Tsjaikovskistraat 40, Pieter Waterdrinker

Dit is een verhaal over Rusland. Geen historisch verhaal, hoewel er genoeg geschiedenis in voorkomt, geen chronologisch verhaal, maar wel een zeer persoonlijk verhaal.

Het is het verhaal van Pieter Waterdrinker die al tientallen jaren in Rusland woont, samen met zijn vrouw Julia en hun poezen. De laatsten spelen ook een grote rol.

Zij wonen op de Tsjaikovskistraat 40, in Sint Petersburg. Een straat waar de geschiedenis voor het oprapen ligt, verschillende bekende schrijvers en revolutionairen hebben hier gewoond (zelfs Lenin een tijdje) en je kunt er bijna niet aan ontsnappen. 

Hij moet een nieuw boek schrijven, zijn uitgever wil graag iets met de Russische Revolutie doen en bovendien heeft hij geld geleend aan zijn zwager, voor een zeil-onderneming. Maar heel veel zin heeft hij eigenlijk niet om de Revolutie nog eens in te duiken, zo fijn is die periode tenslotte niet geweest en hij ziet er tegenop om die ellende weer naar boven te halen en steeds op zijn netvlies te krijgen.

En in plaats daarvan wordt het een boek over Rusland en over hoe hij daar zelf is terechtgekomen. 

Als net afgestudeerde jurist die Russische kende gaat hij in de jaren ’80 naar Rusland, om daar een aantal Bijbels naar toe te smokkelen. Hij blijft er hangen, ontmoet een andere Nederlander en samen zetten ze een soort reisbureau op, dat reizen organiseert naar dit bijzondere land dat aan het hervormen is en waar al heel snel heel veel mogelijkheden zijn. 

Naast de reizen komt er altijd allerlei schimmige handel, maar ook leert hij Julia kennen met wie hij al die jaren samen zal blijven. Maar in plaats van handelen en dealtjes sluiten, wil hij eigenlijk veel liever schrijven. Of hij het kan weet hij niet, maar de droom blijft altijd hangen.

Uiteindelijk zal hij via de journalistiek inderdaad gaan schrijven, en opnieuw in Rusland terecht komen als correspondent en als romanschrijver.  

Pieter en Julia maken de omwentelingen in de jaren ’90 mee en de verschuivingen van communistische heilstaat naar het kapitalisme, waar men ook veel heil van verwacht. Maar zoals de Revolutie van 1917 niet dan ellende bracht, is ook de val van de Sovjet Unie in 1991 niet het breekpunt waar de mensen op hadden gehoopt. Corruptie en willekeur en een hele hoop ellende blijven onderdeel van het leven in Rusland. 

Maar tegelijkertijd zijn er geweldige zaken te vinden, zoals vriendschap, mooie literatuur, prachtige natuur en liefde voor poezen.

Pieter Waterdrinker noemt dit een autobiografische roman en dat maakt het ontzettend mooi, juist omdat het zo goed is gedaan. Je weet natuurlijk niet precies welke elementen helemaal waar zijn en waar de romanschrijver in hem zijn werk doet, maar dit geeft niet. En zoals jullie weten zeg ik dit niet vaak, omdat ik meestal dit soort vermenging irritant vind. Maar niet in dit boek.

Op briljante en ik zou haast willen zeggen lyrische wijze worden het leven van Pieter Waterdrinker toen, zijn leven nu en de geschiedenissen van Rusland verweven. Prachtige beschrijvingen wisselen absurde situaties af, en we gaan van de dagboeken van een dame die in de Tsjaikovskistraat woonde en de Revolutie meemaakte, naar de huidige stand van zaken. 

Mooie vergelijkingen worden er getrokken en sommige dingen worden zo uitbundig beschreven, dat ik de lange zinnen vol zijpaadjes met heel veel genoegen nog eens las. Op die manier kon ik ook langer van het boek genieten.

Ik werd tijdens het lezen een beetje verliefd op zijn vrouw, want zij lijkt mij een geweldig mens om mee te praten (te midden van de poezen) en ik heb gelachen om de frisse tegenzin waarin Pieter aan zijn boek werkt, terwijl ik warempel nieuwe dingen heb gehoord over de Russische revolutie en de gevolgen daarvan.

Kortom, Tsjaikovskistraat 40 is een magistrale roman. Een heerlijk geschreven en pakkend avontuur, dat ik eigenlijk niet weg kon leggen, en tegelijkertijd een bijzonder en interessant verhaal over Rusland en haar geschiedenis. Tsjaikovskistraat 40 gaat hoog eindigen in mijn persoonlijke top 10 van dit jaar, dat is al wel zeker.

Uitgegeven in 2017 door uitgeverij Nijgh en Van Ditmar

Bladzijdes: 430