alle opzichten bevredigend. Het loopt niet voor iedereen goed af, zelfs niet voor onze helden, maar waarschijnlijk wel op de beste manier.

Zelfs al ben je een beetje klaar met boeken die zich afspelen in de Eerste Wereldoorlog, dan nog is Tot ziens daarboven een boek dat je zou moeten lezen. Aanrader.

Originele Franse titel: Au revour là-haute

Uitgegeven in 2013

Nederlandse uitgave 2014 door uitgeverij Xander

Nederlandse vertaling: Liesbeth van Nes

Bladzijdes: 475