Grand Hotel Europa, Ilja Leonard Pfeijffer

Een Nederlandse schrijver die in Genua woont, wordt verliefd op Clio. Zij is genoemd naar de muze van de geschiedenis, maar komt als kunsthistorica bijna nergens aan de bak in Italië. Alle goede posities bij musea zijn via vriendjespolitiek aan anderen gegeven en een opening voor een museumbaan is er al twintig jaar niet geweest. 

Maar dan kan ze aan de slag bij de Accademia in Venetië en beiden verhuizen naar deze bijzondere stad in het water.

De schrijver besluit ondertussen een nieuw boek te schrijven, waarin toerisme een grote rol speelt en de problemen die dit met zich meebrengt. Dit is een thema waar hij in Venetië natuurlijk uit de eerste hand ervaring mee heeft, hoewel het wereldwijd speelt. 

Tussen het schrijven van zijn boek en het maken van een documentaire door, vermaken de schrijver en Clio zich met het zoeken naar het laatste schilderij dat Caravaggio ooit heeft gemaakt en dat in de schaduwen van de geschiedenis is verdwenen.

De verhouding met Clio heeft echter geen gelukkig einde en de schrijver vertrekt naar Grand Hotel Europa, om daar zijn gedachten op papier te zetten en om zijn gevoelens te ordenen.

In Grand Hotel Europa ontmoet hij vele mensen, die ook allemaal hun verhaal hebben. Zo is daar meneer Montalbano de Majordomus van het hotel die nog weet welke grandeur het hotel vroeger had, met vele voorname gasten die kwamen en de bals die werden gehouden.

Maar er is ook Abdul, die uit een ver land is gevlucht voor het oorlogsgeweld en nu een nieuwe toekomst zoekt, en verder een feministische Franse dichteres, een filosofische Griek en een oude dame die vroeger het hotel in eigendom had, maar nu nooit meer haar kamer verlaat.

Tot slot is er de nieuwe eigenaar van het hotel, de Chinese meneer Wang, die het hotel klaar wil maken voor een nieuwe groep toeristen uit China, die het oude Europa willen zien. En daarvoor moet er wel wat aangepast worden in het hotel. Zo komt er een Engelse pub die Engelser is dan welke pub in Engeland ook en verschijnen er foto’s van Parijs, want dat is wat de Chinezen willen zien.

Dit is een verhaal dat gaat over reizen in de breedste zin van het woord, maar vooral over de reiziger die geen toerist wil zijn. Toeristen dat zijn alle andere vervelende mensen die op reis zijn, maar als echte reiziger ben je op zoek naar een authentieke ervaring. Natuurlijk omdat je als reiziger open staat voor andere culturen, maar vooral omdat het zo goed staat op facebook.

Maar het verhaal gaat ook over het verleden en de druk die dit oplevert, terwijl een toekomst zonder geschiedenis geen kader heeft. Voor ons in Europa is dat verleden belangrijk, wij vinden het totaal niet gek om honderden kilometers te reizen om een schilderij te zien dat vierhonderd jaar geleden is gemaakt, maar in grote delen van de wereld echter is het nieuwe dat telt. Men heeft er daar geen enkele moeite mee om oude troep neer te halen en er iets dat spiksplinternieuw is, voor in de plaats te zetten. 

Tegelijkertijd komen al die Amerikanen en Zuid-Amerikanen en Aziaten naar Europa omdat hier zoveel geschiedenis is. Helaas hebben ze in negen van de tien gevallen geen idee van de historische en culturele context van het kunstwerk waar ze een selfie bij maken.

Het is dus ook een verhaal over paradoxen. Dat we mensen die ons verleden komen bekijken verwelkomen, maar de mensen die een toekomst zoeken juist tegenhouden. Terwijl we aan de laatste groep meer zouden kunnen hebben dan aan de eerste groep. En dat die authentieke ervaring per definitie al een constructie is die weinig met de werkelijkheid te maken heeft. Een reiziger is niet op zoek naar de werkelijkheid, maar naar zijn of haar versie van de werkelijkheid.

Verder gaat het over Malta, Caravaggio, over standbeelden in Skopje, schrijven, oliesjeiks, Giethoorn, moderne kunst, Nutella, een documentaire, een boek, Vergilius, vluchtelingen, de kracht van verhalen, de liefde en natuurlijk het einde van Europa.

In Grand Hotel Europa komen alle lijnen bij elkaar, en dat is een geweldige prestatie, want het zijn dus nogal wat lijnen. Ilja Leonard Pfeijffer is in staat om met werkelijk prachtig taalgebruik, vol bloemrijke dichterlijkheid maar ook met rake observaties en grappige beschrijvingen, een complex verhaal te vertellen. Het is aan zijn meesterschap te danken dat dit geheel geen moment uit de bocht vliegt, maar dat de lagen elkaar aanvullen en uit elkaar voortvloeien tot een geweldig einde, waarna je het boek ademloos dichtslaat.

Ik kan niet anders dan zeggen dat ik genoten heb van Grand Hotel Europa. Het is erudiet, geestig, satirisch, vol zelfspot, groots, meeslepend, overdonderend en volkomen over the top, terwijl de boodschap uiteindelijk zeer ernstig is en ook goed overkomt. 

Met Grand Hotel Europa heeft Ilja Leonard Pfeijffer wat mij betreft een meesterwerk geschreven.

Uitgegeven door uitgeverij De arbeiderspers (2018)

Bladzijdes: 547