Er zijn honderden boeken en artikelen geschreven over de
Russische Revolutie en het trieste lot van de Keizerlijke Familie van Rusland
in 1918. Grote vragen daarbij zijn of de revolutie voorkomen had kunnen worden,
of hadden Nicolaas en zijn gezin nog gered kunnen worden.
Het is knap als je een boek weet te schrijven waar
daadwerkelijk nieuwe informatie naar voren komt en daarmee ook nieuwe inzichten
worden gegeven.
Nicolaas II regeerde autocratisch, zoals zijn vader en de
meesten van zijn voorouders dat ook hadden gedaan. Zijn grootvader, de
hervormingsgezinde Alexander II , was door revolutionairen vermoord, en daarmee
was ook elke kans op hervormingen vanuit de tsaar verkeken.
In Europa waren de meeste vorsten aan elkaar verwant, of
door koningin Victoria of via het Deense koningshuis en veel koningen kenden
elkaar.
De meeste vorsten hadden eind 19e en begin 20e
eeuw echter wel begrepen dat je als koning je troon eigenlijk alleen kon
behouden als je niet al te gek deed en luisterde naar je volk. Ruimte voor
autocratie was er niet meer en dat dit in Rusland nog wel bestond, met
bijbehorende censuur en onderdrukking van tegengeluiden, werd gezien als iets
dat wel mis moest gaan.
Koning Haakon van Noorwegen, die zelf alleen koning in
Noorwegen wilde worden nadat het volk in een referendum voor was, gaf Nicolaas
goed advies op dit gebied, maar dit werd niet opgevolgd.
Had Nicolaas een andere echtgenote gehad, dan was het
misschien ook anders gelopen. Alexandra was echter snobistisch en hooghartig en
wist het Russische volk niet voor zich te winnen. Bovendien hamerde zij er
constant op dat Nicolaas niet moest vergeten dat hij Tsaar aller Russen was en
dat men hem gewoon moest gehoorzamen. Als Nicolaas al een hervorming had
gewild, had Alexandra hem dat meteen uit zijn hoofd gepraat.
Het feit dat zij van Duitse afkomst was, werd haar ook
nagedragen, zeker toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, hoewel ze altijd heel duidelijk
had aangegeven geen enkele sympathie voor keizer Wilhelm II te koesteren.
 |
| Tsaar Nicolaas II en Koning George V |
De Engelse regering wilde
niet dat de nieuwe Russische regering zich zou terugtrekken uit de oorlog en
wilde niets doen om hun bondgenoot van zich te vervreemden. Koning George V was
bovendien doodsbang dat de publieke opinie in Engeland, die fel anti-Russisch
was, zich tegen hem en zijn eigen familie zou keren.
De enige vorst die echt probeerde om iets te doen voor
Nicolaas en zijn familie was koning Alfonso XIII van Spanje. Hij was vanaf het
begin bezorgd en informeerde naar hun welzijn en heeft onderhandeld met de
Bolsjewieken om de vrijheid van de Romanovs. Hij betoonde zich hiermee een
echte vriend van Nicolaas, terwijl zij slechts in de verte verwant waren en zij
elkaar nooit hebben ontmoet.
Binnen Rusland lag het ook politiek gevoelig, zo had de
Voorlopige regering bepaald geen controle over het hele land en probeerde
bijvoorbeeld de Sovjet van Sint Petersburg de controle te krijgen, zo ook over
de Romanovs. Ook in andere delen van het land waren er groepen Bolsjewieken en
Sovjets uit verschillende steden die een stuk radicaler waren dan de Voorlopige
regering, terwijl tegenstanders zich ook groepeerden. Rusland was in
burgeroorlog en zat behoorlijk met de Romanovs in haar maag.
Er zijn heel veel mythes, roddels en sterke verhalen in
omloop over de situatie toen de Romanovs gevangen zaten. Verslagen spreken
elkaar tegen, veel betrokkenen zijn dood, maar er zijn inderdaad een aantal
reddingspogingen bedacht, de een kansrijker dan de andere. Maar uiteindelijk speelden
allerlei factoren een rol waarom het nooit geprobeerd is, en waarom de
Keizerlijke Familie in die nacht van 17 juli haar gruwelijke lot tegemoet ging.
 |
| Tsaar Nicolaas II in gevangenschap |
The race to save the Romanovs
is ontzettend goed geschreven en bijzonder interessant, juist door die nieuwe
informatie en de focus op de periode tussen de troonsafstand en de moord.
De rol van koning George V van Engeland wordt onder de loep
genomen en de invloed die keizer Wilhelm II van Duitsland had op de loop van de
geschiedenis.
De trieste conclusie is dat er eigenlijk maar één echt
moment is geweest waarop de Romanovs hadden kunnen ontsnappen, namelijk net
nadat tsaar Nicolaas afstand had gedaan van de troon. In die eerste chaotische
dagen was de bewaking nog niet op orde en had de familie in veiligheid kunnen
komen. Helaas waren op dat moment de kinderen doodziek met de mazelen, waardoor
dit nooit is overwogen.
En daarmee wordt heel duidelijk dat er een heleboel factoren
zijn, sommige heel triviaal, die de loop van de geschiedenis en het lot van een
familie volkomen kunnen veranderen.
Uitgegeven in 2018
Nog geen Nederlandse vertaling beschikbaar
