Als Beale Street kon praten, James Baldwin

James Baldwin is geboren in 1924 in de Verenigde Staten. Maar al snel besefte hij dat hij twee handicaps had, zijn huiskleur en zijn seksuele geaardheid. Als zwarte homoseksueel had hij niet heel veel mogelijkheden en hij besloot naar Europa te vertrekken. Sinds 1948 woonde hij in Frankrijk, eerst in Parijs, later in Saint Paul-de-Vence, waar hij in 1987 overleed.

Voor mij is James Baldwin een van de belangrijke schrijvers van de 20^e eeuw en ik wilde al een tijd een boek van hem lezen. Mijn probleem was dat ik niet goed wist waar ik moest beginnen. Nu zag ik laatst bij toeval twee van zijn boeken in de boekhandel liggen, omdat uitgeverij De Geus zijn werk in een nieuwe vertaling uitbrengt. Ik kon kiezen tussen een politiek pamflet en deze roman en heb voor mijn eerste kennismaking de roman gekozen.

En dat is een juiste keuze geweest. Als Beale Street kon praten heeft een diepe indruk op me gemaakt.

Het is het verhaal van Clementine Rivers, die Tish wordt genoemd en de man van wie ze houdt, Alonzo Hunt die Fonny wordt genoemd. Ze wonen vlak bij elkaar op Beale street en zijn al dikke vrienden sinds ze klein waren en sinds enkele jaren zijn ze een stel.

Clementine heeft liefhebbende ouders en een zus met wie ze vroeger niet overweg kon, maar nu ze beiden volwassen zijn, hebben ze goed contact.

Fonny heeft weliswaar een vader die hem steunt, maar een moeder die vooral in de Heer is en twee zussen die zo licht getint zijn dat ze boven iedereen verheven voelen. Het familieleven vindt hij bij Tish en haar ouders.

De toekomst lachtte Tish en Fonny toe, Fonny had een baan en vooruitzichten, ze hadden eindelijk een appartement gevonden en zouden gaan trouwen. En Tish is in verwachting.

Maar nu zit Fonny in de gevangenis op beschuldiging van verkrachting van een Puerto Ricaanse vrouw en de kans dat hij eruit zal komen is bijzonder klein. Alles werkt namelijk tegen hem, ondanks het feit dat hij onschuldig is.

Toch probeert Tish de moed erin te houden bij Fonny door hem te vertellen over de baby en hem elke dag op te zoeken. Ondertussen reist haar moeder zelfs naar Puerto Rico om de vrouw die Fonny beschuldigt over te halen haar verklaring in te trekken.

En het erge van dit boek is dat je weet dat het waarschijnlijk niet goed gaat komen. Aan alle kanten is duidelijk dat Fonny onschuldig in de gevangenis zit, maar alles spant tegen hem samen. Van de agent die duidelijk racistisch is en nog een appeltje met Fonny te schillen had, de getuige die in de gevangenis zit en niet gehoord kan worden tot de identificatie die opgezet is om Fonny erin te luizen.

Overduidelijk is dat Fonny zijn best doet om overeind te blijven in de gevangenis, maar de ervaring tekent hem en hij zal niet dezelfde man zijn als hij eruit komt. De vraag is of er een toekomst is voor Tish, Fonny en hun kind, of dat deze gebeurtenissen ervoor zorgen dat er weer een zwart gezin uit elkaar is gehaald door onrechtvaardigheid en racisme.

Als Beale Street kon praten is 44 jaar geleden uitgegeven, maar er is in veel opzichten niets veranderd. Een zwarte man in Amerika moet nog altijd oppassen wat hij doet en wat hij zegt op straat en de rechterlijke molens vermalen teveel zwarte levens omdat het bewijs niet deugt en het niemand iets kan schelen.

Ik werd triest van dit boek, juist omdat je begrijpt hoe er nog zo weinig is veranderd, maar het is gelukkig niet alleen de onrechtvaardigheid die je treft in dit boek. Heel mooi is dat er ondanks alles optimisme heerst en warmte tussen de familieleden die elkaar steunen in deze moeilijke tijden. En ook van anderen ondervindt Tish medeleven, vooral van de mensen die haar en Fonny goed kennen.

James Baldwin heeft een prachtige manier van schrijven, heel krachtig en direct en tegelijkertijd bijna poëtisch. Ik ken maar weinig schrijvers die een liefdesscène zo kunnen beschrijven dat het heel duidelijk wordt hoe belangrijk dat moment is voor de twee betrokken mensen, zonder dat het ranzig of juist lachwekkend wordt.  

Als Beale Street kon praten is een indrukwekkend boek van een bijzondere schrijver, waar ik in de toekomst zeker meer van wil lezen. Mijn verwachtingen zijn meer dan waargemaakt.

Het boek is trouwens recent verfilmd en de film zal eind november 2018 uitkomen.

Originele titel: If Beale Street could talk (1974)

Nederlandse uitgave 2018 door uitgeverij De Geus

Nederlandse vertaling Harm Damsma

Bladzijdes: 319

Anna Karenina, Lev Tolstoi, deel VII en VIII

Let op, mijn bespreking bevat spoilers over hoe het afloopt, dus als je dat (nog) niet wilt weten moet je niet doorlezen!     

Terug in Moskou

Na de zomer op het platteland is iedereen weer vertrokken naar Moskou. Ljovin voelt zich niet echt heel denderend in de stad en heeft steeds het idee dat hij niet op zijn plek is en dit maakt hem prikkelbaar. De enige reden dat ze in de stad blijven is omdat Kitty elk moment kan bevallen en de oude vorstin, haar moeder, liever heeft dat dit in de stad gebeurt waar alle hulp voor handen is. 

Heel mooi is beschreven hoeveel zorgen Ljovin zich maakt als de geboorte zich eindelijk aandient. Niet onbegrijpelijk, aangezien een groot deel van de bevallingen eindigden met de dood van moeder en kind. Maar in dit geval gaat alles goed en Ljovin kan dan zijn Kitty en hun zoontje in de armen sluiten.

Eenzaamheid, ergernis en morfine

Met Vronski en Anna gaat het ondertussen niet goed. Wilde Anna eerst zelf geen echtscheiding omdat dit de definitieve breuk met haar zoontje zou betekenen, nu is het Karenin die niet langer een scheiding wil. 

Zoals Stiva merkt als hij bij Karenin op bezoek is, is Karenin een religieuze kwezel van het ergste soort geworden, die uit Christelijke naastenliefde geen scheiding meer wil, maar ook omdat een waarzegger dit adviseert. 

Van de kant hoeven Anna en Vronski dus niets meer te verwachten. Hun relatie stond al onder druk, maar het is nu helemaal een aflopende zaak. Anna is nog steeds geïsoleerd en wordt nergens ontvangen.

Vronski voelt nog wel enige genegenheid voor Anna, maar geen gepassioneerde liefde meer. Anna slaat de spijker op zijn kop als ze beseft dat voor Vronski de jacht belangrijk was en het feit dat hij kon geuren met een affaire met zo’n mooie en charmante vrouw. Maar nu is de jacht voorbij en de realiteit is een stuk grauwer dan ze ooit samen hadden bedacht.

Ze probeert nog zinnige bezigheden te verzinnen, door een kinderboek te schrijven en een pupil op te leiden, maar haar eenzaamheid neemt alleen maar toe. De morfine die ze neemt om in slaap te komen helpt niet mee om haar gedrag stabiel te houden, waardoor Vronski’s ergernis steeds meer toeneemt.

Verschrikkelijk om te lezen is de laatste scene waarin ze rondloopt op het station en waarheid en fantasie niet meer van elkaar kan scheiden. Iedereen lijkt naar haar te kijken, het over haar te hebben en is haar slecht gezind. Het enige dat nog doordringt is dat ze Vronski hier voor het eerst ontmoette. 

De herinnering aan het verschrikkelijke ongeluk dat toen plaatsvond dringt ook nog door tot haar morfine benevelde geest en hierin vindt ze de soelaas die ze zoekt, de vergetelheid die tegelijkertijd een straf zal zijn voor Vronski. Wat zal hij een spijt krijgen van zijn gedrag en treuren om haar dood.

Het einde

In het laatste deel zien we wat er terecht komt van de mensen die achterbleven. Vronski is terug in militaire dienst en gelukkig voor hem is er nu een oorlog aan de gang. De Serven vechten voor hun onafhankelijkheid en krijgen veel steun uit Rusland. Vronski gaat als vrijwilliger naar het front, om daar als held te sterven, dat is in ieder geval zijn hoop.

Ljovin en Kitty wonen met hun gezin op het platteland en zijn gelukkig. Ljovin worstelt alleen nog met zijn onbegrip voor geloof, terwijl hij wel het idee heeft dat hij geloof moet hebben. Tijdens de bevalling van zijn zoontje had hij zich tenslotte ook tot God gewend, maar hoe moest hij nu verder? 

Hij beseft dat mensen als zijn oudere broer God en het geloof aan de kant hebben gezet, zonder er iets voor in de plaats te zetten. En opeens begrijpt hij dat hij moet accepteren dat hij twijfelt, maar ook gewoon God moet erkennen en het eenvoudige geluk dat hij hierbij voelt.

Lev Tolstoi door Ilja Repin
Dit schilderij zag ik op de tentoonstelling van de Peredvizhniki in Assen

Conclusie

Tolstoi is een goede schrijver, zijn beschrijvingen van de natuur en het platteland zijn schitterend. Je ziet de bossen voor je en bent bijna zelf aanwezig bij het paddenstoelen plukken of bij het binnenhalen van de oogst. Knap ook vind ik het inzicht dat hij heeft in zijn personages en de manier waarop hij hen neerzet. Scenes die bij een ander sentimenteel of belachelijk zouden worden, zijn bij Tolstoi ontroerend en meeslepend.

Duidelijk wordt de tegenstelling tussen echt en onecht, platteland en stad, een goede relatie en een slechte relatie. Dit wordt telkens tegen elkaar afgezet en met elkaar vergeleken.

De titel van dit boek is Anna Karenina en het is haar verhaal dat het hart van dit boek vormt. Daartegenover staat de relatie tussen Ljovin en Kitty en Tolstoi laat in elk deel deze twee relaties dezelfde fases ondergaan, terwijl de verschillen overduidelijk zijn.

Voor mij is de relatie tussen Anna en Vronski nog altijd vrij onbegrijpelijk, want echte liefde is er volgens mij nooit aan te pas gekomen. Voor hem was het een verovering waarmee hij kon geuren tot het hem teveel kostte en het vooral irritatie opwekte. Voor haar was het iets nieuws waar ze vervolgens met alle macht aan vast moest blijven houden omdat ze anders moest toegeven dat ze haar hele leven voor een vluchtige affaire had opgegeven.

Bij Dr Zjivago begrijp ik volkomen waarom Lara en Joeri van elkaar houden, hoewel ze beiden ook hun fouten hebben, maar ik vond als ik eerlijk ben Anna een beetje tegenvallen en ik vond Vronski ijdel en oppervlakkig. Op het einde als hij op weg gaat naar het slagveld kreeg ik iets meer sympathie voor hem, hoewel ik me daar ook niet van de indruk kon losmaken dat hij ook dit weer een beetje speelt.

Als je er goed naar kijkt, is Tolstoi soms het verhaal wel heel erg aan het opvullen, hij kletst maar raak over de verkiezingen, landbouwhervormingen en allerlei andere zaken die niet zo heel veel te maken hebben met de essentie van het verhaal. Maar het is geeft wel een mooi beeld van Rusland en je komt er zo’n Russische winter wel mee door!

Ondanks de tegenstelling tussen de beide verhaallijnen en het oordeel dat er gegeven wordt over de relaties, is het verhaal van Ljovin en Kitty niet heel erg opzienbarend, terwijl dat van Anna en Vronski uniek en uitzonderlijk is. Daarmee komen we terug bij de zin waarmee Tolstoi dit meesterwerk begon, namelijk dat gelukkige gezinnen allemaal op elkaar lijken, maar dat ongelukkige gezinnen altijd ongelukkig zijn op hun eigen manier.  

Oorspronkelijk uitgegeven in 1877

Deze Nederlandse uitgave door uitgeverij Athenaeum- Polak&van Gennep (2018)

Nederlandse vertaling: Hans Boland

Bladzijdes: 1010

Het was leuk om dit boek samen te lezen en telkens te zien wat de andere mensen ervan dachten. Dank je wel Barbera voor het organiseren!

Mijn besprekingen van de vorige delen zijn hier te vinden:

Deel I HIER
Deel II en Deel III HIER
Deel IV HIER
Deel V en VI HIER

Herfst in Parijs

Op de een of andere manier is Parijs in de herfst extra bijzonder en mooi. Misschien is het de combinatie van de herfstkleuren met de prachtige, elegante gebouwen in Parijs, misschien ook gewoon omdat alles een beetje mooier is in Parijs.

De hemel verslinden, Paolo Giordano

Paolo Giordano ken ik als de schrijver van De eenzaamheid van de priemgetallen, één van de mooiste boeken die ik ken. Ook zijn boek Het menselijk lichaam vond ik mooi, al kon Het zwart en het zilver me absoluut niet bekoren.

Nu is er eindelijk weer een nieuwe roman van zijn hand verschenen, één die ik in een dag heb uitgelezen omdat ik helemaal in het verhaal zat en het me niet los liet.

Teresa is degene die het verhaal vertelt. Zij komt uit Turijn, maar kwam elke zomer met haar vader naar het platteland van Puglia, waar haar oma woont. Hier ontmoet ze drie jongens, Nicola, zijn neef Bern en hun pleegbroer Tommasso. De jongens worden nogal wereldvreemd opgevoed door de op de masseria waar ze wonen met de ouders van Nicola, die hun eigen religieuze opvattingen hebben.

Teresa en Bern beleven hun eerste liefde met elkaar en voor beiden voelt dit als eeuwig, zoals dat voelt als je zestien bent, hoewel ze daarna door omstandigheden uit elkaar gaan. Jarenlang zal Teresa denken dat ze Bern nooit meer zal zien.

Door de komst van Teresa worden de verhoudingen tussen de jongens echter anders en beginnen de barsten in de idylle van de masseria te komen. Maar waarschijnlijk waren die barsten er altijd al en worden ze gewoon zichtbaar nu de jongens opgroeien en hun eigen leven willen leiden.

Nicola verlaat als eerste de masseria en gaat naar Bari om te studeren en komt bij de politie terecht. Hij kiest een leven dat haaks staat op dat van zijn ouders en wil zo min mogelijk met hen te maken hebben.

Tommasso en Bern hebben hun eigen strubbelingen, maar komen weer terug naar de masseria, waar ze samen met vrienden een soort commune vestigen. Een samenleving, waar  iedereen alles deelt, niemand geheimen heeft en men strikt volgens de natuur leeft.

Het leven van Teresa zal onvermijdelijk weer met dat van Bern verwikkeld raken en samen zullen ze de mooiste jaren doorbrengen. In de jaren die volgen, blijken echter de relaties geen stand te houden. De commune redt het niet, en ook de relatie tussen Bern en Teresa zal het niet halen om verschillende redenen.

De drie jongens, nu volwassen mannen, komen steeds meer tegenover elkaar te staan, met verstrekkende gevolgen. Voor degenen die uiteindelijk achterblijven, is het moeilijk om de draad weer op te pakken en verder te gaan met leven. 

Ik wil en kan niet meer vertellen, om niet te veel van dit complexe verhaal weg te geven. Belangrijk in alle gebeurtenissen is de figuur van Bern, de intense jongen waar Teresa voor viel en die opgroeide tot een intense man. Altijd op zoek naar een groter geheel waar hij zich aan over kon geven, en naar het meest zuivere leven. Of dat nu in het geloof is, of later in de commune of nog later in de extreme tak van de milieubeweging, Bern is wanhopig op zoek naar een ideale samenleving.

De anderen draaien om Bern heen als planeten om de zon en hoewel ze hem bewonderen en van hem houden, weten ze ook dat ze Bern nooit helemaal zullen begrijpen of kunnen vatten. Hij blijft ongrijpbaar, al toen hij als kind probeerde de Bijbel te begrijpen tot zijn einde, letterlijk helemaal afgesloten van de wereld.

Zoeken naar zingeving is niets nieuws, maar omdat er tegenwoordig zo weinig vast staat, zijn veel mensen zoekende en blijven ze zoeken. De volmaakte zingeving bestaat namelijk niet, overal moet je compromissen sluiten en accepteren dat je niet alles kunt begrijpen of dat je sommige dingen graag anders zou zien. Maar veel mensen kunnen die onzekerheid in hun zoektocht naar zekerheid niet accepteren en blijven dus zoeken.

Sommigen hebben daarbij de neiging om steeds verder te gaan en bijna fundamentalistisch te worden. Je ziet dit bij religie en geloofsovertuigingen gebeuren, maar ook bij politieke stromingen aan zowel extreem-linkse en extreem-rechtse kant.

Ik vond het ongelofelijk mooi om te lezen hoe al die levens met elkaar verbonden raken, door familiebanden en vriendschap, maar ook door gedeelde passies en idealen. Tegelijkertijd zorgen verborgen liefdes en onuitgesproken hartstochten voor problemen die mensen uit elkaar kan drijven.

Heel begrijpelijk is de reden waarom Bern en Teresa uiteindelijk uit elkaar gaan. Ik herken die situatie wel en begrijp hoe het verlangen naar een kind alles consumeert, tot er niets meer over is. Hartbrekend, maar herkenbaar.

Paolo Giordano is een uitstekend schrijver met een goed psychologisch inzicht. Als zijn personages zijn levensecht en genuanceerd, met goede kanten en gemaakte fouten. Ook de tijdsperiode waarin het zich afspeelt wordt goed, maar subtiel neergezet.

Het verhaal wordt mooi opgebouwd, met de stukken waarin Teresa en Tommasso elkaar met Kerst, jaren later, vertellen wat er gebeurde op de momenten dat ze er niet bij waren om op die manier de gaten in de verhalen op te vullen. Het einde vind ik heel mooi, als men het verlies kan afsluiten en verder kan gaan.

Ik zeg wel eens vaker dat de Italianen soms een patent lijken te hebben op mooie romans, en De hemel verslinden is hier opnieuw een bewijs van. Paolo Giordano heeft opnieuw een schitterend boek geschreven, ik kan het gewoon niet anders zeggen.

Originele Italiaanse titel: Divorare il cielo (2018)

Nederlandse uitgave 2018 door uitgeverij De bezige bij

Nederlandse vertaling: Mieke Geuzenbroek en Pietha de Voogd

Bladzijdes: 460

Vijf op vrijdag: Parijs (oktober 2018)

In de herfstvakantie was ik weer een paar dagen in Parijs, een korte stedentrip om er even tussenuit te zijn. Heerlijk om daar rond te lopen en al dat moois te zien, sommige dingen bekend, andere zaken nieuw. Ik heb bijna 30 kilometer gelopen in 1 1/2 dag (niet verkeerd!) en hier zijn een paar impressies van wat ik onderweg allemaal zag.

Canal St. Martin

Vroeg in de ochtend

Jardin des Plantes

Centre Pompidou

Place des Vosges

Lijnenspel I

Anna Karenina, Lev Tolstoi, deel V en VI

De parallellen die Tolstoi steeds trekt tussen Ljovin en Kitty aan de ene kant en Vronski en Anna aan de andere kant vind ik zo mooi gedaan. Beide paren ontmoeten elkaar, gaan uit elkaar, komen bij elkaar. Tolstoi zet ze tegen elkaar af en door de overeenkomsten zie je juist de verschillen.

Ljovin en Kitty

Ljovin en Kitty zijn nu getrouwd en dit vond ik heerlijk om te lezen. Zo leuk, dat gedoe met het huwelijk, ik kon me helemaal voorstellen hoe Ljovin zenuwachtig staat te wachten, ijsberend, tot alles in orde is en hij naar de kerk toe kan. Kitty neemt de verantwoordelijkheden op zich van een getrouwde vrouw en wordt langzamerhand Katja in plaats van Kitty, om dit volwassen worden te onderstrepen.

Samen verplegen ze Ljovins broer die op sterven ligt, maar waar het ene leven gaat, komt er ook weer iets voor terug.

Indrukwekkend vond ik hoe de doodsstrijd van Nicolaj zo in overeenstemming was met zijn leven. Geen rustig, zachtaardig heengaan, maar een strijd vol boosheid waarin Nicolaj zich vastklampt aan het leven, dat hij aan de ene kant veracht, maar niet los kan laten. Mooi is dat hij in ieder geval niet alleen gestorven is, maar dat zijn familie bij hem was.

Vronski en Anna

Vronski en Anna verlaten Rusland en vertrekken naar Italië. Ze laten hun oude leven achter zich. Vronski is uit het leger gestapt en Anna laat haar echtgenoot en zoontje achter, een officiële echtscheiding is niet uitgesproken. Opvallend is dat Anna nu haar zoontje niet echt lijkt te missen, ze klampte zich eerst bijna ongezond aan hem vast en nu denkt ze bijna niet aan hem.

Het dochtertje van haar en Vronski, Annie, kan de leegte echter niet opvullen, een echte band voelt ze niet met het kindje.

Als man van actie moet Vronski echter wel een bezigheid hebben nu hij niet meer in het leger is en hij vult zijn dagen met nieuwe hobby’s. Schilderen doet hij niet onverdienstelijk en hij hobbelt wat rond met een kwast. Maar echt talent heeft hij niet en zijn schilderijen zijn vlak en van elke emotie gespeend. Dit komt omdat we nu ook steeds meer het probleem met het karakter van Vronski zien.

Omdat hij totaal geen inlevingsvermogen heeft en geen diepere gevoelens, heeft hij niets om op terug te vallen. In het leger hoefde hij niet na te denken en waren zijn dagen gevuld met dienstorders en rondhangen met zijn kameraden, maar nu is dat weggevallen en Vronski heeft niet genoeg karakter om voor zichzelf een zinvol leven op te zetten.

Rusland en de hogere kringen

Uit arren moede gaan ze maar weer terug naar Rusland, maar hier hebben ze het probleem dat ze niet meer ontvangen kunnen worden door de mensen uit hun kringen. Vronski kan nog wel uitgaan, maar voor Anna zijn de deuren gesloten. 

In de hoogste kringen is een affaire hier en daar geen enkel probleem, maar je man en kind in de steek laten en ongetrouwd samenleven met een andere man gaat te ver. 

Natuurlijk is het duidelijk dat hier met een dubbele maatstaf gemeten wordt, Vronski wordt minder hard geoordeeld dan Anna, terwijl hij evenveel schuld draagt. In de 19^e eeuw werden vrouwen echter langs een hogere maatstaf gelegd dan mannen en vooral de vergelijking tussen ongetrouwde mannen en getrouwde vrouwen viel ongunstig uit voor Anna.

Helaas weigert zij dit in te zien. Zij vindt dat ze zich nergens voor hoeft te schamen en neemt het Vronski kwalijk dat hij wel gewoon zijn pleziertjes en uitjes buitenshuis kan hebben, terwijl zij veroordeeld is tot binnen zitten. Dit zorgt voor spanningen en ruzies en ook twijfel aan hun relatie, vooral bij Anna die steeds bevestiging nodig heeft dat Vronski nog van haar houdt.

Zomer op het platteland

Dan is het zomer en beide stellen zijn op hun respectievelijke landgoederen om daar van het Russische platteland te genieten.

Ljovin en Kitty moeten nog aan elkaar wennen en natuurlijk zijn er soms misverstanden en ruzies, die echter meteen weer worden goed gemaakt. Ljovin flikkert zelfs een gast zijn huis uit die naar zijn mening iets te vrijpostig was. Je merkt hierin dat Ljovin niet helemaal zeker is van Kitty’s liefde. Niet omdat hij haar niet vertrouwt, maar omdat hij nog altijd niet helemaal begrijpt waarom ze met hem is getrouwd. 

Bovendien zit hij die zomer opgescheept met zijn halve schoonfamilie en voelt hij dat het eenvoudige leven dat Kitty en hij daarvoor hadden, hem een beetje ontglipt. Zijn schoonmoeder wil bepaalde zaken doordrukken en dat werkt Ljovin op de zenuwen.

Maar waar Ljovin en Kitty ondanks dat soort kleine dingen een soort idylle hebben met paddenstoelen zoeken en een jachtpartij, is de situatie bij Vronski en Anna anders. Vronski heeft zich op het welzijn van de mensen op het landgoed gestort. Zo laat hij een ziekenhuis bouwen en bemoeit zich met de gang van zaken op het land. Anna ondersteunt hem hierin en voor het eerst zijn ze echt een team.

Maar toch merk je dat het niet echt is, Vronski speelt nu de rol van welwillende landheer, maar het komt niet vanuit het diepste van zijn hart. Het is voor hem vooral een nieuwe hobby, een manier om bezig te zijn. De bewondering die hem ten deel valt, vindt hij ook wel heel prettig.

De overdadige, bijna protserig gemeubileerde vertrekken waarin ze wonen laten ook zien dat Vronski en Anna aan alle kanten de schijn willen ophouden, maar de kleine barstjes die we al eerder zagen, beginnen diepe kloven te worden. Heel duidelijk is dat wanneer Vronski weg is om bij de plattelandsverkiezingen te zijn, en er geen enkele moeite mee heeft om langer weg te blijven dan is afgesproken. Anna gebruikt vervolgens de ziekte van hun dochtertje om hem weer terug naar huis te krijgen, maar deze manipulatie valt niet in goede aarde bij Vronski. 

Steeds vaker horen we ook dat Vronski koud naar Anna kijkt, of met koude ogen. De liefde lijkt al aardig opgebrand en dat voorspelt niet veel goeds voor de toekomst.

Opnieuw lange beschrijvingen en veel zijpaadjes in deze delen, Tolstoi hield van babbelen in zijn boeken! De jachtpartij duurt hoofdstukken lang, vele bladzijdes zitten we in de politieke verwikkelingen bij de verkiezingen en soms gaat het mij wel een beetje te lang door. 

Tegelijkertijd is Tolstoi soms ook onweerstaanbaar grappig. Ik zag de man voor me met de linten aan zijn baret die wel even de boel op stelten komt zetten en er vervolgens door Ljovin gewoon uitgeknikkerd wordt.

Het einde komt nu in zicht, nog twee delen te gaan. De bespreking daarvan komt op 30 november.
Voorgaande besprekingen zijn hier te vinden:
Deel I HIER
Deel II en Deel III HIER
Deel IV HIER