De koepel van Brunelleschi, Ross King

In 1296 werd in Florence de eerste steen gelegd voor de nieuwe kathedraal. Een kathedraal die de rijkdom en groeiende macht van de stad zou weerspiegelen. Volgens de plannen zou deze kathedraal bekroond moeten worden met een grote koepel, de grootste die er tot dan toe gebouwd was. 

Er was echter een klein probleem, men had geen idee hoe zo’n koepel gebouwd zou moeten worden. Maar de opdrachtgevers hoopten, vol ontroerend godsvertrouwen, dat God tegen de tijd dat men aan de koepel toe was wel bouwmeesters zou verschaffen die dit probleem konden oplossen.

In 1418 was het zover en er werd een wedstrijd uitgeschreven waarin bouwmeesters en anderen hun plannen voor een koepel konden indienen.

Uiteindelijk zou het ontwerp van goudsmid Filippo Brunelleschi worden gekozen. Een gewaagd ontwerp had hij gemaakt, voor een koepel zonder luchtbogen. Of het zou werken was nog maar te bezien, maar vol vertrouwen begon men eraan. 

In de bijna veertig jaar hierna zou Brunelleschi de belangrijkste betrokkene zijn voor dit grote project.

En een groot project was het, vier miljoen bakstenen zijn er gebruikt en tientallen houten palen en alle stenen en alle palen moesten met de hand worden gemaakt. Bouwen aan een kathedraal was in die tijd daadwerkelijk bouwen voor de eeuwigheid.

Filippo Brunelleschi heeft nog mogen meemaken dat de koepel voltooid was en de kathedraal in 1446 gewijd werd. Enkele maanden daarna stierf hij en hij werd als eerste begraven binnen in de kathedraal zelf. Nog nooit eerder had een architect zoveel eer gekregen, maar Brunelleschi heeft dan ook iets voor elkaar gekregen dat voor of na hem geen enkele andere architect is gelukt.

Brunelleschi had geen enkel voorbeeld en moest alles zelf uitwerken. Hij moest nieuwe machines uitvinden om de stenen en ander materiaal naar boven te krijgen en nieuwe manieren bedenken om de juiste helling van de hoeken te berekenen.

Ook moest hij met oplossingen komen om te voorkomen dat de koepel nog tijdens het bouwen zou instorten. Hij wilde namelijk geen houten ondersteuning gebruiken, zoals in die tijd gebruikelijk was, maar het anders aanpakken. Hoe hij het precies voor elkaar heeft gekregen, weten we niet. Brunelleschi was zeer wantrouwend en schreef bijna niets op.

Maar hij heeft het voor elkaar gekregen. De koepel van de Santa Maria del Fiore in Florence is daadwerkelijk de grootste koepel die gebouwd is en nog altijd domineert ze het stadsbeeld van Florence en haar omgeving.

Ieder die naar Florence gaat, bezoekt de Dom en voor ieder die er meer over wil weten is er het heerlijke boek De koepel van Brunelleschi van Ross King. Vol sappige anecdotes over de werklieden, Brunelleschi en zijn voorliefde voor practical jokes, de manier van werken in Florence en de concurrentiestrijd tussen de verschillende bouwmeesters. Daarbij wordt, zelfs voor een technische leek als ik, duidelijk uitgelegd hoe sommige bouwtechnische zaken werken, de moeilijkheden waar Brunelleschi zich voor gesteld zag en de geniale oplossingen die hij bedacht.

Razend interessant en superleuk, zeker als je Florence kent of meer over de geschiedenis wil weten.

Oorspronkelijke titel: Brunelleschi’s Dome

Uitgegeven in 2000

Nederlandse uitgave 2007 door uitgeverij De bezige bij

Nederlandse vertaling: Ronald Jonkers

Bladzijdes: 202