Tentoonstelling: Construire il Novecento in Bologna

Giorgio Morandi, Natura Morta 1960

Augusto Giovanardi was geboren in 1904 en ging medicijnen studeren in Bologna. Hij ontmoette Francesca en ze trouwden in 1931. Augusto was verbonden aan de universiteit van Milaan en hier begon hun carriere als kunstverzamelaar. Ze waren allebei geïnteresseerd in kunst, maar dat was vooral die van de 19^e eeuw. 

Nu maakten ze kennis met 20^e eeuwse contemporaine Italiaanse schilders, vooral van de Milanese kuststroming die Novecento werd genoemd en begonnen daar werken van aan te kopen.

De Giovanardi’s hadden niet eens een bijzonder grote verzameling, maar wel een heel diverse met werken van schilders als Morandi, Carrà, Tosi, Mafai, Campigli, Sironi en nog vele anderen. Ze kochten vooral wat ze zelf mooi vonden en dat is waarschijnlijk het beste criterium om een kunstverzameling aan te leggen.

Novecento Italiano

Novecento was in 1923 officieel begonnen tijdens een tentoonstelling waar Mussolini een van de sprekers was. De kunstenaars, die bij elkaar waren gebracht door een galerie-eigenaar en een kunstjournaliste, wilden een bezem halen door de stoffige kunst van de 19^e eeuw en iets geheel nieuws opzetten. 

Ze gebruikten de naam Novecento om te refereren aan de andere twee periodes van grootste Italiaanse kunst zoals het Quattrocento en het Cinquecento (de 15^e en de 16^e eeuw).

De stroming, zoals zoveel Italiaanse kunststromingen in die tijd, was gelieerd aan het fascisme. Veel van de kunstenaars die meededen aan het Novecento waren zelf veteranen uit de Eerste Wereldoorlog en een aantal steunden het fascisme actief. De naam werd ook veranderd in Novecento Italiano om het groeiende nationalisme aan te geven.

Toch was het niet zo dat dit de officiële kunst van de staat was, en sommige schilders kwamen ook ernstig in de problemen met het regime. Langzamerhand namen sommige oprichters afstand van Mussolini en in 1943 stopte de groep. 

Carlo Carrà, Marina 1940 (detail)

Tentoonstelling

In het Palazzo Fava in Bologna is een tentoonstelling te bewonderen met een deel van de collectie van de Giovanardi’s: Construire il Novecento Italiano.

Het is geen heel grote tentoonstelling, maar wel een bijzonder mooie. Ik vond bijna alle werken die er te zien waren om stil van te worden en heb zelfs de catalogus gekocht omdat ik er vaker naar wil kijken.

De tentoonstelling is verdeeld in drie delen. In de eerste zalen staat het contrast tussen Giorgio Morandi en Osvaldo Licini centraal. Deze twee twee kunstenaars waren eerst vrienden, maar naarmate hun ideeen over kunst uiteen begonnen te lopen, kwam hier een einde aan. Morandi bleef in Bolgona wonen en leefde een rustig leven en schilderde vooral stillevens en landschappen geïnspireerd door Cezanne, terwijl Licini zich mengde in de internationale kunststromingen en steeds abstracter ging werken.

In het tweede gedeelte is er aandacht voor de verbanden tussen architectuur en schilderen, die vooral in het interbellum te zien is. De fascistische regering wilde grote gebouwen neerzetten en de kunst liet zich inspireren door het verleden zoals fresco’s en Etruskische muurschilderingen.

Mario Maffai, Il foro Romano (1930)

In het laatste gedeelte zijn er werken te zien die te verdelen zijn in twee groepen, de Aarde en de Droom. De schilders die tot de Aarde groep behoorden schilderden met stevige penseelstreken en sterke kleuren. Hun vormen zijn aards en duidelijk. De schilders die tot de andere groep behoorden wilden juist zo etherisch mogelijk schilderen, in zachte, bijna transparante kleuren die soms bijna leken op te lossen op het doek.

Als je deze drie delen van de tentoonstelling doorloopt, zie je langzaam de schilderkunst veranderen. De technieken worden verkend en de vormen worden langzamerhand losgelaten tot er een zuivere abstractie ontstaat, een mooie lijn door de ontwikkeling van de schilderkunst.

De tentoonstelling Construire il Novecento Italiano is nog te zien tot 25 juni 2017 in Palazzo Fava , Via Manzoni 2, Bologna. (dus als je toevallig nog die kant op gaat kan ik deze tentoonstelling zeker aanraden!)