Doctor Zhivago, een (film) vergelijking

Al jarenlang heb ik de traditie dat ik rond de kerstdagen de verfilming van Dokter Zjivago kijk. Deze kerst heb ik zelfs twee verfilmingen achter elkaar gekeken.

Deze prachtige en magistrale roman van Boris Pasternak, is ondertussen drie keer verfilmd. Er is de bekende versie uit 1965 en een miniserie uit 2002. Ik ken ze beide en heb ze beide meermalen gezien, maar welke is nu de beste? Er is ook nog een Russische serie uit 2006, maar die laat ik bij deze vergelijking buiten beschouwing, want die heb ik helaas niet gezien.

Doctor Zhivago (1965)

Mensen die het boek niet kennen, hebben waarschijnlijk wel deze film een keer gezien. Regisseur David Lean heeft een film gemaakt die vijf Oscars heeft gewonnen en niet voor niets bekend staat als een klassieker.

De film duurt bijna drie uur en twintig minuten en de hoofdrollen worden gespeeld door Omar Sharif (Zhivago) en Julie Christie (Lara). Verder zijn er rollen voor Geraldine Chaplin (Tonya) en Alec Guiness (Yevgraf) en Rod Steiger (Komarovski).

Wat is goed?

De muziek ten eerste, die is heel erg mooi in deze film. Speciaal gecomponeerd door Maurice Jarre zou Lara’s theme wereldberoemd worden.

Ook de beelden van het landschap (de film is opgenomen in Spanje) zijn prachtig. De scenes waarin Joeri Zhivago uitkijkt over de velden vol tulpen in Varykino zijn magnifique. Verder is de aankleding mooi (die prachtige bontjassen, ze kunnen tegenwoordig niet meer, ik weet het, maar ze lijken prachtig) en zijn er iconische scenes, zoals de rit in de arrenslee en het ijspaleis. Geweldig ook dat de 'strijkscene' uit het boek (waarbij Lara strijkt en Joeri tegen haar aan staat te kletsen) in de film zit.

Geraldine Chaplin en Omar Sharif als Tonya en Joeri

Wat wijkt af van het boek?

Een kleine verandering is dat hier de film begint met de begrafenis van Joeri's moeder, terwijl dit in het boek die van zijn vader is. Dit is echter een klein puntje.

Groter is de verandering die is gemaakt om de broer van Joeri, Yevgraf, een rol te geven. In deze film begint het verhaal met Yevgraf die op zoek is naar zijn nichtje, de dochter van Joeri en Lara. Aan haar vertelt hij de hele geschiedenis. Dit is in het boek anders, daar zijn het twee oude vrienden van Joeri die haar tegenkomen en dan tegen elkaar zeggen ‘weet je wie dat is, de dochter van Joeri en Lara’. Wel wordt er verteld dat Yevgraf het verhaal van Joeri en Lara aan het meisje heeft verteld, maar dat is maar in één losse zin.

 

Julie Christie en Omar Sharif als Lara en Joeri

Doctor Zhivago (2002)

In 2002 werd er een mini-serie van de roman gemaakt, die bijna vier uur duurt. Hans Matheson speelt Zhivago en een heel jonge Keira Knightley speelt Lara, zij was op dat moment nog maar zeventien.

Verder spelen er veel goede en bekende acteurs mee, zoals Sam Neill als Komarovski, Kris Marshall als Pasha Antipov/Strelnikov en Celia Imrie als de moeder van Tonya en Hugh Bonneville in een kleine rol als de vader van Joeri.

Wat is er goed?

Er worden op sommige stukken historische beelden gebruikt, die vervolgens mooi overgaan in de filmbeelden. Dit geeft een leuke verdieping aan de film.

In de serie hebben ook kleinere personages uit het boek, zoals Misja Gordon en Olya Demina, een goede rol die duidelijk uit de verf komt. (de broer van Joeri komt echter in deze serie niet meer voor)

Doordat de serie langer duurt, zijn er meer scenes die de achtergrond invullen, en vloeien onderdelen van het verhaal beter in elkaar over,  iets dat begrip ten goede komt.

We zien hier bijvoorbeeld veel duidelijker hoe Joeri opgroeit bij de ouders van Tonya en hoe zij goede vrienden waren voordat ze trouwden, we begrijpen veel beter waarom de zachtmoedige Pasja Antipov de beul Strelnikov wordt en hoe de gecompliceerde verhouding tussen Lara en Komarovski in elkaar steekt.

Wat wijkt af van het boek?

Het boek eindigt met Joeri die in de tram een vrouw voorbij ziet komen en denkt dat dit Lara is. Helaas sterft hij aan een hartaanval voordat hij haar kan aanspreken. In deze serie zit Joeri in een koffiehuis als hij Lara voorbij ziet lopen.

Hans Matheson en Alexandra Maria Lara als een jonge Joeri en Tonya

In het boek hebben Joeri en Lara een dochtertje gekregen, maar in de serie, als Joeri  Lara voor de laatste keer voorbij ziet lopen, heeft ze een jongetje aan de hand. Dit is sprekend Joeri toen hij klein was (beide keren gespeeld door de schattige Sam MacLintock) en suggereert dat Joeri en Lara een zoontje hebben gekregen.

 

Hans Matheson en Keira Knightley als Joeri en Lara (en Anna Rust als Katya)

Conclusie, welke versie is beter?

Beide versies zijn prachtig en houden je aandacht vast. Zowel Omar Sharif als Hans Matheson zijn goede Joeri Zhivago’s en ik kan ook niet echt een keuze maken tussen Julie Christie en Keira Knightley. Alletwee hebben ze hun eigen charme en hun eigen sterke invulling van Lara.

Beide versies volgen het verhaal vrij goed, hoewel ze een paar dingen hebben veranderd.

Als ik een keuze moet maken, ga ik toch voor de miniserie uit 2002, omdat ik daarvan de sfeer zo mooi getroffen vind en vooral omdat de achtergronden beter uit de verf komen. Een aantal personages, zoals Komarovski (Sam Neill) en Tonya (Alexandra Maria Lara) vind ik in deze serie ook beter gespeeld.

Bovendien grijpt de ontroering me bij de serie altijd bij de keel, het laatste half uur moet ik elke keer opnieuw huilen. Ik heb geen idee of dit voor anderen een aanbeveling is of niet, maar voor mij is het dat wel!

Maar hoe dan ook, welke versie je ook kijkt, het verhaal is prachtig!