Maria, koningin der Schotten, deel II

De graaf van Bothwell

De graaf van Bothwell
Na de dood van Darnley gingen in heel Europa de verdachtmakingen rond, Maria zou zelf de hand in de moord hebben gehad. Heel prettig voor haar verbleef ze namelijk op het moment van de ontploffing niet in hetzelfde huis als haar man. Of de beruchte graaf van Bothwell had het gepland, er gingen zelfs geruchten dat Bothwell en Maria minnaars waren en dat zij samen hadden bekokstoofd dat Darnley vermoord moest worden. Bothwell werd aangeklaagd, maar werd vrijgesproken. 

Wierp dat al niet genoeg smetten op Maria’s regering, de gebeurtenissen die daarna kwamen maakten het helemaal moeilijk voor haar om de troon te behouden. Bothwell nam Maria mee naar zijn huis en daar stemde zij in om met hem te trouwen. 

We weten niet of ze vrijwillig met hem is meegegaan of dat het een ontvoering betrof, ook weten we niet zeker waarom ze toestemde in een huwelijk. Het kan zijn dat ze oprecht verliefd was, maar er kan ook druk zijn uitgeoefend. Het is zelfs mogelijk dat Bothwell haar verkracht heeft, aangezien dit volgens de Schotse wetten in die tijd een huwelijk bijna een verplichting maakte, om de eerbaarheid van de vrouw te herstellen.

Loch Leven

In ieder geval trouwden ze in mei 1567, maar het huwelijk viel niet goed, niet in Schotland en niet in het buitenland. In Schotland was er al snel weinig steun meer voor de echtlieden. De katholieken steunden het huwelijk niet omdat ze de protestantse rite waar het huwelijk volgens gesloten was niet erkenden, en zowel katholieken als protestanten vonden het onbegrijpelijk dat ze juist met de man trouwde waarvan iedereen dacht dat hij haar vorige echtgenoot vermoord had. 

Er kwam een veldslag en Maria en Bothwell verloren. Bothwell kreeg veilige doorgang, maar Maria werd opgesloten in het kasteel midden in een meer, Loch Leven. Bothwell en Maria hebben elkaar nooit meer gezien. Bothwell werd verbannen uit Schotland en is in Denemarken gestorven. Maria bleef opgesloten in Loch Leven en moest afstand doen van de troon. Haar zoontje werd koning James VI en zijn halfoom, de graaf van Moray, werd zijn regent.

Maria op latere leeftijd, in gevangenschap

Gevangenschap

Een jaar later wist Maria te ontsnappen en ze vluchtte naar Engeland, in de hoop dat haar nicht een mede vorstin zou helpen haar troon weer terug te krijgen. Elizabeth had echter helemaal geen zin in een oorlog met Schotland en wist de boot in eerste instantie af te houden. 

Ze wilde eerst zeker weten dat er geen schandalen aan Maria kleefden en beval dat er een onderzoek moest komen naar de betrokkenheid van Maria bij de dood van Darnely. Er kwam een proces waar een aantal brieven openbaar werden gemaakt, die altijd in een kistje verborgen hadden gezeten. Deze liefdesbrieven, de zogenaamde ‘Casket letters’, waren van Maria en Bothwell, en ze leverden het bewijs dat zij al minnaars waren en samen de moord hadden opgezet. 

Dit zorgde ervoor dat Elizabeth helemaal geen zin meer had om Maria te helpen, maar ze zat wel met het geval in haar maag. Ze kon haar nicht niet ontvangen aan het hof, terugsturen wilde ze haar ook niet en Elizabeth en Lord Cecil besloten dat Maria onschadelijk gemaakt moest worden. Ze werd vastgehouden in verschillende kastelen in Engeland, en alle brieven en verzoeken die ze richtte aan Elizabeth werden genegeerd. Maria deed haar best om haar stand als koningin op te houden, maar gebrek aan geld en middelen maakten dat moeilijk. Haar gezondheid leed onder de gevangenschap, ze mocht bijna niet naar buiten en de stress en het verdriet zorgden ervoor dat er van haar ooit zo befaamde schoonheid niet veel meer over was.

Er waren verschillende pogingen om Maria te bevrijden, maar elk complot werd door de Engelse spionnen onderschept.

In 1587 werd het laatste complot Maria fataal, Elizabeth werd ervan overtuigd dat de dreiging te groot was en zij ondertekende het executiebevel.
Op zeven februari 1587, na bijna twintig jaar gevangenschap in Engeland werd Maria, koning der Schotten in kasteel Fortheringay onthoofd. De beul had drie slagen met de bijl nodig.

De executie

De erfenis

Maria is de geschiedenis in gegaan als een hysterische vrouw, een koningin die regeerde met haar hart en die geen verstand had, een slechte vrouw, een verleidster en een moordenares. Dat is de protestantse kijk op haar. Als je aan de katholieke kant kijkt, dan zie je een koningin die vol waardigheid is gestorven voor haar geloof, een heilige.

De waarheid ligt, zoals gewoonlijk, een beetje in het midden. Maria was een intelligente jonge vrouw die in een land terecht kwam waar de situatie zeer moeilijk was. Toch heeft zij het in die eerste jaren heel goed aangepakt, ze was diplomatiek en wist de verschillende facties in haar land aan zich te binden. De constante bemoeienissen van William Cecil maakten het haar wel erg moeilijk, maar ook dat wist ze voor een groot deel te omzeilen.
Het ging mis toen ze trouwde met Darnley, ze had zijn karakter verkeerd ingeschat en het huwelijk was een grote mislukking. Dat zorgde er ook voor dat de opinie van de edelen weer tegen haar gericht werd.

Het kistje waarin de 'Casket letters' werden bewaard.

De moord op Darnley en de afwikkeling daarvan brachten Maria helemaal in moeilijkheden. Wist zij ervan of heeft ze actief meegedaan? De 'casket letters' zeggen van wel, maar die zijn hoogstwaarschijnlijk vervalst, of het zijn brieven waar passages aan zijn toegevoegd. Het is zelfs mogelijk dat de brieven wel van Maria en Bothwell waren, alleen niet aan elkaar gericht. De brieven zijn niet gedateerd, niet ondertekend en hebben geen aanhef. Het is hoogst waarschijnlijk dat William Cecil hier de hand in heeft gehad, om Elizabeth een excuus te geven Maria niet te helpen en haar niet als opvolger aan te wijzen, op die manier voorkomend dat een katholieke koningin een claim had op de Engelse troon. Ook veel van de bewijzen voor de complotten waren opgezet door de spionnen van Elizabeth, om op die manier Maria in een kwaad daglicht te stellen. 

Elizabeth was niet blij met de afloop van de geschiedenis, ze was razend dat het executie bevel was uitgevoerd en gaf haar adviseurs de schuld. Toen zij in 1603 kinderloos stief was haar opvolger Jacobus VI van Schotland, de zoon van Maria.

Voor iedereen die meer wil weten:

Twee geweldige biografieën over Maria zijn:
‘Mary Queen of Scots’ door Antonia Frazer (1969)
‘My heart is my own’ door John Guy (2004)

En er zijn vele historische romans waarin Maria, koningin der Schotten, een rol speelt.