Vanessa and her sister, Priya Parmar

Na de dood van hun vader in 1904 gingen Vanessa, Thoby, Adrian en Virginia Stephen in een huis in Bloomsbury wonen. Ze wilden graag bohemien zijn en de bestaande Victoriaanse omgangsnormen aan de kant zetten, hoewel dit niet altijd zo gemakkelijk was. Vanessa, de oudste, was nog steeds degene die de praktische kant van de zaken moest regelen, zoals het betalen van de rekeningen en ervoor zorgen dat er eten was op de vele feestjes die gegeven werden.

Vrienden van Thoby uit Cambridge, zoals E. M. Forster of Lytton Strachey, kwamen regelmatig aan om de kamers te vullen met filosofische en kunstzinnige gesprekken. Virginia met haar briljante geest kon hierin goed meekomen, maar voor Vanessa die niet literair was, maar schilderde, was die opgave groter. Toch was haar rol belangrijker dan ze zelf besefte en eigenlijk werd zij de spil van wat bekend zou komen te staan als ‘de Bloomsbury groep’.

Na de dood van van Thoby nam Vanessa het huwelijksaanzoek van Clive Bell aan. Hij had haar meermalen gevraagd, maar in de nasleep van de tragedie was hij iemand geworden op wie ze kon bouwen.

De eerste huwelijksmaanden waren heerlijk en een openbaring, maar nadat hun oudste zoon Julian was geboren werd Vanessa door hem in beslag genomen. Clive besloot om een oude affaire weer nieuw leven in te blazen en begon een soort verhouding met Virginia, die echter nooit lichamelijk werd.

We weten veel over Bloomsbury en degenen die erbij hoorden. Brieven, dagboeken en vele, vele romans hebben ze nagelaten. Vanessa is hierbij degene over wie we nog het minste weten, omdat zij niet schreef maar schilderde.

De verhouding tussen Vanessa en Virginia was bij tijd en wijle moeizaam, met aan de ene kant diepe affectie, aan de andere kant bittere concurrentie. Al eerder is hier een roman over verschenen Vanessa and Virginia van Susan Sellers, die ik erg mooi vond. (hier)

Virginia Woolf

Ik was dan ook erg benieuwd naar dit boek van Priya Parmar en haar kijk op de relatie tussen de beide zusters.

Vanessa and her sister geeft geen vleiend portret van Virginia Woolf. Virgina is iemand die weliswaar briljant is, maar ook buien heeft van gekte en hierdoor loopt iedereen om haar heen op eieren, doodsbenauwd om iets te doen wat haar weer in de afgrond zal doen glijden. Virginia maakt hier ook, bewust of onbewust, gebruik van. Zij is bang alleen gelaten te worden in haar gekte en claimt met een allesoverheersende zucht de enige te zijn in het middelpunt van Vanessa’s belangstelling, al haar zusters affectie.

Zelfs al moet ze hiervoor een verregaande flirt beginnen met Clive Bell. Deze affaire, hoewel die nooit lichamelijk werd, zorgde wel voor een definitieve breuk tussen de beide zusters, vanaf dat moment zou Vanessa altijd een afstand voelen tot Virginia en zich altijd bewust zijn van het feit dat haar zuster haar eens fundamenteel verraden had.

Het boek wordt in dagboekvorm verteld door Vanessa, met daartussen door brieven en postkaarten van bijvoorbeeld Virginia of van Lytton Strachey aan Leonard Woolf in Ceylon. De brieven en de kaarten zijn apart gedrukt, wat een erg leuk effect geeft. Dat de treinkaartjes of de boottickets ook apart zijn afgedrukt, is een beetje onnodig, maar grappig is het wel.

Het boek beslaat de periode 1904-1912, de periode waarin de Stephens in Bloomsbury komen te wonen tot het moment dat Virginia zelf trouwt, met Leonard Woolf die al die jaren op de achtergrond aanwezig was in de brieven van Lytton.

Vanessa Bell

Priya Parmar heeft natuurlijk uit de vele bronnen kunnen putten, maar heeft ook voldoende ruimte gevonden voor een eigen interpretatie en een eigen stem.

Was Virginia echt zo’n belasting voor haar omgeving? Het is heel goed mogelijk, mensen die ziek zijn hebben soms wel eens de neiging te denken dat zij en hun ziekte de hoofdrol spelen op ieders toneel. Het kan ook zijn dat dit vooral zo overkomt op Vanessa, die bij alles wat ze doet steeds rekening moet houden met haar kwetsbare zuster en hoe dingen op haar zullen overkomen. Pas als Virginia trouwt en iemand anders heeft die de primaire zorg op zich kan nemen, is Vanessa hiervan verlost.

Ik vond het in ieder geval een interessante interpretatie van de relatie tussen Vanessa en Virginia en ik vond het ook bijzonder mooi geschreven. De stem van Vanessa komt erg duidelijk naar voren. Mooi vond ik hoe de verhouding van Clive wordt beschreven en hoe Vanessa langzaam beseft dat haar echtgenoot andere opvattingen heeft over het huwelijk en hoe ze hiermee om moet gaan.

Dank je wel Joke dat je me deze tip hebt gegeven, ik heb er ontzettend van genoten.

Joke’s bespreking hier

Uitgegeven in 2014

Nog geen Nederlandse vertaling