Maria, koningin der Schotten, deel I

Maria Stuart, koningin der Schotten

Schotland was in de Middeleeuwen een roerig land waar de vorst vaak moeite had de opstandige en zelfstandige edelen onder het gezag van de kroon te houden. 

Jacobus V van Schotland trouwde met de Franse Marie de Guise en in 1542 werd hun dochtertje Maria geboren. Zes dagen later was Jacobus gestorven en Maria was koningin der Schotten. Een zuigeling van zes dagen oud kan echter niet regeren, zeker niet in Schotland waar een sterke hand nodig was en haar zeer capabele moeder stuurde haar naar het Franse hof om daar in alle veiligheid op te groeien. 

Maria werd de verloofde van de Franse dauphin die na de dood van zijn vader als Frans II werd gekroond. Een aantal maanden later was Frans helaas overleden en Maria was weduwe. Haar schoonmoeder Catharina de Medici maakte maar al te snel duidelijk dat haar aanwezigheid niet langer gewenst was en Maria besloot in 1561 terug te keren naar Schotland.

Terug naar Schotland

In Schotland was de situatie er niet gunstiger op geworden. Tijdens het verblijf van Maria in Frankrijk was haar moeder regentes geworden, maar na haar dood in 1560 hadden de edelen de macht genomen onder leiding van Maria’s onechte halfbroer de graaf van Moray. Zij waren niet van plan om die macht aan een meisje van nog geen negentien te geven. Een tweede probleem was dat Maria katholiek was en dat in Schotland de Calvinistische ideeën steeds meer voet aan de grond hadden gekregen, en ook veel van de edelen, inclusief Moray, waren protestanten. 

Het was voor Maria niet gemakkelijk om te wennen, ze was opgegroeid in Frankrijk wat in die tijd het middelpunt van cultuur was, vol poëzie, prachtige wandtapijten en muziek. De overgang naar het koude, natte Schotland met zijn kale en sobere kastelen was groot. De protestantse prediker John Knox maakte het ook niet gemakkelijk, met zijn opruiende preken over de verschrikkingen van een paapse koningin, een vrouw nog wel, die hield van dansen en muziek maken en die zich te frivool kleedde.

Toch heeft Maria het in die eerste jaren van haar regering goed gedaan, ze wist de edelen aan zich te binden en ze wist John Knox grotendeels de wind uit de zeilen te nemen. Zo kreeg ze voor elkaar dat de protestanten in de rest van Schotland niets in de weg werd gelegd, en dat zij in ruil daarvoor in haar privé kapel Missen mocht laten opdragen. Het zag er naar uit dat Maria met haar charme en intelligentie een goede koningin in Schotland zou kunnen worden.

Elizabeth I van Engeland

 

Helaas was er toch één groot probleem, en dit had niet te maken met de Schotten zelf, maar met de erfopvolging in Engeland. Koningin Elizabeth I van Engeland was kinderloos en had geen opvolger. De enige geschikte opvolger, met de sterkste claim binnen de familie, was Maria van Schotland, als kleindochter van een zuster van Hendrik VIII van Engeland. De protestanten in Engeland zagen dit met lede ogen aan, en waren tot alles bereid om ervoor te zorgen dat de katholieke Maria geen koningin over Engeland zou kunnen worden. Vooral de naaste adviseur van Elizabeth, Lord William Cecil heeft zich hier bijna obsessief mee bemoeid. Constant ging er geld naar opstandige edelen in Schotland zodat Maria steeds brandjes moest blussen en eigenlijk nooit een rustig moment had.

Henry Darnley

 

Huwelijk met Henry Darnley

Maria besloot ondertussen te trouwen en dat maakte het gevaar voor Elizabeth nog groter. Maria was nog jong en kon waarschijnlijk gemakkelijk kinderen krijgen, iets dat een nog grotere druk op Elizabeth legde. 

Een neef van zowel Elizabeth als Maria, Henry Lord Darnley, deed zijn intrede. Een knappe jongeman, met helaas een zwak karakter, iets waar Maria te laat achterkwam. Ze werd verliefd en besloot met Darnley te trouwen, waar ze binnen de kortste keren heel veel spijt van had. Darnley was een dronkenlap die alleen maar de macht van een koning wilde, maar niet bereid was om in ruil daarvoor goed te regeren of belangstelling te hebben voor het welzijn van zijn volk. 

Maria negeerde hem steeds meer en besprak haar zaken niet met Darnley, maar met haar Italiaanse secretaris, David Rizzio. Henry was hier zo door gepikeerd dat hij samen met een aantal edelen besloot om Rizzio te vermoorden. Voor de ogen van Maria, die op dat moment zwanger was van haar eerste kind, werd de secretaris vermoord. Maria was woedend, maar kon weinig uithalen, ze wilde dat haar kind wel een vader had. 

De edelen bezagen Darnley’s optreden met steeds meer afschuw, hij dronk, was arrogant en beledigde iedereen. Tijdens een verblijf in Edinburgh werd het huis waarin de toen zieke Darnley verbleef opgeblazen, het lijk van Darnley werd in de tuin gevonden, waarschijnlijk omgekomen door verstikking.

Morgen deel II.