De verloren vrouwen, Viola Ardone

Het verhaal begint in 1982, in een psychiatrische inrichting in Italië. Elba neemt ons mee op de vrouwenafdeling en legt de gang van zaken uit. Zij kent de inrichting van haver tot gort, want zij is hier geboren. Haar moeder was hier opgesloten op aandringen van haar echtgenoot, die haar gedrag problematisch vond. Elba's moeder was trouwens niet de enige vrouw die in de inrichting was beland niet vanwege een psychiatrische ziekte, maar vanwege gedrag.

Elba is opgegroeid in de inrichting, en werd op een gegeven moment naar een school gestuurd bij de nonnen. Hier vond ze het echter zo verschrikkelijk dat ze er alles aan deed om terug gestuurd te worden naar het enige thuis en de enige familie die ze kende. 

Zelfs toen haar moeder bij haar terugkomst overleden bleek te zijn, bleef Elba in de inrichting. Het leek niemand iets te kunnen schelen dat er binnen de muren een jong meisje verbleef die geen psychiatrische problemen had. Niemand wist wat ze met haar aan moesten, dus liet men het maar zo. 

In de jaren '80 had je de beweging dat veel artsen de psychiatrische inrichtingen wilden sluiten, en de patiënten wilden integreren in de samenleving. Het volledig sluiten van de inrichtingen is misschien iets teveel van het goede geweest, want sommige mensen hebben gewoon hulp nodig en redden het niet alleen, maar deze beweging heeft wel veel goeds gebracht. Een menswaardigere behandeling, mensen niet zo drogeren dat ze als zombies de hele dag alleen maar in een stoel zitten en geen elektroshocks als strafmaatregel. 

Dokter Meraviglia is zo'n nieuwe dokter die veranderingen wil en hij komt werken in de inrichting van Elba. Hij komt met allerlei veranderingen hij begint met psychotherapie, brengt de patiënten in de buitenlucht, organiseert een voetbalwedstrijd en trekt zich het lot van Elba aan. 

De tweede verhaallijn speelt zich af in 2019, als dokter Meraviglia een oude man is en terugkijkt op zijn leven. Hoe heeft zijn verknochtheid aan zijn werk invloed gehad op zijn familie, wat is er terecht gekomen van Elba en wat is er met de moeder van Elba gebeurd? 

Van Viola Ardone las ik eerder De kindertrein en De oranjebloesem, die ik beide prachtig vond. De verloren vrouwen vind ik persoonlijk iets minder mooi en ik denk dat dit komt omdat ik wat moeite had om in het verhaal te komen. Het is zo fragmentarisch in het begin omdat je Elba's uitleg in de inrichting krijgt en de fragmenten uit het schriftje waarin zij allerlei dingen opschrijft, maar dit zorgde er wel voor dat ik niet vanaf bladzijde één mee kon leven. 

Nu klinkt het misschien alsof ik het verhaal niet mooi vond, maar dat is zeker niet zo. Het gegeven van vrouwen die werden opgesloten in een inrichting vanwege hun familie of echtgenoot, is niet nieuw, maar het is elke keer opnieuw interessant om over te lezen. 

Ik kon me ook goed voorstellen hoe Elba's leven verder verliep en vond dit geloofwaardig en goed gedaan. En hoewel het verhaal van de inrichting triest is, en het lot van Elba's moeder ook, vond ik de stukken van dokter Meraviglia vaak erg grappig en leuk. Ik zag hem voor me, als oude man schuifelend door zijn appartement, pratend tegen de kat en de moeizame verhouding met zijn kinderen. 

Viola Ardone weet in deze roman opnieuw een interessant en relatief onbekend stukje Italiaanse geschiedenis te verwerken en dat heeft ze goed gedaan. 

Originele Italiaanse titel: Grande meraviglia (2023)

Nederlandse uitgave:2024 door uitgeverij Xander

Nederlandse vertaling: Astrid Molenberg

Bladzijdes: 302