Wat is de wat, Dave Eggers
De mens is een mens tot wolf, zei de Romeinse schrijver
Plautus al. Mensen doen elkaar de meest vreselijke dingen aan, en in een burgeroorlog
is dat maar al te goed te merken.
Soedan is een verscheurd land, al jarenlang. Sinds het land in
1952 onafhankelijk werd, is er bijna onafgebroken een burgeroorlog geweest. Soms
is er een periode van vrede, maar al snel komen de verschillen tussen de
verschillende groepen weer naar boven en gaat de oorlog weer verder.
Het noorden van Soedan, waar ook de hoofdstad Khartoem ligt
waar de regering zetelt, wordt beheerst door de Islamitische Arabieren. In het
zuiden van Soedan wonen de Dinka, dit zijn negroide Afrikanen die vaak het Christelijk
geloof hebben aangenomen en dit vermengen met de oude Afrikaanse tradities.
Na een vrede die elf jaar geduurd had, brak in 1983 brak
opnieuw burgeroorlog uit, waarin de Dinka in het zuiden het idee hadden dat de Arabieren
uit het noorden probeerden om hen te onderdrukken en de Islamitische manier van
leven op te leggen.
De regering stuurde het leger, het zuiden had het
Bevrijdingsleger (SPLA) en duizenden burgers waren de dupe. Huizen werden in de
brand gestoken, hele dorpen werden uitgemoord, vrouwen werden verkracht en
kinderen werden als slaaf of als kindsoldaat meegevoerd.
Duizenden mensen sloegen op de vlucht, naar Ethiopië en
Kenia, in de hoop hier hulp te krijgen en een veilig leven.De tocht naar de kampen is vaak bar en boos en vergeven van
de gevaren; krokodillen in de rivieren die men moet oversteken, leeuwen in de
woestijn waar men door heen moet, verschillende milities, rebellengroepen en
andere gewapende eenheden, honger, dorst en uitputting.
In de kampen is het maar afwachten wat er gebeurt, ook hier
zijn er ziektes, voedseltekorten en ronselpraktijken van de SPLA.
Achak Deng is een kleine jongen als de burgeroorlog weer
oplaait. Hij is een Dinka en woont in een klein dorpje in het zuiden van
Soedan. Zijn vader is een gerespecteerde handelaar die een goede relatie heeft
met de Arabische handelaars. Er is wederzijds respect, of tenminste, zo lijkt
het. Als echter de geweldigheden en de vijandigheden oplaaien, is er weinig oog
meer voor de vriendschapsbanden. Achak’s dorpje wordt platgebrand en veel mensen
worden vermoord. Achak vlucht weg en dan begint een lange, barre tocht, vol
gevaren en ziektes. Hij ziet dingen die een klein kind nooit zou mogen zien,
maar hij ziet ze wel en moet ermee leren leven. Net zoals duizenden andere
kinderen.
Hij komt in een kamp in Ethiopië en uiteindelijk in een
vluchtelingenkamp in Kenia terecht, waar hij jaren zal verblijven. Uiteindelijk
krijgt hij de kans om naar de Verenigde Staten te gaan, maar ook hier blijven
de herinneringen hem achtervolgen en is het leven niet bepaald gemakkelijk.
Achak vertelt zijn verhaal als een interne monoloog, gericht
aan verschillende mensen die hij ontmoet in Amerika. Het begint ermee als Achak
beroofd wordt in zijn flat in Atlanta en eindigt ermee dat hij nieuwe stappen
wil zetten om zijn uitzichtloze situatie te veranderen.
Het boek zegt zowel de autobiografie van Valentino Achak Deng te
zijn, als een subjectief verslag. Dit maakt het soms wat onduidelijk of iets werkelijk is gebeurd of dat de schrijver hier zijn fantasie de vrije loop laat.
Een echte (auto)biografie kan het natuurlijk niet zijn. Daarvoor is het verhaal te soepel lopend en zijn er te veel toevalligheden, zeker als je bedenkt dat de hoofdpersoon pas een jaar of zes was toen hij moest vluchten en pas op latere leeftijd scholing krijgt. Noodgedwongen zijn er feiten veranderd, dialogen ingevuld en gebeurtenissen bij-bedacht, om er een lopend geheel van te maken.
Een echte (auto)biografie kan het natuurlijk niet zijn. Daarvoor is het verhaal te soepel lopend en zijn er te veel toevalligheden, zeker als je bedenkt dat de hoofdpersoon pas een jaar of zes was toen hij moest vluchten en pas op latere leeftijd scholing krijgt. Noodgedwongen zijn er feiten veranderd, dialogen ingevuld en gebeurtenissen bij-bedacht, om er een lopend geheel van te maken.
Af en toe krijgen we wat informatie over de achtergronden
van het conflict, als een schoolmeester Achak en de andere jongens iets
uitlegt, maar veel of diepgravend is dit niet en veel blijft ook onbesproken,
zodat de het conflict wel erg oppervlakkig blijft.
Toch is Wat is de wat
is een zeer indrukwekkend verslag van wat voor verschrikkingen een mens, een kind,
meemaakt als zijn land in burgeroorlog is. Het leest bijzonder meespelend en je
voelt mee met de hoofdpersoon die al die deze vreselijke gebeurtenissen heeft
moeten meemaken. Dave Eggers is er
wat mij betreft in geslaagd om uit de massa van stemmen en slachtoffers Ă©Ă©n
verhaal als voorbeeld te geven en dit doet hij bijzonder goed, al ben je helaas na afloop niet echt hoopvol gestemd over de mensheid in het algemeen of Afrika in het bijzonder.
Oorspronkelijke titel: What is the what
Uitgegeven in 2006
Nederlandse uitgave 2006 door uitgeverij Lebowski
Nederlandse vertaling: Wim Scherpenisse en Gerda Baardman
Bladzijdes: 637
Ik vond het ook een mooi boek, hoewel de verhaallijn in Amerika wat minder boeide. Dat bleef voor mij wat aan de oppervlakte, maar de episodes in Afrika, dat is wel een verhaal hoor
BeantwoordenVerwijderenIk vond het moeilijk om in die verhaallijn in Amerika te komen, maar de stukken die in Afrika spelen maken dat helemaal goed. Ik kon soms bijna niet verder lezen.
VerwijderenGroetjes,