Een zware last

Soms wordt het gewoon teveel
Parijs, mei 2016

Het lied van de geesten, Jesmyn Ward

In Mississippi is er niet zo heel veel veranderd voor de zwarte bevolking sinds het einde van de Jim Crowe wetten. Armoede, geweld en onrechtvaardigheid zijn er misschien beter versluierd dan vroeger, maar nog altijd aanwezig.

De dertienjarige Jojo woont samen met zijn zusje Kayla bij zijn opa en oma aan de kust van Mississippi. Ze hebben het niet breed en oma is ernstig ziek, maar het leven kan slechter.

De geuren van de kruidige maaltijden vormen een baken in Jojo’s leven en opa zorgt goed voor hem. Hij vertelt Jojo de verhalen over vroeger en wat hij heeft meegemaakt, en leert hem op die manier hoe je volwassen wordt. Granpa is Jojo’s grote voorbeeld en hij wil worden zoals opa.

Het grote probleem is de moeder van Jojo en Kayla, Leonie, die vooral bezig is met high worden. Ze is er vaker niet dan wel en als ze er is, is het overduidelijk dat ze zich weinig aan de kinderen gelegen laat liggen.

Michael is de blanke vader van haar kinderen en de liefde van haar leven. Als hij weer uit de gevangenis vrij komt, wil Leonie hem ophalen, en de kinderen moeten mee omdat Leonie even het idee heeft dat ze dan een normaal gezin met een normale toekomst kunnen vormen. Tegelijkertijd is het duidelijk dat ze geen enkele zin heeft om de zorg voor haar kinderen voorop te zetten, op deze ellendige tocht die op geen enkele manier verlossing of verlichting brengt.

Er gebeurt veel in deze roman en er is een belangrijke rol weggelegd voor de gevangenis van Parchman.

De Parchman gevangenis in Mississippi is opgezet in 1901 en vooral zwarte gevangenen, soms zelfs kinderen onder de tien jaar, werden hier gebruikt als dwangarbeiders, onder de meest verschrikkelijke omstandigheden.

Tegenwoordig zijn de meest in het oog springende verschrikkingen aangepast, maar het is nog altijd een van de ergste gevangenissen in Amerika. Voor de zwarte bewoners van Mississippi, die maar al te vaak door onrechtvaardige straffen in Parchman terecht kwamen, blijft het een onheilsplek waar men alleen met angst aan kan denken.

  

Jojo heeft meer gezien dan goed voor hem is en draagt een grotere verantwoordelijkheid dan hij zou moeten, maar gelukkig heeft hij zijn opa en is zijn bestaan dus niet uitzichtloos. Met een grote broer als Jojo moet het voor Kayla ook goedkomen, maar het is duidelijk dat Leonie en Michael totaal geen kans hebben om nog iets van hun leven te maken. 

Het is moeilijk om sympathie voor deze twee te voelen, hoewel je beseft dat Leonie ook haar demonen heeft. Maar dat ze het niet eens op kan brengen om Jojo te beschermen als de politie hen aanhoudt of er na afloop van die angstaanjagende gebeurtenis geen woord meer aan wijdt omdat ze te druk heeft met zichzelf en met Michael, maakt haar gewoon een ontiegelijk rotwijf.

Jesmyn Ward schrijft heel beeldend en door haar beschrijvingen voel je de klamme hitte, ruik je de kots in de auto en zie je met Leonie en Jojo de geesten.

Ik moest even wennen aan de geesten en de actieve rol die ze spelen in het verhaal, maar waar de onrechtvaardigheid hoogtij viert en de doden geen gerechtigheid krijgen, is het geen wonder dat de doden geen rust kennen. Zij blijven de levenden zoeken, om antwoord op hun vragen te krijgen.

Leonie ziet de geest van haar vermoorde broer Given en Jojo ziet de geest van de jonge Richie, die in Parchman zat samen met Granpa en wil weten wat er is gebeurt op het einde van zijn leven. Een einde, dat Grandpa nooit aan Jojo heeft verteld en altijd voor zich heeft gehouden.

Het lied van de geesten is een bijzonder verhaal dat op indringende wijze een inkijk geeft in het leven van de arme zwarte bevolking in het zuiden en daarbij ook nog een bijzonder stuk geschiedenis vertelt.

Ik vond het een mooi boek en ik kwam erachter dat ik Jesmyn Wards eerste roman Salvage the bones, ook in de kast heb staan. Die lees ik dus binnenkort, want dit boek smaakt naar meer.

Originele titel: Sing, Unburied, Sing (2017)

Nederlandse uitgave 2018 door uitgeverij Atlas Contact

Nederlandse vertaling: Harm Damsma en Niek Miedema

Bladzijdes: 313

Tentoonstelling: Morandi in Heerenveen

Toen ik vorig jaar terug kwam uit Bologna, was ik zeer enthousiast over een kunstenaar die ik daar had ontdekt en wiens werk ik ongelofelijk mooi vond. Giorgio Moradi (1890-1964) was geboren en getogen in Bologna, een stad waar hij altijd zou blijven wonen.

Ik was er vorig jaar van overtuigd dat zijn werken nooit in Nederland te zien zouden zijn of dat die kans in ieder geval bijzonder klein was.

Wie schetst echter mijn verbazing toen ik erachter kwam dat er wel degelijk een Giorgio Morandi tentoonstelling in Nederland te zien is, en wel op dit moment in het Museum Belvédère in Heerenveen. Dus jullie begrijpen dat ik hier ogenblikkelijk naar toe wilde!

Stillevens
Giorgio Morandi is vooral bekend om zijn prachtige stillevens. Zijn atelier stond vol potten, schalen, kommen en vaasjes, die hij ontelbare malen in verschillende composities schilderde, telkens met een sober palet van bruin, geel, grijs, wit, blauw en roze. Het resultaat is niet saai, maar juist verstillend mooi.

Morandi probeerde met zijn schilderijen de mensen anders te laten kijken. Alledaagse voorwerpen, steeds net iets anders geschilderd. Hij wilde de barrières weghalen en alleen de kern overlaten. En hoewel hij geïnspireerd werd door vele schilders, is hij uiteindelijk uniek en is zijn werk meteen herkenbaar.

Des te langer je naar zijn schilderijen kijkt, des te mooier ze worden. De tentoonstelling in Heerenveen is niet heel groot, er hangen zo'n dertig schilderijen en wat tekeningen en voorstudies, maar wel heel erg de moeite waard. Ik was hier samen met vriendin MR en we hebben zeker een uur rondgelopen, telkens opnieuw dezelfde schilderijen bekijkend.

We zagen sommige schalen en potjes ook terugkomen op verschillende werken, en op de foto's die gemaakt zijn in zijn atelier zagen we dezelfde potjes ook weer terug. Hierdoor kwam de schilder en zijn manier van werken heel dichtbij. Door de herkenning waanden we ons een beetje bij Giorgio Morandi in zijn atelier.

Bologna en architectuur
De Groningse kunstenaar Ada Duker heeft prachtige foto's gemaakt in Bologna en zij laat zien hoe de invloeden van de architectuur in Bologna terugkomen in het werk van Giorgio Morandi. Het kan natuurlijk ook niet anders dat iemand die zo verweven is met de stad, beïnvloed wordt door zijn omgeving en wat hij dagelijks ziet.

Foto van Ada Duker

Giorgio Morandi

De foto's die Ada Duker heeft gemaakt zijn heel erg mooi en vormen een bijzonder extraatje bij deze tentoonstelling.

Foto Ada Duker

We hebben genoten van ons bezoek want niet alleen was de tentoonstelling heel erg mooi en zeer de moeite waard, het museum zelf is gevestigd in een prachtig gebouw en in het andere gedeelte waren werken te zien die geïnspireerd waren door Morandi. Heel bijzonder.

De tentoonstelling Giorgio Morandi/Bologna is nog tot 10 juni 2018 te zien in Museum Belvédère in Heerenveen.

San Marco

San Marco in Florence. mei 2015

Edward VIII en Wallis Simpson

Wallis en Edward

Een van de grote schandalen van voor de Tweede Wereldoorlog, was de troonsafstand van koning Edward VIII van Engeland in 1936, die liever de vrouw van wie hij hield wilde trouwen, dan liefdeloos op de troon zitten.

Tenminste, vaak wordt het verteld als een zeer romantisch verhaal, of het tegenovergestelde standpunt wordt ingenomen dat Wallis Simpson een keiharde vrouw was die willens en wetens de Engelse monarchie in een crisis stortte. De waarheid is, zoals gebruikelijk, een stukje ingewikkelder en ligt ergens in het midden.

Ik heb ooit een mini-serie over Edward en Wallis Simpson gezien (met Jane Seymour?), maar veel meer wist ik niet van hen af. Dankzij de serie The crown kwamen ze weer onder mijn aandacht en ik heb de afgelopen tijd verschillende documentaires gezien en twee biografieën gelezen.

Wallis als jonge vrouw

Wallis Simpson
Wallis Simpson groeide op in Baltimore, waar haar moeder na de dood van Wallis’ vader afhankelijk was van de liefdadigheid van familie. Wallis wilde de rest van haar leven maar één ding; financiele zekerheid. Mooi volgens de gebruikelijke standaard was ze zeker niet, maar ze had charme en elegantie. Ze trouwde toen ze nog heel jong was met de militair Spencer, een zeer ongelukkig huwelijk door zijn drankmisbruik.

Na de scheiding trouwde ze met Ernest Simpson, en met hem trok ze naar Engeland. Hier deden ze hun best om in de hoogste kringen opgenomen te worden en een ontmoeting met de prins van Wales in 1932 was het hoogtepunt voor hen. Al heel snel raakte Ernest op de achtergrond en speelde Wallis een allesbeslissende rol in het leven van Edward.

Prins Edward
Edward, de kroonprins van Engeland, was de oudste zoon van koning George V. Hij had een slechte band met zijn ouders, zijn vader was een strenge man die hoge eisen stelde en zijn moeder, koningin Mary was een verlegen vrouw die al haar emoties en gevoelens zoveel mogelijk beheerste.

Edward had een behoorlijke gunstige reputatie, hij werd gezien als charmant en losjes in de omgang en men verwachtte dat hij een nieuwe koning voor een nieuwe tijd zou worden.

De minder goede eigenschappen van Edward waren wat minder bekend bij het grote publiek. Zijn onvermogen om zich op serieuze zaken te concentreren, zijn afkeer van ceremonieel, zijn kinderlijkheid en weigering om volwassen te worden.

Hij had een paar langdurige verhoudingen met getrouwde vrouwen, die hij echter zonder moeite kon afbreken en zonder dit netjes te doen. Hij liet hun telefoontjes gewoon nooit meer doorverbinden.

De prins van Wales

In januari 1936 stierf koning George V en was Edward VIII de nieuwe koning van Engeland. Een positie die hij nooit had gewild en waar hij zichzelf niet geschikt voor achtte.

Een monarchie in crisis
Op de een of andere manier had Edward zich in zijn hoofd gezet dat hij met Wallis zou kunnen trouwen, daarbij vergetend dat zij nog twee levende echtgenoten had en dat een huwelijk volgens de Anglicaanse kerk dus volstrekt onmogelijk was en daarmee voor het volledige Gemenebest. 

Het lijkt erop dat Wallis zich de attenties van de prins liet aanleunen, om vervolgens tot de ontdekking te komen dat ze zich niet meer los kon maken. Zij heeft nog geprobeerd om de verhouding te verbreken, maar de wanhopige koning dreigde met zelfmoord. Toen duidelijk was dat het parlement nooit toestemming voor een huwelijk zou geven, heeft Edward VIII afstand gedaan van de troon.

Nadat haar scheiding van Ernest erdoor was, trouwden Edward en Wallis in het buitenland. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Edward benoemd tot gouverneur van de Bahama’s, maar na de oorlog heeft hij nooit meer een officiële functie gehad. De rest van hun leven hebben de hertog en hertogin van Windsor in Parijs gewoond. 

De hertogin en hertog van Windsor

Op een vreemde manier was er sprake van liefde, ja, ze waren tot elkaar veroordeeld, maar tegelijkertijd heeft Edward tot het einde van zijn leven Wallis aanbeden en zij heeft altijd haar best gedaan hem de grandeur te geven waar hij als voormalig koning volgens haar recht op had.

De biografie over Wallis Simpson die ik heb gelezen, is That Woman door Anne Sebba. Hierin wordt een vrij sympathiek portret van Wallis geschilderd. Het is echt de bedoeling om haar reputatie een beetje te rehabiliteren. Tegelijkertijd begrijp je beter waar zij vandaan kwam en wat haar redenen waren voor sommige van haar handelingen. Ze lijkt me nog altijd geen aardige vrouw, maar ik heb wel meer begrip voor haar situatie.

King Edward VIII door Philip Ziegler is een uitstekende biografie. Het laat heel goed de verschillende kanten van de koning zien, en de complexe situatie waarin hij zichzelf had gebracht, zowel voor als na zijn troonsafstand.

Het leest vlot en staat vol goede details, zonder de grote lijn uit het oog te verliezen. Vooral heel fijn dat dit een zeer uitgebalanceerd portret is, dat probeert om nuance te brengen. Zo wordt de relatie tussen Edward en zijn familie een heel stuk duidelijker en ook het bezoek aan Hitler in 1937 komt in perspectief te staan. Zowel Edward VIII als Wallis lijken me niet heel sympathiek geweest te zijn, maar na het lezen van deze biografie had ik wel een zeker mededogen voor ze.

Beide boeken zijn aanraders.

King Edward VIII. The definitive portrait of the Duke of Windsor door Philip Ziegler (1990)

That woman. The life of Wallis Simpson, Duchess of Windsor door Anne Sebba (2011)

De Promenade des Anglais

Het heerlijke zachte klimaat van Nice heeft altijd al veel toeristen gelokt. Vanaf de 18e eeuw kwamen vooral heel veel Engelsen naar Nice, die het druilerige Engeland maar al te graag wilden verruilen voor deze mooie stad aan de Middellandse zee, zeker in de winter.

Dit waren natuurlijk vooral de rijke Engelsen, aangezien reizen in de 18e en 19e eeuw vooral voorbehouden was aan de mensen die voldoende geld hadden. Ook leden van het Engelse koningshuis kwamen hier graag.

Camin des Angles
Nice had tot de 18e eeuw vooral bestaan uit de Vesting en de Oude stad, maar in de 18e eeuw kwam er de uitbreiding die de nieuwe stad werd genoemd en die zich rondom de oude stad en langs de zee uitstrekte.

Nice in 1625, kaart uit het boek Promenade(s) des Anglais uit 2015

De inwoners van Nice waren vooral vissers, die hun boten op het kiezelstrand hadden liggen en vanaf daar de zee opgingen. Maar al snel kreeg men door dat er aan die nieuwe Engelse gasten geld te verdienen was en de eerste luxueuze hotels werden gebouwd. Vooral langs de zee, zodat de gasten konden genieten van het uitzicht en eventueel konden baden.

Nice aan het begin van de 19e eeuw.
Deze twee foto's heb ik gemaakt op de tentoonstelling in de Villa Massena in Nice. 

De Engelse gemeenschap in Nice die er regelmatig kwam,  bracht geld bijeen om een wandelroute langs het strand aan te leggen. Vanaf 1820 werd deze aangelegd en in de jaren erna steeds verder verfraaid en uitgebreid.

Tot 1860 stond deze boulevard bekend als de Camin des Angles en nadat Nice in 1860 bij Frankrijk kwam te horen, werd het de Promenade des Anglais.

Promenade des Anglais
Tegenwoordig is de Promenade des Anglais zeven kilometer lang en bestaat het uit een ruim opgezette boulevard langs het kiezelstrand, om te lopen, te fietsen, te slenteren en te flaneren. Aan de Promenade staan regelmatig witte bankjes of de karakteristieke blauwe metalen stoeltjes, zodat je hier rustig even kunt zitten.

Hier kun je fietsen huren, skaten of naar muziek luisteren (hoewel die oude meneer met een radio en een microfoon die heel hard meezong met jaren '80 power ballads gewoon heel storend was)
Naast het loopgedeelte is de autoweg, maar eigenlijk heb je van het verkeer bijna geen last. De rustgevende Middellandse zee weet dat heel goed tegen te gaan.

Hotel Negresco
Nice heeft een uitbundige architectuur en langs de Promenade staan heel veel mooie gebouwen. Maar één van de meest opvallende gebouwen in Nice is Hotel Negresco. Henri Negrescu was een Roemeen die in Nice in een casino werkte, maar toen het idee kreeg om een chique hotel te laten bouwen. In 1912 gaf hij de tot Fransman genaturaliseerde Nederlandse architect Eduard Niermans opdracht een hotel te bouwen dat kon wedijveren met de mooiste in Nice. Het werd gebouwd naast de Villa Massena en zou een eigen stuk van het strand krijgen, speciaal voor de gasten.

Het hotel werd geopend in januari 1913 en het was een groot succes, veel gekroonde hoofden zoals koningin Amelie van Portugal, en leden van koninklijke families zoals de Russische groothertogen Vladimir en Dimitri hebben hier gelogeerd.

Helaas heeft Henri Negrescu niet lang van zijn hotel kunnen genieten, tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het geconfisqueerd voor de opvang van gewonde soldaten en in 1920 moest hij helaas het hotel verkopen. Even leek het erop dat het Hotel Negresco geen lang leven beschoren zou zijn. Maar gelukkig werd het hotel gerestaureerd en kwamen de rijke en beroemde gasten weer in drommen om hier te logeren. Van Prinses Grace van Monaco tot Louis Armstrong en van Salvador Dali tot de Beatles, allemaal wilden ze in Hotel Negresco logeren.

Tegenwoordig heeft het hotel prachtige kamers en suites, een restaurant dat een Michelinster heeft en  een kunstwerk van Niki de Saint Phalle in de tuin.
Bijzonder is dat dit het enige hotel van dit statuur ter wereld is, dat eigendom is van een particulier. Sinds 1957 is mevrouw Jeanne Augier eigenaresse van het hotel.

Aanslag
Op 14 juli 2016 reed een terrorist met een auto in op de mensen die zich hadden verzameld op de Promenade om te genieten van de jaarlijkse herdenking van de bestorming van de Bastille. Meer dan 200 mensen waren gewond en 86 mensen kwamen om.
Op sommige plekken zie je nu blokkades staan, zodat een auto er niet langs kan en natuurlijk patrouilleren er constant militairen.

Maar behalve dat was er weinig te merken van deze verschrikkelijke gebeurtenis. Maar nu scheelde het misschien dat ik er was toen het niet verschrikkelijk druk was in Nice en de Promenade des Anglais vooral een plek was om te kunnen wandelen en zitten en te genieten van de heerlijke rustige atmosfeer van Nice.

Uitzicht op de Promenade vanaf de Vesting

Rust aan de Promenade, met uitzicht op de Middellandse zee

Poseren

Dit geweldig poserende kattenbeest zagen wij op Texel, april 2018.
Hij (of zij) zat er helemaal lekker klaar voor.