Eva slaapt, Francesca Melandri

De geschiedenis van Zuid-Tirol zal bij de meeste mensen niet zo heel bekend zijn, niet in de laatste plaats bij de Italianen zelf. 

Na de Eerste Wereldoorlog werd Zuid-Tirol van Oostenrijk afgenomen en werd het deel van Italië. Aan de inwoners werd niets gevraagd, zij hadden het maar te accepteren, zoals op dat moment ook in andere gebieden in Europa opeens een andere nationaliteit gold.

Toen Mussolini aan de macht kwam, moest Zuid Tirol verplicht veritaliaansen. Voortaan was Duits spreken verboden en de plaatsnamen werden omgedoopt; de hoofdstad Bozen werd Bolzano en de streek werd voortaan Alto Aldige genoemd.

Na het bondgenootschap met Hitler, kregen de bergbewoners de kans om te vertrekken naar het Duitse rijk, of in Italië te blijven. Sommige vertrokken uit overtuiging, anderen gingen uit angst en voor de achterblijvers waren de motieven ook niet altijd eenduidig. Na de oorlog kwamen de wegtrekkers weer terug en nooit werd er uitgesproken waarom iemand was weggegaan of wat er tijdens de oorlog was gebeurd.

Ondertussen was de verhouding met Italië steeds slechter geworden. Alto Adige had het recht gekregen om weer Duits te spreken en te onderwijzen, maar het gevolg was dat veel inwoners geen woord Italiaans spraken en zich tegenover de overheid niet verstaanbaar konden maken.        

De inwoners van de dalen waren niet in staat om over de rand van de berg heen te kijken en hielden zich krampachtig vast aan oude gewoontes en gebruiken. Ze weigerden in te zien dat de Italiaanse staat iedereen met dezelfde onverschilligheid behandelde en bleven zich achtergesteld en gediscrimineerd voelen.

In de periode van de jaren zestig en vroege jaren zeventig mondde dit zelfs uit in terreur, er werden bommen geplaatst en aanslagen gepleegd. De Italiaanse staat reageerde fel en stuurde soldaten en carabinieri naar Alto Adige om het geweld te onderdrukken, wat alleen maar meer geweld opleverde.

Het is tegen deze achtergrond dat Francesca Melandri haar debuutroman Eva slaapt situeert.

Eva komt uit een familie die flinke wortels in Zuid Tirol heeft. Haar grootvader Herman liep achter de nazi’s aan en haar oom Peter is betrokken bij de terreurgroepen. Haar moeder Gerda is een bijzondere vrouw, die het presteert om zich op te werken als chef-kok in het hotel waar ze als zestienjarige is komen te werken en die het redt ondanks het feit dat ze een ongehuwde moeder is.

Gerda ontmoet Vito, een Carabinieri uit Calabrië, iemand die haar gelukkig maakt en die een vader kan en wil zijn voor de kleine Eva. Maar de situatie op dat moment zorgt ervoor dat ze niet samen verder kunnen. Zijn familie weigert het te accepteren en volgens de regels zou hij niet langer bij de Carabinieri kunnen blijven.

Gerda en Vito gaan uit elkaar, en Eva ziet Vito pas jaren later terug. Dat is namelijk de andere verhaallijn, de treinreis die Eva maakt van Alto Adige naar Calabrië om Vito op te zoeken. Er is een reden dat schrijvers twee verhaallijnen afwisselen, als het goed gedaan wordt, werkt het namelijk uitstekend. En dat is hier ook het geval.

Altijd met nuance, altijd met mededogen en begrip wekt Francesca Melandri haar hoofdpersonen tot leven. En tegelijkertijd weet ze een bijzonder stuk (politieke) geschiedenis in haar verhaal te verwerken en laat ze zien dat beslissingen die door politici aan de schrijftafels worden genomen invloed hebben op de gewone mensen.

Mooi wordt ook duidelijk dat mensen zich nu eenmaal verbonden voelen met hun geschiedenis en hun taal en dat dit heel sterk kan leven in een regio, zoals we overal in Europa zien. Dat gezegd hebbende, heb ik niet zo heel veel sympathie gekregen voor deze bekrompen bergbewoners die net zo afgesloten lijken te zijn als hun dalen.  

Mijn enige bezwaar tegen dit boek is dat het einde wat minder goed uitgewerkt is, ik had hier graag iets meer uitdieping gezien. Maar dat is een klein punt in een verder uitstekend geschreven en zeer interessant boek over een niet zo heel bekend stukje geschiedenis van Italië.

Originele Italiaanse titel: Eva dorme (2009)

Nederlandse uitgave 2011 door uitgeverij Cossee

Nederlandse vertaling A. Habers

Bladzijdes: 373

Caravaggio in Rome, deel II

Naast de Caravaggio's die in Rome in de kerken hangen, zijn er verschillende werken te bewonderen in een aantal musea in Rome. Ik heb deze keer de Vaticaanse musea en de Galleria Borghese niet gezien, maar wel de vier andere musea waarin in totaal negen schilderijen van Caravaggio te vinden zijn.

Hieronder mijn (verre van volledige) overzicht.

Capitolijnse musea
De Capitolijnse musea hebben een schitterende collectie, maar in dit geval ging ik eigenlijk alleen maar voor deze twee schilderijen. Ook de moeite waard!

De waarzegster (1594)

Dit is een van de vroege schilderijen van Caravaggio, maar hierin laat hij al een paar dingen zien die hem zo anders maakten dan de andere schilders. Hij schilderde echte mensen en gebruikte modellen van de straat, en maakte geen verheven idealistisch tafereel. Hier zie je een jongeman wiens hand wordt gelezen door een zigeunerin. Maar terwijl hij helemaal in haar ban is, rolt zij zijn ring.
Er is nog een tweede versie van dit schilderij in het Louvre.

Johannes de Doper (1602)

Johannes de Doper was een belangrijke figuur in de Bijbel. Hij was degene die in de woestijn zat en zich voedde met sprinkhanen en wilde honing, en hij is degene die Jezus, zijn neef, heeft gedoopt. In de kunst wordt hij meestal afgeschilderd als een baby die met baby Jezus speelt (terwijl Maria en Elizabeth toekijken), of als als volwassene terwijl hij Jezus doopt.

In dit geval heeft Caravaggio ervoor gekozen om Johannes af te beelden als een jongeman, zonder de gebruikelijke parafernalia die Johannes de Doper meestal bij zich heeft.
Het bleek een populair thema te zijn, want er zijn meerdere kopieën gemaakt, door andere schilders, maar ook door Caravaggio zelf. Toch bleek de manier van afbeelden niet helemaal overeen te komen met de ideeen die de kerk had over hoe Johannes de Doper gezien moest worden en het leverde Caravaggio dan ook geen kerkelijke opdrachten op.

Deze versie van Johannes de Doper werd gemaakt in opdracht van een goede vriend van Caravaggio, de edelman Ciriaco Mattei, die bekend stond als een kunstverzamelaar.

Galleria Doria Pamphilj
Dit is een schitterend museum, maar ik zal binnenkort een bespreking geven over het museum zelf.  Nu dus alleen de drie Caravaggio's van de collectie.

Boetvaardige Maria Magdalena (1597)

Maria Magdalena was een geliefd onderwerp in de kunst en ook Caravaggio heeft haar geschilderd, waarschijnlijk in opdracht van Pietro Vittrice, de kamerheer van paus Gregorius XIII. Later is het in de handen gekomen van de familie Doria Pamphilj.

Bijzonder is dat Caravaggio Maria Magdalena hier heeft afgebeeld in moderne kleding, als een hedendaagse Romeinse courtisane. Ze zit in een houding die doet denken aan een Pièta, als Maria haar dode zoon in haar armen houdt en naast haar staat het flesje olie waarmee Jezus is gezalfd en liggen de juwelen neergeworpen alsof ze geen waarde meer hebben.

Caravaggio's Maria Magdalena brengt haar nadrukkelijk naar zijn hedendaagse tijd om de toeschouwer te laten invoelen dat er een directe verbinding is tussen heden en verleden.

Rustpauze op de weg naar Egypte (1597)

Caravaggio gebruikte wel onderwerpen en thema's die bekend en populair waren, maar hij gaf er altijd een eigen draai aan en schilderde ze altijd op een originele manier. Ook bij dit onderwerp kiest hij een nieuwe invalshoek. De vlucht van Maria en Jozef naar Egypte werd vaak afgebeeld, maar in dit geval voegt Caravaggio er een engel aan toe die hen verpoost met vioolspel. De oude Jozef kijkt in stille verwondering naar de Engel, terwijl hij de bladmuziek voor hem ophoudt.

Caravaggio heeft hier geen muziek bedacht, maar heeft hier een bestaand muziekstuk van de Vlaamse componist Noel Bauldeweyn, weergegeven, een motet Quam pulchra es, (hoe mooi ben jij), dat is opgedragen aan Maria. Er worden in het Palazzo Doria Pamphilj soms concerten georganiseerd waarop dit muziekstuk gespeeld wordt.

Waarschijnlijk is dit schilderij gemaakt in opdracht van kardinaal Francesco Maria del Monte, die lange tijd als Caravaggio's beschermheer heeft gefungeerd.
Leuk en pikant is dat het heel waarschijnlijk is, hoewel dus beslist niet zeker, dat het model voor Maria hetzelfde meisje is dat in het vorige schilderij Maria Magdalena uitbeeldde.

Johannes de Doper (1602)

Dit is een kopie, gemaakt door Caravaggio van zijn eerdere schilderij van Johannes de Doper.

Palazzo Barberini
Het Palazzo Barberini is één van mijn favoriete musea en ik verwijs jullie graag naar een bespreking van dit museum en het Palazzo Corsini die ik al eerder eens heb geschreven (HIER te vinden).

In dit artikel dus alleen de Caravaggio's die in deze twee musea hangen. In het Palazzo Barberini hangen er drie, in het Palazzo Corsini hangt er één.

Judith onthooft Holofernus ( 1598)

Het boek Judith maakt deel uit van de Deutercanonieke boeken. Hierin staat het verhaal van het jonge Joodse meisje Judith, die haar volk redde door de Syrische generaal Holofernus te verleiden en daarna te onthoofden. Het is door meerdere kunstenaars gebruikt, want het is een heel dramatisch verhaal en daarmee bij uitstek geschikt om door Caravaggio geschilderd te worden.

Hij heeft waarschijnlijk zijn eigen getuigenis van de onthoofding van Beatrice Cenci enkele jaren eerder gebruikt om het zo realistisch mogelijk te maken.

Het model dat Judith uitbeeldt, is vaker te zien op de schilderijen van Caravaggio, zij was de courtisane Fillide Melandroni en zij moet absoluut beeldschoon geweest zijn.
Je ziet heel goed op haar gezicht de afschuw die Judith gevoeld moet hebben bij haar verschrikkelijke taak, iets dat dit schilderij bijzonder indrukwekkend en huiveringwekkend maakt.

Dit werk is blijkbaar enkele jaren verdwenen geweest, maar maakt sinds 1950 deel uit van de collectie in het Palazzo Barberini.

Narcissus (1599)

Het schijnt dat Caravaggio maar enkele keren een thema gebruikte uit de klassieke oudheid, en dit is er één van. Hij schildert hier Narcissus, die verliefd op zijn eigen spiegelbeeld, zichzelf niet los kan rukken van de vijver waarin hij zichzelf weerspiegeld ziet.

Sint Franciscus in gebed (1602?)

Franciscus was één van de populairste heiligen van de Middeleeuwen en ook in de eeuwen erna bleef hij overminderd in de belangstelling staan. Caravaggio schildert de heilige hier in alle soberheid en armoede. Geen stigmata om de heiligheid aan te geven, wel een gescheurde en kapotte pij.

De exacte datum van dit werk kan bijna niet vastgesteld worden, aangezien er ook andere versies zijn die misschien wel of niet van Caravaggio zijn. In een rechtszaak uit 1603 verklaart de schilder Orazio Gentileschi echter dat hij Caravaggio een pij heeft uitgeleend als accessoire en het lijkt om deze pij te gaan. Daarmee is het schilderij mogelijk iets eerder gemaakt dan 1603.

Het schilderij hing in de San Pietro kerk in Carpineto Romano in Rome, maar hangt nu in het Palazzo Barberini.

Palazzo Corsini
Johannes de Doper (1604)

Opnieuw een versie van Johannes de Doper, opnieuw zonder alle parafernalia die Johannes de Doper altijd bij zich heeft. Bijzonder is dat het geen afbeelding is van een geïdealiseerde jongeman, maar iemand die overduidelijk de bruine handen en armen en de bleke torso heeft van iemand die veel buiten werkt. Een levensecht figuur dus, iemand waarmee de gewone mensen zich konden identificeren, zoals dat bij Caravaggio eigenlijk altijd het geval is.

Ik denk dat deze schilderijen laten zien dat Caravaggio één van de grootste schilders ooit was. Hij gebruikte weliswaar populaire en bekende onderwerpen, maar gaf hier altijd zijn eigen originele draai aan en schilderde op zijn eigen manier die je tot op de dag van vandaag, vierhonderd jaar na dato, nog altijd raakt.

Ikzelf heb een voorkeur voor zijn religieuze onderwerpen en mijn favorieten zijn de schilderijen van Sint Franciscus, Judith die Holofernus onthoofdt en Maria Magdalena. Caravaggio maakt dat ik helemaal stil en ontroerd voor een schilderij kan staan. En in een zaal vol werken, vallen die van hem altijd op door hun kracht.

Heel bijzonder vind ik het om zoveel mooie werken in werkelijkheid gezien te mogen hebben en wat een heerlijk idee dat er nog een aantal musea over zijn waar ik nog niet ben geweest!

Toevlucht

Mariabeeld in Napels
Mei 2018

Archipel van de hond, Philippe Claudel

In de Middellandse zee ligt een archipel van kleine, bijna onherbergzame eilanden. Van bovenaf lijkt het op een hond, vandaar de naam.

Het leven op de eilanden is hard, net zoals het vulkanische gesteente waar ze uit bestaan. De huizen in de vulkanische rots zijn tot werelderfgoed verklaard, waardoor het niet mogelijk is om ze aan te passen en geriefelijker te maken, om van moderne gemakken als antennes voor televisie en computers maar te zwijgen.

Er woont een handjevol vissers, en verder is er een Burgemeester, een Dokter, een Pastoor en een Onderwijzer en daarmee zijn de gezagsdragers vertegenwoordigd.

De Pastoor is grotendeels van zijn geloof gevallen en bekommert zich vooral om zijn bijen. Zijn preek tijdens de Mis is een combinatie van mededelingen, herinneringen aan zijn tijd op het seminarie en verhalen over zijn bijenkasten.

De Dokter heeft ook niet zoveel te doen. De meeste vissers zijn gewend om kleine dingen gewoon zelf op te lossen en voor de grote zaken heeft de Dokter maar heel beperkte behandelmogelijkheden.

De Burgemeester maakt zich vooral druk om een groot bedrijf dat op het eiland een Thermen wil bouwen, voor mensen die baat hebben (of menen te hebben) bij de geneeskrachtige dampen van de vulkaan. Dit project zou werkgelegenheid naar het eiland brengen en een nieuwe toekomst. Want iedereen weet eigenlijk wel dat het een aflopende zaak is op het eiland en dat men zich wanhopig aan de rotsen vastklampt om niet te verdrinken.

En dan is er nog de Onderwijzer, die het handjevol kinderen les geeft. Zijn grote probleem is dat hij niet van het eiland komt, en dus altijd de buitenstaander is. Iemand die je nooit helemaal kunt vertrouwen.

Op een ochtend wordt er een verschrikkelijke ontdekking gedaan. Aan het strand zijn drie lijken aangespoeld. Geen vissers van het eiland, geen bekenden waar je om moet rouwen en waar je medelijden met de familie moet hebben.

Drie onbekenden zijn aangespoeld, drie zwarte mannen uit Afrika, die de overtocht hebben gewaagd in wrakke boten en daarvoor met hun leven hebben betaald.

Om het Consortium dat de Thermen wil bouwen niet af te schrikken en daarmee de toekomst van het eiland in gevaar te brengen, wordt het besluit genomen om de drie lichamen te laten verdwijnen in één van de diepe putten in de bergen. Op die manier weet niemand iets en kan iedere betrokkene doen alsof er niets gebeurd is.

Maar de Onderwijzer kan het niet loslaten. Hij wil weten waar de mannen in het water terecht zijn gekomen en met welke stroming ze daar aan land zijn gekomen. Precies het gedrag dat je van een stomme buitenstaander kunt verwachten. Iemand die geen loyaliteit kent en niet weet wat er nu wel en niet belangrijk is. De andere samenzweerders zien het met lede ogen aan en wachten gespannen af hoe ver de Onderwijzer zal gaan.

De bevindingen van de Onderwijzer en de komst van een Commissaris zetten gebeurtenissen in gang die niemand meer kan stoppen, maar waarbij duidelijk is dat het eiland verdoemd is.

Het is geen wonder dat Philippe Claudel één van mijn favoriete schrijvers is. De manier waarop hij mensen en hun motieven weet neer te zetten is zo ontzettend mooi. Ook in dit boek laat hij de situaties zien en hoe de mensen erop reageren. En hoewel ze zichzelf vertellen dat ze handelen uit nobele motieven, weten wij dat er lafheid en angst onder zit. En dat weten ze natuurlijk zelf ook.

Maar het slechtste weten van de mensen wil nog niet zeggen dat je hen veroordeelt, want ergens begrijp je het ook wel weer. Het is menselijk gedrag. Weliswaar gedrag op zijn slechtst, maar menselijk desalniettemin.

Om in zo'n kleine gemeenschap te kunnen overleven, waar het leven hard en ongewis is, moeten de rangen gesloten zijn en zijn er sociale mores waar je je aan moet houden. Dan is loyaliteit aan de eigen groep het belangrijkste. Het is gemakkelijker iets slechts te geloven van mensen die er toch al niet bij hoorden, dan toe te geven dat iemand uit je eigen gelederen een misdadiger is. Het is beter je af te keren van de vreemde, dan van je naaste die op jou lijkt.

Vreemdelingen die inbreuk maken op het gewone leven spelen een belangrijke rol. Het zijn aangespoelde vreemdelingen waar toch niemand om geeft en waar het dus niet nodig is om ze als mensen te zien.

Maar het is ook de vreemdeling die er niet bij hoort en als enige het aandurft om vragen te stellen en op eigen houtje iets te ondernemen. En dan krijg je de meute die wordt opgehitst en daarna de onvoorziene gevolgen die niet onverwacht waren. Philippe Claudel legt het allemaal bloot en laat zien hoe de gebeurtenissen in elkaar grijpen en hoe het een volgt op het andere.

Archipel van de hond is opnieuw een prachtige roman van Philippe Claudel, die de mens genadeloos weergeeft en je vragen laat stellen bij je eigen motieven. Daarbij legt hij het er niet dicht bovenop, maar blijft er veel onbenoemd. Dat de personen in dit geheel vooral bij hun bijnamen genoemd worden, maakt hen bijna tot archetypen die op ons allemaal kunnen slaan.
Een bijzonder boek.

Originele Franse titel: L'Archipel du Chien (2018)
Nederlandse uitgave 2018 door uitgeverij de Bezige Bij
Nederlandse vertaling door Manik Sarkar
Bladzijdes: 237

Vooruitblik tentoonstellingen herfst en winter 2018-2019

De herfst en de winter komen er weer aan en daarmee de regen, de wind en de kou. Maar niemand hoeft te treuren want de musea in Nederland hebben hun best gedaan om in de komende maanden een ongelofelijke hoeveelheid diverse tentoonstellingen samen te stellen. Voor elk wat wils en je hoeft geen moment te vervelen!

De laatste Impressionisten in het Singer museum in Laren

Met de laatste Impressionisten wordt in Frankrijk de laatste grote stroming bedoeld die haar inspiratie uit de natuur haalde. Het zijn de zogenaamde Intimisten die een tafereel schilderden met een beetje een roze bril. Mooi, maar met de hint dat er nog iets achter zit.

Een aantal van de kunstenaars die bij deze groep hoorden, kwamen bijeen in de kunstenaarsvereniging Société Nouvelle de Peintres et de Sculpteurs, die van 1900 tot 1915 bestond. Een keer per jaar werd er een tentoonstelling gehouden, die over het algemeen goede kritieken ontving. In Laren zijn de komende maanden de werken te zien van deze laatste Impressionisten, waaronder Gastn la Touche, Emile Claus en Henri Martin.

René-Xavier Pinet

4 september 2018- 2 december 2018

Meer informatie HIER

Pure Rubens in het Boymans van Beuningen museum in Rotterdam

Peter Paul Rubens maakte voorstudies voor zijn schilderijen door het maken van schetsen in olieverf. Dit is een ongebruikelijke keuze, maar de waardering voor deze schetsen werd steeds groter, ze worden beschouwd als kunstwerken op zich. 

Het Prado in Madrid en het Boymans van Beuningen hebben elk een grote en unieke collectie van olieverf schetsen van Rubens en voor deze tentoonstelling zijn die samengebracht, samen met werken uit andere musea uit de wereld. In de tentoonstelling zijn zo’n 65 schetsen te zien, die een schitterend overzicht geven van het oeuvre van Rubens.

Rubens

8 september 2018-13 januari 2019

Meer informatie HIER

Giacometti-Chadwick, facing fear in De fundatie in Zwolle

Alberto Giacometti en Lynn Chadwick zijn twee van de belangrijkste beeldhouwers van de 20^e eeuw. Waar Giacometti de mens terugbrengt tot de uiterste essentie, is het kenmerk van Lynn Chadwick’s sculpturen hoekigheid. Beiden geven uiting aan de nieuwe manier van kijken naar de mens en de maatschappij in de jaren ’50, die gekenmerkt werden door de angst voor de atoomoorlog.

In deze tentoonstelling wordt met 150 werken de verbindingen getoond die tussen het werk van deze twee kunstenaars bestaat.

Lynn Chadwick

21 september 2018- 6 januari 2019

Meer informatie HIER

Gaugain en Laval op Martinique in het van Gogh museum in Amsterdam

Gaugain en Laval trokken samen naar Martinique, in de hoop op dit eiland iets te vinden wat ze in Parijs niet konden vinden. In deze tropische omgeving schilderden ze bijzondere schilderijen vol warmte en kleur. In deze tentoonstelling zijn voor het eerst niet alleen hun werken samengebracht, maar zijn ook de voorstudies te zien.

Paul Gaugain

5 oktober 2018-13 januari 2019

Meer informatie

Leonardo da Vinci in het Teylers museum in Haarlem

Het Teylers museum heeft al eerder grote Renaissancekunstenaars in het zonnetje gezet, maar nu komt dan eindelijk de meest veelzijdige aan de beurt: Leonardo da Vinci. Zo’n twee jaar is men bezig geweest om verschillende musea in instellingen in de wereld over te halen om werken in bruikleen te geven en nu is het dan eindelijk gelukt. 

Niet alleen 30 tekeningen van Leonardo da Vinci zelf komen naar Haarlem, maar ook nog 30 van zijn tijdgenoten. Een prachtige tentoonstelling die als eerste aandacht geeft aan het feit dat het in 2019 500 jaar geleden is dat Leonardo da Vinci is overleden.

5 oktober 2018- 6 januari 2019

Meer informatie HIER

Relieken in het Catharijneconvent in Utrecht

Relieken zijn overblijfselen waar bijzondere krachten aan toegekend worden. Relieken kunnen religieus zijn, vooral binnen de Katholieke kerk zijn relieken bekend, maar ook in andere religies zoals de Islam of het Boeddhisme komen relieken voor. Tegelijkertijd kunnen overblijfselen van popidolen of andere grootheden verheven worden tot relieken.

In deze tentoonstelling zijn verschillende relieken te zien, maar wordt ook gekeken naar de mensen die erin geloofden, welke ideeën erachter zitten en wat het belang van relieken is. Kortom, alle aspecten van relieken komen aan bod.

12 oktober 2018-3 februari 2019

Meer informatie HIER

Jan Sluijters de wilde jaren in het Noordbrabants museum in Den Bosch

De in Brabant geboren Jan Sluijters zat in zijn jonge jaren in Parijs (welke kunstenaar niet?), waar hij interesse had voor alle kunststromingen die daar toen ontstonden of bezig waren. Deze invloeden zorgden ervoor dat hij een veelzijdig en invloedrijk kunstenaar werd, die veel heeft betekend voor de kunst in Nederland.

In deze tentoonstelling wordt niet alleen beeld gegeven van Jan Sluijters zelf, maar wordt hij ook geplaatst in de context van zijn tijdgenoten zoals Leo van Gestel of Kees van Dongen.

17 november 2018- 7 april 2019

Meer informatie HIER

Rembrandt en Saskia in het Fries museum in Leeuwarden

Deze tentoonstelling gaat over Rembrandt van Rijn die in 1634 met de Friese Saskia trouwt. Niet alleen wordt er aandacht besteed aan Rembrandt zelf en de tekeningen waarvoor Saskia poseerde, maar het huwelijk wordt ook in het grotere geheel van de Gouden Eeuw gezet. Er is aandacht voor de bezoeken van het echtpaar aan Friesland en het trieste leven dat Saskia had, van haar vier kinderen overleefde er maar één en zelf overleed ze toen ze pas dertig jaar oud was.

24 november 2018-17 maart 2019

Meer informatie HIER

David Lynch in het Bonnefantenmuseum in Maastricht

David Lynch kennen de meesten van ons waarschijnlijk vooral als filmmaker, vooral Twin Peaks is dan het eerste waar je aan denkt. Maar David Lynch is ook een kunstenaar en was zelfs beeldend kunstenaar voor hij aan filmen begon.

In Maastricht is er een zeer diverse overzichtstentoonstelling te zien met zowel schilderijen, sculpturen, installaties en vroege films van deze bijzondere Amerikaanse kunstenaar.

David Lynch aan het werk

30 november 2018-24 april 2019

Meer informatie HIER

En plein air, 100 jaar buiten schilderen in het Singer museum in Laren

Eeuwenlang konden schilders niet buiten schilderen, maar in de 19^e eeuw veranderde dit, vooral door de komst van verf in tubes. Schilders trokken massaal naar buiten om de landschappen te schilderen waar ze op dat moment waren.

De  School van Barbizon was de eerste stroming hierin, met schilders als Daubigny en Millet, maar ook de Nederlandse schilders trokken naar buiten, zoals Anton Mauve en Jozef Israels.

De tentoonstelling die al deze prachtige landschappen laat zien is samengesteld met werken uit de eigen collectie van het Singer museum.

Claude Monet

11 december 2018-14 april 2019

Meer informatie: HIER

Nubie, het land van de zwarte farao’s in het Drents museum in Assen

Een bijzondere samenwerking in Drenthe, namelijk met het Museum of Fine arts in Boston dat zo’n 300 objecten van hun Nubische collectie uitleent aan het Drents museum voor deze tentoonstelling. De tentoonstelling gaat over de Nubische heersers die zelfs Egypte hebben geregeerd.

De collectie bestaat uit voorwerpen uit de periode 2400 voor Christus tot 350 na Christus, uit het gebied van Zuid Egypte en het huidige Soedan. Bijzonder vooral zijn de vondsten uit het graf van koning Taharqo en het geeft een mooi beeld van deze niet zo heel bekende beschaving.

16 december 2018-5 mei 2019

Meer informatie HIER

Utrecht, Caravaggio en Europa in het Centraal museum in Utrecht

Het zal niemand verbazen dat dit de tentoonstelling is waar ik het meest naar uitkijk! Niet alleen komen er allerlei tijdgenoten en volgelingen van Caravaggio aan bod, de Vaticaanse musea lenen zelfs een topstuk uit aan het Centraal museum. De graflegging van Caravaggio komt voor de eerste vier weken van de tentoonstelling naar Utrecht, heel bijzonder aangezien dit de eerste keer is dat dit werk in Nederland te zien is.

Verder zullen er werken te zien zijn van de vele schilders die naar Rome gingen om te schilderen in de stijl van Caravaggio, zoals bijvoorbeeld Gerard van Honthorst, zodat we goed kunnen zien in hoeverre Caravaggio hen beinvloedde of hoe ze juist hun eigen achtergrond erin brachten. Zo’n zestig werken uit verschillende musea en kerken uit de hele wereld zijn hier bijeengebracht.

Caravaggio

16 december 2018-24 maart 2019                      

Meer informatie HIER

Zomerse parasols

Niet veel zegt zo duidelijk zomer en ontspannen als deze parasols
aan de Middellandse zee in Nice.
Oktober 2017

Anna Karenina, Lev Tolstoi (deel I)

Anna Karenina is één van de grootste klassiekers in de wereldliteratuur, en een onbetwist hoogtepunt van de Russische literatuur.

Ik heb enkele jaren terug het boek gelezen, in de vertaling van Wils Huisman. Op de een of andere manier kon het boek me destijds niet heel erg bekoren en viel het me erg tegen.

Ik denk dat dit een combinatie was van mijn eigen verwachtingen, het moment waarop ik het las en misschien de vertaling. Die van meneer Huisman is keurig, maar de nieuwe, moderne vertaling van Hans Boland leest ontzettend prettig en vloeiend en dat scheelt toch wel.

Ik heb dan ook zonder moeite al een deel gelezen en hier volgen een paar impressies.

Eerste indrukken

Wat meteen opvalt is dat de namen iets anders zijn dan in sommige andere vertalingen, Levin is Ljovin geworden en Leo Tolstoi is Lev Tolstoi. Daarmee is het allemaal net iets Russischer, wat de sfeer ten goede komt (al is het soms even wennen).

Ik zie nog niet de lange monologen zoals je die in Dr Zjivago wel hebt, waarbij iemand iets zegt als: ‘U wilde weten hoe dat zat? Nou, ik kan u vertellen…’ Misschien komen ze nog, maar dat is even afwachten.

Tolstoi schrijft prachtig, vol rijke details die de periode tot leven wekken, zoals het vouwbeen dat Anna bij zich heeft om bladzijdes van een boek open te snijden, maar ook de adel die op reis gaat met tientallen bediendes.

Personen en tegenstellingen

In het eerste deel maken we meteen kennis met de belangrijkste personen en krijgen we de eerste indrukken van hun karakter.

Mooi hoe er meteen een paar tegenstellingen duidelijk worden. De oppervlakkige Prins Stephan Oblonski (Stiva) en zijn vriend Konstantin Ljovin bijvoorbeeld.

Als het boek begint is zijn vrouw Dolly er net achter gekomen dat Stiva een affaire met de gouvernante heeft gehad. Stiva is een zwakke man die het vooral plezierig wil hebben. Hij geniet van mooie dingen en lekker eten en wil zoveel mogelijk plezier hebben. Onrust en twisten verstoren zijn aangename leventje en hij zit er dan ook een beetje mee dat zijn vrouw nu zo boos op hem is. Het is niet de affaire die hem dwars zit, maar het feit dat zijn boze echtgenote zijn rust verstoort.

Waar Stiva opgewekt en oppervlakkig is, is Ljovin zwaar op de hand en serieus. Hij voelt zich niet erg thuis in de mondaine wereld van Moskou, maar zou liever op zijn landgoed zijn. Hij is echter in Moskou omdat hij het meisje op wie hij verliefd is ten huwelijk wil vragen. Het gaat hier om Katharina (Kitty) Sjerbatski, de zus van Dolly.

En dan is er de tegenstelling tussen Anna Karenina (de zuster van Stiva) en Kitty. Anna is getrouwd en heeft een zoontje en wordt in de hoogste kringen bewonderd om haar schoonheid, intelligentie en tact.

Kitty daarentegen is een jong meisje van achttien, nog maar net uit in de grote wereld, die furore maakt op de bals in Moskou en geniet van de aandacht. Ze is verliefd op Graaf Vronski. Ze hoopt dan ook dat hij haar ten huwelijk zal vragen en wijst het aanzoek van Ljovin af.

Alexei Vronski is een aangename jongeman, geliefd bij iedereen. Hij vond Kitty aardig en genoot van de aandacht die ze hem schonk, maar een huwelijk zat er wat hem betreft niet in. Verliefd worden op de bekoorlijke Anna zat ook niet in de planning, maar het overkwam hem als een wervelstorm waar niets tegen bestand was.

Kitty wilde de attenties en de liefde van Vronski en kreeg ze niet, Anna was er niet naar op zoek, maar kreeg ze wel. Tolstoj zet hier dus een paar mensen tegenover elkaar en we krijgen al een paar vooruitwijzingen naar verwikkelingen die nog komen.

Vronski is is knap, intelligent en vriendelijk, rijk en charmant en het gaat hem voor de wind. Maar hij is ook iemand van de conventie, iemand die niet van zijn moeder houdt, maar doet alsof omdat dat nu eenmaal zo hoort.

Het zal dus interessant zijn om te zien wat Vronski doet als de omstandigheden voor hem wat minder fijn en prettig worden. Het is gemakkelijk om aardig en charmant te zijn als het allemaal goed gaat, maar hoe blijft je karakter overeind als het mis gaat?

Moskou en Sint Petersburg, stad en platteland

Het verschil tussen Moskou en Sint Petersburg wordt al een beetje aangestipt, als twee verschillende werelden. De uitgestrektheid van Rusland wordt ook duidelijk, de reis tussen Sint Petersburg en Moskou duurt langer dan een dag en men neemt de slaaptrein.

Mooi ook het verschil tussen stad en platteland. De stad vol vluchtig plezier en klatergoud, terwijl Ljovin op zijn landgoed geniet van een pasgeboren kalfje en de hond die aan zijn voeten slaapt. Het eerlijke platteland tegenover de onechte stad in een paar scenes beschreven en neergezet, om later uitgewerkt te worden.

  

De treinen spelen al vanaf het begin een grote rol, zo leren Anna en de moeder van Vronski elkaar kennen in de trein en op het station van Moskou, komt er een spoorwegwerker om onder de wielen van de trein. Voor wie het verhaal kent, dit is een voorbode voor wat er nog komen gaat.

Kortom, er is al veel om van te genieten. Ik vind de afwisseling in personages en gebeurtenissen prettig en je hebt niet in de gaten dat je nog 900 bladzijdes moet. De vertaling leest vlot en vloeiend zonder al te modern te zijn, want het tijdsbeeld blijft moeiteloos overeind.

Mijn volgende stukje over deel II en III komt op 30 september (dus ik sla 20 september even over)