Notes from an exhibition, Patrick Gale

Iedereen heeft herinneringen aan vroeger, dingen die je meeneemt, karaktertrekken die je van je vader of moeder hebt gekregen. Maar sommige families zitten wat ingewikkelder in elkaar dan anderen en is de erfenis wat moeizamer. 

De jonge Anthony ontmoet de fascinerende Rachel Kelly in de jaren ’60 in Londen. Hij komt uit een quakerfamilie uit Cornwall, zij is een kunstenares die echter niets loslaat over haar verleden. Ze trouwen en gaan wonen in Penzance, waar Rachel steeds meer bekendheid krijgt als schilderes.

Rachel is echter manisch depressief en dit drukt haar stempel op het gezin. Als het goed met haar ging, was er geen leukere moeder denkbaar. 

Maar aan de andere kant waren ze altijd op hun hoede, want Rachel was ook onberekenbaar. Ze kon scherp als een mes uit de hoek komen en haar kinderen verbaal om de oren slaan en als de depressie toesloeg was er geen zwarter gat en draaide alles daarom.

Gelukkig was Anthony de stabiele factor in het gezin, die met zijn eenvoudige en volstrekt eerlijke kijk op het leven de broodnodige rust bracht. Een quaker zijn is echter ook streven naar hoge idealen en dit kan soms ook weer een worsteling met zich meebrengen. Altijd denken dat je niet genoeg je best doet en teleurstelt.

Garfield, Morwenna, Hedley en Petroc krijgen van deze twee uitersten elk wat mee en ieder van hen gaat hier op zijn of haar eigen manier mee om.

Als Rachel overlijdt, moet iedereen in het reine zien te komen met het verleden en de demonen van vroeger onder ogen zien, terwijl eindelijk ook het verleden van Rachel zelf bekend wordt.

Notes from an exhibition is de tweede roman van Patrick Gale die ik las na A place called Winter en ik vond het een opnieuw een heel mooi boek. Heel bijzonder vind ik namelijk dat je merkt dat 

Patrick Gale groot mededogen heeft voor zijn personages. Hij is er een meester in om een situatie te beschrijven zodat je volkomen begrijpt waarom dit zo gebeurde en welke gevoelens de betrokkenen hierbij hadden.

Heel mooi gedaan is vooral de stem die hij aan de kinderen geeft. Die is anders dan die van de volwassenen, maar het verschil hoe een kind kijkt en dingen ervaart is volkomen natuurlijk beschreven. Bovendien weet hij zelfs de leeftijden van kinderen hierin goed weer te geven, een kind van vijf ziet de zaken anders dan een kind van tien.

De hoofdstukken worden verteld uit het gezichtspunt van verschillende personages en springen door de tijd heen, zodat je langzamerhand de diepere lagen ziet en steeds meer duidelijk wordt. Heel mooi worden de hoofdstukken ingeleid door bijschriften bij de schilderijen van Rachel, waardoor je net even iets meer te weten komt, of alvast een bepaald gezichtspunt hebt bij een hoofdstuk.

Knap komt naar voren hoe het quakerschap de gezinsleden steun geeft, maar ook zijn eigen eisen en verwachtingen stelt, terwijl de geestgesteldheid van Rachel een grote invloed heeft en niet gemakkelijk is voor het gezin, maar dit ook goede momenten opleverde.

Wat ik dus zo mooi vind, is de nuance die Patrick Gale aanbrengt. Niemand is zwart-wit, en een situatie heeft altijd twee kanten. Of zelfs meer. Het is gemakkelijk om Rachel een enorm kreng te vinden in de manier waarop zij soms volkomen aan anderen en hun gevoelens voorbij gaat, maar dit is ze niet. Net zoals haar ziekte geen excuus is voor de manier waarop ze soms anderen kwetst. 

Patrick Gale kiest geen kant, maar laat vol begrip zien hoe een familie kan werken en welke factoren daar allemaal invloed op hebben.

Langzamerhand wordt in Notes from an exhibition de complexe familiegeschiedenis duidelijk en de relaties die de familieleden onderling hebben, met al hun gekkigheden, bondgenootschappen, teleurstellingen en gevoel van eenheid. Een prachtige roman en erg de moeite waard.

Uitgegeven in 2008

Vertaald in het Nederlands als: Bijschriften