Als Beale Street kon praten, James Baldwin

James Baldwin is geboren in 1924 in de Verenigde Staten. Maar al snel besefte hij dat hij twee handicaps had, zijn huiskleur en zijn seksuele geaardheid. Als zwarte homoseksueel had hij niet heel veel mogelijkheden en hij besloot naar Europa te vertrekken. Sinds 1948 woonde hij in Frankrijk, eerst in Parijs, later in Saint Paul-de-Vence, waar hij in 1987 overleed.

Voor mij is James Baldwin een van de belangrijke schrijvers van de 20^e eeuw en ik wilde al een tijd een boek van hem lezen. Mijn probleem was dat ik niet goed wist waar ik moest beginnen. Nu zag ik laatst bij toeval twee van zijn boeken in de boekhandel liggen, omdat uitgeverij De Geus zijn werk in een nieuwe vertaling uitbrengt. Ik kon kiezen tussen een politiek pamflet en deze roman en heb voor mijn eerste kennismaking de roman gekozen.

En dat is een juiste keuze geweest. Als Beale Street kon praten heeft een diepe indruk op me gemaakt.

Het is het verhaal van Clementine Rivers, die Tish wordt genoemd en de man van wie ze houdt, Alonzo Hunt die Fonny wordt genoemd. Ze wonen vlak bij elkaar op Beale street en zijn al dikke vrienden sinds ze klein waren en sinds enkele jaren zijn ze een stel.

Clementine heeft liefhebbende ouders en een zus met wie ze vroeger niet overweg kon, maar nu ze beiden volwassen zijn, hebben ze goed contact.

Fonny heeft weliswaar een vader die hem steunt, maar een moeder die vooral in de Heer is en twee zussen die zo licht getint zijn dat ze boven iedereen verheven voelen. Het familieleven vindt hij bij Tish en haar ouders.

De toekomst lachtte Tish en Fonny toe, Fonny had een baan en vooruitzichten, ze hadden eindelijk een appartement gevonden en zouden gaan trouwen. En Tish is in verwachting.

Maar nu zit Fonny in de gevangenis op beschuldiging van verkrachting van een Puerto Ricaanse vrouw en de kans dat hij eruit zal komen is bijzonder klein. Alles werkt namelijk tegen hem, ondanks het feit dat hij onschuldig is.

Toch probeert Tish de moed erin te houden bij Fonny door hem te vertellen over de baby en hem elke dag op te zoeken. Ondertussen reist haar moeder zelfs naar Puerto Rico om de vrouw die Fonny beschuldigt over te halen haar verklaring in te trekken.

En het erge van dit boek is dat je weet dat het waarschijnlijk niet goed gaat komen. Aan alle kanten is duidelijk dat Fonny onschuldig in de gevangenis zit, maar alles spant tegen hem samen. Van de agent die duidelijk racistisch is en nog een appeltje met Fonny te schillen had, de getuige die in de gevangenis zit en niet gehoord kan worden tot de identificatie die opgezet is om Fonny erin te luizen.

Overduidelijk is dat Fonny zijn best doet om overeind te blijven in de gevangenis, maar de ervaring tekent hem en hij zal niet dezelfde man zijn als hij eruit komt. De vraag is of er een toekomst is voor Tish, Fonny en hun kind, of dat deze gebeurtenissen ervoor zorgen dat er weer een zwart gezin uit elkaar is gehaald door onrechtvaardigheid en racisme.

Als Beale Street kon praten is 44 jaar geleden uitgegeven, maar er is in veel opzichten niets veranderd. Een zwarte man in Amerika moet nog altijd oppassen wat hij doet en wat hij zegt op straat en de rechterlijke molens vermalen teveel zwarte levens omdat het bewijs niet deugt en het niemand iets kan schelen.

Ik werd triest van dit boek, juist omdat je begrijpt hoe er nog zo weinig is veranderd, maar het is gelukkig niet alleen de onrechtvaardigheid die je treft in dit boek. Heel mooi is dat er ondanks alles optimisme heerst en warmte tussen de familieleden die elkaar steunen in deze moeilijke tijden. En ook van anderen ondervindt Tish medeleven, vooral van de mensen die haar en Fonny goed kennen.

James Baldwin heeft een prachtige manier van schrijven, heel krachtig en direct en tegelijkertijd bijna poëtisch. Ik ken maar weinig schrijvers die een liefdesscène zo kunnen beschrijven dat het heel duidelijk wordt hoe belangrijk dat moment is voor de twee betrokken mensen, zonder dat het ranzig of juist lachwekkend wordt.  

Als Beale Street kon praten is een indrukwekkend boek van een bijzondere schrijver, waar ik in de toekomst zeker meer van wil lezen. Mijn verwachtingen zijn meer dan waargemaakt.

Het boek is trouwens recent verfilmd en de film zal eind november 2018 uitkomen.

Originele titel: If Beale Street could talk (1974)

Nederlandse uitgave 2018 door uitgeverij De Geus

Nederlandse vertaling Harm Damsma

Bladzijdes: 319