Foon, Marente de Moor

Nadja en Lev wonen in de Russische bossen. Sinds de fabriek dicht is, is het dorp verlaten en zij zijn de enigen die over zijn gebleven. Ze zijn zoologen en toen ze bij elkaar kwamen was Lev professor en Nadja zijn studente, er is dan ook sprake van een flink leeftijdsverschil. Ze hadden een onderzoeksstation in de bossen en op een gegeven moment met Europese subsidie zelfs een opvang voor verweesde beertjes.

Maar die tijden zijn voorbij. Nu zijn ze beiden oud en Lev lijdt een beginnende dementie. Hun kinderen zijn weggetrokken en alles wat overblijft zijn de dieren en de eindeloze bossen en het verlaten dorp. De elektriciteit doet het nog net, maar de waterdruk wordt alsmaar minder en volgens de officiële statistieken is het aantal inwoners nul, dus hoop op verbetering van de situatie is er niet.

Met moeite komen Lev en Nadja rond, hun zoon komt voorraad uit de stad brengen, maar verder is er bijna geen contact met de buitenwereld. De enige die soms langskomt is de Pope die niet helemaal is wie hij zegt te zijn en op een gegeven moment twee politieagenten. De enige die Nadja niet in de steek laat is de machinist van de voorbijrijdende trein, die ze elke avond hoort en waarmee ze de dag afsluit.

En dan is daar natuurlijk het verschrikkelijke, knarsende geluid dat ze regelmatig horen. Is de regering met een geheim project bezig, is het de aankondiging van het Einde der Tijden of is het een natuurlijk verschijnsel?

Het geluid is er en omlijst hun leven, maar maakt er geen deel van uit. Net zoals Nadja en Lev eigenlijk geen deel meer uitmaken van het gewone leven. Ze staan buiten de maatschappij en hebben bijna geen menselijke contacten meer. Je zou kunnen zeggen dat ze dichter bij de dieren staan, dan bij hun medemensen. Als zoologen vonden ze in ieder geval de dieren altijd al interessanter dan de andere mensen.

Het enige dat ze nu nog hebben is een soort overlevingsinstinct om door te gaan met leven en natuurlijk hebben ze hun herinneringen. Maar het probleem is dat herinneringen tweeledig zijn. Je kunt de fijne dingen herinneren, maar af en toe glipt er ook iets tussendoor dat je liever wilde vergeten en probeer dat dan maar weer weg te stoppen.

Nadja doet haar best om niet te denken aan dat ene jaar waarin alles mis ging, maar de herinneringen zijn hardnekkig en blijven komen.

Ik had eerder van Marente de Moor twee andere boeken gelezen, één vond ik niet leuk genoeg om uit te lezen, de andere was wel mooi, maar dit nieuwe boek overtrof mijn verwachtingen.

Maar wat maakt Foon zo mooi? Ten eerste is daar voor mij de setting. Als het zich afspeelt in Rusland, vind ik het al snel interessant! Marente de Moor heeft acht jaar in Rusland gewoond en weet met allerlei veelzeggende maar subtiele details een zeer Russisch beeld te geven.

Ten tweede is het taalgebruik heel mooi. De natuurbeschrijvingen, maar ook de vergelijking zijn origineel en vaak poëtisch te noemen.

Ik ben niet bang van deze bomen, ik ken ze goed. Sommige staan hier al sinds ik hier woon zonder een centimeter gegroeid te zijn. Wat weten wij nu helemaal van deze wezens? Onder hun voeten wemelt duizenden malen meer leven dan erboven. Hun solitaire gelijkmoedigheid is maar schijn, onder die bast worden wilde plannen gesmeed.

Prachtig vind ik ook de subtiele manieren waarop de verbanden worden gelegd tussen eenzaamheid, het contact tussen mensen onderling en tussen mensen en dieren. Een mens heeft andere mensen nodig om te kunnen bestaan en als dat contact wegvalt, heeft dat gevolgen. Want wat blijft er nog van je over als al het menselijke wegvalt?

En tot slot vind ik het heel mooi hoe het nooit helemaal duidelijk is wat er aan de hand is, als lezer mag je heel veel zelf invullen.

Je hebt de neiging als lezer om de verteller te vertrouwen en dat deed ik in het begin hier ook. We zien de gebeurtenissen van nu en vroeger door de ogen van Nadja en wat ze vertelt klinkt allemaal heel plausibel. Maar langzamerhand ga je twijfelen, wat is er werkelijk waar, klopt het wat zij zegt en wat is er nu gebeurd in dat ene jaar dat Nadja het liefst zou vergeten?

Veel wordt duidelijk, maar zeker niet alles en dat is knap opgezet en uitgewerkt. Ik vond dit een verrassend en mooi boek.

Uitgegeven in 2018 door uitgeverij Querido

Bladzijdes: 319

NDSM-eiland

Vroeger was het NDSM eiland (Nederlandse Dok en Scheepsbouw Maatschappij) de grootste scheepswerf ter wereld. Helaas gingen de scheepsbouwers in de jaren '80 failliet. Tegenwoordig is de industriele achtergrond een geweldige plek voor festivals, culturele initiatieven en horeca. Er gebeurt van alles op het NDSM eiland en dat is de zien.

Slechts tien minuten met het pontje vanaf Amsterdam Centraal en dan sta je op deze hot-spot.

Ik moest hier vorige week zijn en keek mijn ogen uit. Helaas had ik een afspraak en kon ik niet naar hartelust rondkijken, want veel liever dan een bijscholing waar ik naar toe moest, wilde ik hier rondzwerven met mijn fototoestel.  Ik moest me tevreden stellen met wat snelle foto's op de telefoon, maar ik weet dat ik hier binnenkort terugkom om in alle rust rond te lopen en te genieten van dit unieke stukje Amsterdam.

Anna Karenina, Lev Tolstoi deel IV

Deel IV is één van de kortste delen in Anna Karenina en het leest bijzonder vlot. Dat komt omdat er veel gebeurt in beide relaties, die tussen Ljovin en Kitty en tussen Anna en Vronski, en er  eindelijk schot in komt.

Prachtig wordt het diner bij Stiva en Dolly voor ons tot leven geroepen, waarbij Ljovin is uitgenodigd en waar hij Kitty weer ontmoet. Beiden beseffen dat ze nog altijd van elkaar houden en na wat ingewikkelde onderonsjes worden ze het eens.

Tolstoi heeft de vreugde tussen hen beiden bijzonder goed weergegeven. Ik voelde mee in de gespannen verwachting van Ljovin die veel te vroeg aankomt bij het huis van de Sjerbatski's om om Kitty's hand te vragen omdat hij zijn ongeduld niet kan bedwingen en nog twee keer terug moet komen voordat iedereen wakker is.

Wat me ook deed glimlachen was de algehele roze bril waarmee Ljovin de wereld weer bekijkt. Kennissen, winkeliers en mensen die hij daarvoor niet erg sympathiek vond, komen hem nu allemaal geweldig vriendelijk en leuk over. Hij is bereid om iedereen aardig te vinden, charmant en met de beste bedoelingen, alleen omdat Kitty van hem houdt.

De verhouding tussen Vronski en Anna blijft vreemd. Vronski is en blijft een oppervlakkige jongeman en ik zie werkelijk niet in wat Anna in hem ziet. Aan de andere kant kan ze ook niet echt terug en de verhouding met Vronski verbreken, want ze heeft al teveel op het spel gezet. Dan zou ze moeten toegeven dat het allemaal niets om het lijf heeft.

Dat Karenin haar na de dramatische bijna sterfbed-scene heeft vergeven, valt niet in goede aarde, want dit past niet in Anna's beeld van Karenin. Ze wil een hekel aan hem hebben en daarom moet hij zich vreselijk gedragen. Dat hij haar vergeeft en met haar door wil gaan en zelfs liefdevol is naar het pasgeboren dochtertje, stuit haar tegen de borst en daarom krijgt ze een steeds grotere hekel aan hem.

Een breuk is onvermijdelijk en hoewel de officiële scheiding niet komt, vertrekken Vronski en Anna samen naar het buitenland. Anna laat hiermee wel haar reputatie en haar zoontje achter in Rusland en het is maar de vraag of ze daar op de lange termijn mee om kan gaan. En of de liefde van Vronski daar tegenop gewassen zal zijn.

Er zijn geen grootste natuurbeschrijvingen of lofzangen op het platteland deze keer, alle actie speelt zich af in de stad. Er gebeurt veel en de relaties komen in een stroomversnelling. Het leest dan ook heel prettig en je vraagt je constant af hoe het verder zal gaan. Geen lange, filosofische verhandelingen ook, het geklets op het diner is meer komisch dan langdradig en dat is ook wel even een fijne afwisseling.

Ik ben nu iets over de helft en heb iets minder dan 500 pagina's nog te gaan, maar doorlezen is beslist geen straf!

Ik sla 20 oktober over, maar zal mijn gecombineerde bespreking van deel V en VI op 30 oktober plaatsen.

Mijn besprekingen van de vorige delen zijn hier te vinden:
Deel I HIER
Deel II en Deel III HIER

De paradox van geluk, Aminatta Forna

Op het eerste oog lijken ze niet bij elkaar te passen, maar in de grote stad Londen komen ze elkaar een aantal keren bij toeval tegen. 

Atilla, een psychiater uit Ghana en gespecialiseerd in oorlogstrauma’s en Jean, een Amerikaanse die in Londen is om de stadsvossen te onderzoeken.

Atilla heeft een druk programma in Londen; een conferentie, zorgen voor een oude liefde, en passant een zaak als getuige deskundige aannemen en zoeken naar het zoontje van zijn nicht. 

Hij houdt van eten en muziek en danst in zijn hotelkamer de rumba en de samba en al met al denk je dat hij zijn zaken goed voor elkaar heeft. Maar ook Atilla heeft zijn verdriet en verlies en moet hiermee in het reine zien te komen.

Jean heeft haar huwelijk en volwassen zoon in Amerika achtergelaten en moet accepteren dat zij allang niet meer de belangrijkste persoon voor haar zoon is. Maar als Jean eerlijk is, geeft ze toe dat voor haar de coyotes thuis en nu de vossen eigenlijk altijd een groot deel van haar aandacht hebben gekregen. 

Nu woont ze in Londen waar ze daktuinen ontwerpt om rond te komen en ondertussen probeert ze de vossen in kaart te brengen die Londen als hun leefgebied hebben.

Jean en Atilla botsen tegen elkaar op op de Waterloo bridge, en in de ontmoetingen daarna helpt Jean met zoeken naar het kleine jongetje dat familie is van Atilla. Een voorzichtige vriendschap bloeit op en dan blijkt dat ze toch een aantal zaken gemeenschappelijk hebben. 

Beiden zijn zwervers die niet gehecht zijn aan een thuisbasis, en beiden hebben het vermogen om over hun eigen hekje heen te kijken. De mening van andere mensen is voor hen niet zo belangrijk en daarom conformeren ze zich niet zo snel aan de meute, de grote massa waar de meeste mensen maar al te graag bij willen horen.

Tegelijkertijd is de eenheid en de gemeenschapszin van alle mensen die van ver komen hartverwarmend in de vanzelfsprekendheid waarin de immigranten uit Ghana, Sierra Leone, Nigeria en Kenia Atilla en Jean te hulp schieten. Iedereen is los van zijn wortels, maar wat hen bindt is vriendelijkheid, medeleven en menselijkheid.

Aminatta Forna is een formidabele schrijfster van wie ik al eerder onder andere Fantoomliefde las, dat diepe indruk op me maakte. Dat speelde zich af in het door burgeroorlog getroffen Sierra Leone en ging over de gevolgen voor de gewone burgerbevolking en dat komt hier ook hier weer een beetje terug.  

In onze huidige maatschappij doen we alsof geluk de maat van alles is en alsof we ook allemaal recht hebben op dat geluk. Verdriet, woede, rouw en verlies zijn zaken die zo snel mogelijk moeten worden weggewerkt.

Net zoals mensen niet willen accepteren dat we niet heer en meester zijn in ons leefgebied en dat wilde dieren hier ook hun plek hebben gevonden. We begrijpen ze niet en zijn er bang voor en vinden dat die dieren maar weg moeten, waarbij we niet willen begrijpen dat als de coyotes en de vossen zich zo hebben aangepast dat ze in de stad kunnen overleven, zij hier ook thuis horen. 

Het is angstwekkend om te zien hoe de publieke opinie zich kan richten op iets en al snel een paar kreten overneemt omdat het toevallig goed in ons straatje past. Gelukkig is het ook zo dat de meute snel wordt afgeleid en zich binnen een paar dagen alweer met iets anders bezig houdt.

Maar net zoals de vossen opduiken in onze voortuinen of de parkeerplaatsen, worden we af en toe ook geconfronteerd met de emoties die we niet altijd meer begrijpen. Normale gevoelens als woede en verdriet na een trauma of verlies zijn nu een psychiatrische categorie geworden en niet meer een normaal onderdeel van de verwerking zoals vroeger.

De paradox van geluk is opnieuw een bijzondere roman van een geweldige schrijfster. Ik vind het prachtig hoe zij lagen door elkaar weeft en je door flashbacks in het leven van Jean en Atilla laat zien hoe zij de mensen zijn geworden die ze nu zijn.

De paradox van geluk is goed geschreven en zit uitstekend in elkaar. Het is diepzinnig zonder pretentieus te zijn, een liefdesverhaal zonder zoetsappig te zijn, grappig zonder kluchtig te zijn en vooral een verhaal over het leven, menselijk contact, onze relatie met onze omgeving, wilde dieren bovenal vriendschap en liefde.

Want in grote delen van de wereld weet men dat je verlies en ongeluk moet accepteren en dat dit de enige manier is om gelukkig te zijn. Zoals Atilla in zijn speech zegt, trauma is lijden en dat leidt tot verandering, maar dat is niet altijd gelijk aan beschadiging. De paradox van geluk is dat je eerst verdriet moet kennen en accepteren voordat je gelukkig kunt zijn.  

Originele titel: Happiness (2018)

Nederlandse uitgave 2018 door uitgeverij Nieuw Amsterdam

Nederlandse vertaling Aleid van Eekelen-Benders en Mariella Duindam

Bladzijdes: 411

Laatste Impressionisten in het Singer museum

René-Xavier Prinet, Aan de kust van het Kanaal 

In het Singer museum in Laren is op dit moment de mooie tentoonstelling Laatste Impressionisten te zien.

Na de successen van Manet, Monet, Degas en Renoir was het duidelijk, het Impressionisme was een kunststroming om rekening mee te houden.

De nieuwe generatie kunstenaars keek vol bewondering naar deze helden en wilden in hun voetstappen volgen. Zij wilden ook getrouw naar de werkelijkheid schilderen en niet de eisen van de Salon volgen.

Drie kunststudenten, Edmond Aman-Jean, Ernest Laurent en Georges Seurat waren vrienden op de academie, maar wilden losbreken uit de traditie.

Samen met een aantal andere kunstenaars werd na 1889 een nieuwe Salon opgericht, waarbij de leden bij toebeurt in de jury zaten. Deze Salon de la Société Nationale des Beaux-arts zou de komende decennia belangrijk blijven.
Er waren niet alleen schilders, maar ook beeldhouwers (oa Rodin) en schrijvers lid en de leden vormden een vrij hechte groep.

De schilders hadden verschillende technieken en waren niet alleen beïnvloed door het Impressionisme, maar ook door het symbolisme dat een grote stroming werd in Parijs. Er werden portretten geschilderd, huiselijke tafereeltjes en 'kleine' scenes. Daarom werden ze ook vaak Intimisten genoemd.

Ernest Laurent, De familie Paul Jamot aan de thee in Bièvres 1911

Pas in de jaren '20, toen de Avant Garde steeds meer voet aan de grond kreeg, viel het doek voor de Intimisten. Hun werk was opeens niet baanbrekend meer, maar romantisch en zoetsappig. Pas de laatste jaren zie je weer de waardering voor deze groep toenemen.

Anna en William Singer hebben een aantal werken uit deze stroming gekocht, want William Singer kende verscheidene schilders goed en was met hen bevriend.

Henri Le Sidaner, Place de la Concorde 1909

In deze tentoonstelling zijn de schilderijen te zien die afkomstig zijn uit de eigen collectie van het Singer musem, maar er zijn ook werken in bruikleen van verschillende Franse musea.

René-Xavier Prinet, Het strand bij Couburg 1910

Het Singer museum is echt één van mijn favoriete musea in Nederland en elke keer als ik hier ben, word ik bijzonder blij van de prachtige tentoonstellingen die ze weten te organiseren. Laatste Impressionisten is geen uitzondering, ik heb genoten.

Restje zomer met een vleugje herfst

Summertime, all the cats are bored, Philippe Georget

Perpignan in Zuid Frankrijk, dicht bij de Spaanse grens. Hier woont en werkt inspecteur Gilles Sebag. Zijn carrière als politieman heeft even op een laag pitje gestaan omdat hij vaderschapsverlof opnam na de geboorte van zijn dochter, en dat werd hem door de hogere regionen niet in dank afgenomen. 

Dit geeft ook meteen aan wat voor soort politieman Sebag is, hij is goed en heeft veel inzicht, maar hij heeft ook een normaal functionerend leven naast zijn baan. 

Hoewel, het lijkt erop dat zijn vrouw Claire na 20 jaar huwelijk een affaire heeft en hier maakt hij zich zorgen over. Wil hij het zeker weten of niet, en kan hij het zijn vrouw kwalijk nemen als het wel zo is?

Ondertussen is er een verschrikkelijke zaak die de volle aandacht van het team vraagt, een jonge Nederlandse toeriste is vermist, waarschijnlijk ontvoert. De kranten leggen al snel de link met de moord op een Nederlandse een stuk verderop én met een mislukte poging tot ontvoering, ook van een Nederlandse toeriste.

Is er iemand die het gemunt heeft op jonge Nederlandse vrouwen? De losgeldbrieven met verwijzingen naar het Nederlandse koloniale verleden lijken daarop te wijzen, maar al snel blijkt dat er iemand een spel speelt met de politie en dat die Gilles Sebag heeft uitgekozen als contactpersoon. 

Een race tegen de klok begint om alle draden te ontwarren en het spel uit te spelen, want er is een leven mee gemoeid.

Ik zag dit boek staan en viel meteen voor de titel, zoals jullie waarschijnlijk wel begrijpen. Er is een vervolg dat in het Engels is vertaald als; Autumn all the cats come home, en die ligt hier natuurlijk ook al. Het derde boek in de serie, Winter crimes, heeft helaas geen kat in de titel (zou misschien ook te gek worden), maar houdt wel de seizoenen aan. Ik vermoed dat er minstens vier boeken in de serie verschijnen!

Deze boeken zijn uitgegeven door Europa Editions in de World noir series. Een serie met misdaadboeken uit heel Europa en zeker een serie om in de gaten te houden.

Ik ben erg gecharmeerd van Summertime, all the cats are bored. De luie sfeer aan de Middellandse zee in Augustus wordt goed getroffen, waar iedereen op vakantie is en de warmte een lome deken over alles heen legt.

Het politieteam wordt ook goed neergezet, met de onderlinge sfeer, de opschepper uit Parijs die wel even zal laten zien hoe het moet en de samenwerking tussen de vrienden Sebag en Molina. Ik vond op de een of andere manier ook Maigret een beetje terug komen in de manier van werken, maar dat kan ook gewoon komen omdat het beide over de Franse politie gaat.

Tegelijkertijd snap ik ook dat het in de serie Noir wordt uitgegeven, ergens zijn er ook vage vlagen van Philip Marlowe te herkennen en is er een zekere tijdloosheid in het verhaal. In heel veel opzichten is het een modern verhaal met mobiele telefoons en modern gedrag, aan de andere kant heeft het een beetje een ouderwetse sfeer. Dan komt toch die hint naar Maigret weer terug.

Er is een goede balans in het verhaal tussen politiewerk en de thuissituatie van Giles Sebag met zijn vrouw en puberende kinderen. Hij is geen politieman die niet in staat is om een normaal leven te leiden, maar het is ook niet zo dat het huiselijke gebeuren de overhand neemt en vervelend gezeur wordt.

De zaak was interessant genoeg om te blijven lezen en gelukkig waren er geen gruwelijke beschrijvingen of veel geweld, maar er waren voldoende twists om de spanning erin te houden.

Enige minpunt; ik vond dat het Nederlandse gedeelte iets minder goed uit de verf kwam, iets meer aandacht voor details had dit sterker gemaakt. De Nederlandse achternamen klopten niet goed (Braun en Verbrucke) en het ontvoerde meisje denkt bijvoorbeeld heel algemeen terug aan haar woonplaats, zonder dat genoemd werd welke stad dit is. En dat alle drie Nederlandse vrouwen zonder bh lopen en zonder problemen hun kleren uittrekken is misschien ook iets teveel van het goede! (maar misschien is dit een verwijzing naar de femme fatales die we kennen uit andere noir-boeken en films :-) )

Dat terzijde, is er dus heel veel te genieten en ik kijk nu al uit naar deel 2 in deze serie. Ik wil meer lezen over de zaken van inspecteur Gilles Sebag en ik wil weten hoe het verder gaat met hem en Claire. Ik hoop tenminste dat hier in de komende delen meer duidelijkheid in komt. 

Kortom, Summertime, all the cats are bored is een heerlijke thriller en een geweldig boek voor de vakantie, met een paar uur gegarandeerd leesplezier.

Originele Franse title: L’été tous les chats s’ennuient (2009)

Helaas geen Nederlandse vertaling beschikbaar