Reizen met Charley en zonder John, John Steinbeck en Geert Mak

In 1960 ging schrijver John Steinbeck op pad om een reis door de Verenigde Staten te maken. Hij had een omgebouwde oude camper en zijn hond Charley bij zich en schreef uiteindelijk een boek over zijn reis: Reizen met Charley.

In 2000 ging Geert Mak op reis om grotendeels dezelfde route af te leggen als John Steinbeck had gedaan. Hij nam verschillende naslagwerken met beschrijvingen over de VS mee, kaarten uit de jaren ’60 en natuurlijk de werken van John Steinbeck.

John Steinbeck had zelf de crisis in de jaren ’30 nog meegemaakt en hij zag hoe Amerika vanaf de jaren ’50 veranderde. Hoe de economie groeide en veranderde in een consumptiemaatschappij, hoe de industrialisatie toenam, hoe er snelwegen werden aangelegd en welke gevolgen dat had voor het land.
Maar bestond het echte Amerika nog dat John Steinbeck zich kon herinneren en zo ja, waar bevond zich dat? Reizen met Charley was daamee een soort queeste geworden, een zoektocht naar het ‘echte Amerika’.

Poëtische beschrijvingen van het landschap werden afgewisseld met overpeinzingen over het Amerika dat hij zich herinnerde en dat hij nu voor zich zag. Steinbeck reed over de wegen, praatte met heel veel mensen die hij ontmoette (waarbij Charley vaak een onmisbare bondgenoot was om het ijs te breken) en kon op die manier een beeld schetsen van Amerika in 1960.

Tegenwoordig is de situatie weer veranderd. Door de economische crisis heeft de Amerikaanse economie grote klappen opgelopen, met alle gevolgen van dien. Veel mensen zijn hun werk kwijt en de kans op een nieuwe baan is klein. Een stad als Detroit, die helemaal afhankelijk was van de auto-industrie, is bijna weggevaagd. De mensen hebben nog nooit zoveel geconsumeerd als nu, maar de publieke sectoren hebben er nog nooit zo slecht voorgestaan.

Geert Mak verhaalt over het begin van de Verenigde Staten, de veranderingen die het land heeft meegemaakt. Hij laat zien hoe de immigranten het land hebben opgebouwd en hebben vormgegeven en wat daar nu nog van over is. Hij laat zien welke rol religie speelde in Amerika toen de eerste immigranten vanuit Europa naar Amerika kwamen en hoe dit tot op de dag van vandaag doorwerkt. Hij laat ook zien hoe de politiek georganiseerd is en hoe de diepe scheiding tussen de verschillende politieke groeperingen, soms zelfs binnen Ă©Ă©n partij, de situaties die opgelost zouden moeten worden juist erger maken.

Waarom stemmen veel Amerikanen op politici met ideeën waar ze zelf schade van ondervinden?
Wat is er over van het idee dat Amerika door God is gecreëerd op overal democratie en vrijheid en Amerikaanse normen en waarden te brengen en hoe beïnvloedt dit de buitenlandse politiek al decennia lang?
Wat is er over van de Amerikaanse droom?

Grote steden, kleine dorpen en suburbs, verlaten hoofdstraten en typische Amerikaanse diners, overal komt Geert Mak om te zien wat er over is van het Amerika dat John Steinbeck heeft ervaren en om verschillen en overeenkomsten te duiden.

Daarbij komt Geert Mak erachter dat John Steinbeck waarschijnlijk een groot gedeelte van zijn eigen reisverslag bij elkaar heeft verzonnen.
Steinbeck had last van heimwee en heeft daarom grote delen van de tocht in sneltreinvaart afgelegd. Veel van de gesprekken die hij voert in het boek zijn uit zijn duim gezogen. Reizen met Charley is daarmee meer een verslag van de reis die Steinbeck had willen maken in plaats van de reis die hij werkelijk heeft gemaakt. Dit doet echter aan de leesbaarheid niets af en het blijft een interessant, bij vlagen ontzettend grappig en soms zelfs indrukwekkend boek.

Geert Mak reist rond, grotendeels via dezelfde route als John Steinbeck deed en doet verslag van wat hij ziet, op zijn eigen manier. Voor hem is het boek een middel om het verhaal van Amerika te vertellen. Hij heeft altijd oog voor de mensen, voor de kleine geschiedenissen en de anekdotes, om aan de hand daarvan de grote lijnen duidelijk te maken. En dat doet hij met het grootste gemak. Geert Mak weet net zo interessant te schrijven als te vertellen en vult zonder moeite de meer dan 500 pagina’s, zonder dat je aandacht verslapt en zonder Ă©Ă©n moment de vaart te verliezen.

Ik had eerst Reizen zonder John van Geert Mak gekocht en die vond ik ontzettend interessant en prettig om te lezen. Ik heb daarna ook Reizen met Charley van John Steinbeck gekocht, omdat ik het leuk vind om ze te kunnen vergelijken, maar ook omdat het ene boek het gevolg is van het andere boek en ze daarom bij elkaar horen.

Reizen zonder John, Geert Mak
Uitgegeven in 2012 door uitgeverij Atlas Contact
Bladzijdes: 534

Reizen met Charley, John Steinbeck
Originele titel: Travels with Charley, in search of America
Uitgegeven in 1962
Deze Nederlandse uitgave: 2011 door uitgeverij Atlas Contact
Nederlandse vertaling: Tineke Funhoff
Bladzijdes: 253

Reacties

  1. Hoi Bettina, ik heb een aantal jaren geleden "The grapes of wrath" gelezen van John Steinbeck. Dat boek geeft een beeld van de armoede in het westen van de VS, arme mensen die op zoek naar een bestaan naar het rijke Californië trekken. Dat boek vond ik erg goed. Van Geert Mak heb ik "De eeuw van mijn vader" en zijn boek over de geschiedenis van Europa gelezen. Zelf vind ik de boeken van Geert Mak niet zo geweldig, Hij heeft wel erg veel tekst nodig om zijn verhaal te vertellen. Om die reden heb ik zijn boek "Reizen zonder John" nog niet gelezen en dat ga ik ook niet doen. Groetjes, Erik

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik houd erg van Geert Mak, maar ik kan me voorstellen dat dit voor iemand anders anders kan zijn. Zelf heb ik van Steinbeck Of mice and men gelezen en die vond ik mooi, die speelt zicht ook af tijdens de Depressie.

      Groetjes,

      Verwijderen
  2. Ha Bettina, ik vond het boek van Steinbeck ook erg prettig om te lezen. Ik voelde me eerst een beetje bedrogen toen ik er achter kwam (tijdens het lezen) dat het voor een deel verzonnen was, maar er zitten zo'n prettige humor (vooral t.a.v. Charlie) en tegelijk zulke mooie bijna filosofische overpeinzingen in dat ik het helemaal niet erg meer vond dat niet alles echt gebeurd was.
    Het boek van Geert Mak daarentegen, daar kom ik maar niet doorheen. Ik heb al twee keer een poging gedaan maar pfff....hij schrijft voor mij een beetje teveel als de leraar die hij volgens mij ook ooit geweest is. Maar ik ga nog wel eens een derde poging wagen. Ooit.;-)

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Als je er halverwege achter komt dat het verzonnen is, kan ik me voorstellen dat je je een beetje bij de neus genomen voelt. Het scheelt dat ik dat al had gelezen voordat ik in Reizen met Charley begon.
      Dat Geert Mak schrijft als een geschiedenisleraar vind ik juist wel een aanbeveling :-D, maar ik kan me voorstellen dat zijn stijl de een meer aanspreekt dan de ander. En als je het echt niets vind, gewoon een ander boek over Amerika nemen, Maarten van Rossem heeft er ook een geschreven en die schrijft denk ik heel anders dan Geert Mak. (zelf nog niet gelezen hoor, maar ik heb er goede dingen over gehoord)

      Groetjes,

      Verwijderen
    2. Hoi Bettina, daar waar ik vind dat Geert Mak te veel tekst gebruikt, lijdt Maarten van Rossum aan het tegenovergestelde euvel, die gaat in wel erg grote stappen door de geschiedenis heen. Het beste boek dat ik over de geschiedenis van de Verenigde Staten heb gelezen is het boek van Hugh Brogan "The US, a history" maar dat is ook een forse kluif.

      Verwijderen
    3. Dank voor de tip, Erik. Voor de liefhebber van of geinteresseerde in Amerikaanse geschiedenis is er genoeg te kiezen.

      Groetjes,

      Verwijderen

Een reactie posten

Populaire posts