De rivier, Ariel Lawhon

Het is 1789. De Verenigde Staten zijn nog maar net onafhankelijk en er zijn in de afgelopen jaren bloedige oorlogen uitgevochten met de Fransen en de Indianen. 

In Hallowell, een stadje vlak bij Boston, is het winter. Martha Ballard is een vroedvrouw en als zij op een vroege ochtend bij een bevalling vandaan komt, wordt haar gevraagd om met haar medische expertise naar een lijk te komen kijken. Er is namelijk een man in de bevroren rivier gevonden. 

Als Martha het lichaam onderzoekt, blijkt het dorpsgenoot Joshua Bridges te zijn en hij is niet verdronken, maar vermoord. Maanden eerder is hij samen met een andere man, John North, beschuldigd van verkrachting. Dit is nog niet voor de rechtbank gekomen, maar nu er een moord is gepleegd, komt de zaak in een stroomversnelling. Dit ondanks dat de nieuwe dokter verklaart dat het volgens hem een ongeluk is (maar al heel snel is duidelijk dat de nieuwe dokter een complete idioot is). 

Het andere probleem is dat John North de plaatselijke rechter is en absoluut ontkent dat hij iets met de zaak te maken heeft. 

Martha weet door haar beroep echter vrij veel van wat er in het stadje leeft, en ken de geheimen die er achter gesloten deuren verborgen zijn. En hoewel de rechtspraak in die tijd niet in het voordeel is van vrouwen, laat Martha zich niet weerhouden om langzaam achter de waarheid te komen. 

Martha Ballard heeft echt bestaan en De rivier is geïnspireerd door het dagboek dat zij heeft achtergelaten. Het is geen dagboek waarin ze haar gevoelens neerschreef, maar ze maakte elke dag aantekeningen over het weer, de bevallingen waarbij ze aanwezig was en de gebeurtenissen in het stadje. Ze vertelt over de beschuldiging van de verkrachting, de lange winter in 1790 en feitelijke details over haar familie en het leven in die tijd. 

Ariel Lawhon heeft deze gegevens genomen en er een roman van gemaakt, waarin ze alles wat ze niet zeker wist heeft ingevuld, zoals een romanschrijfster kan doen. Net zoals ze sommige feiten een beetje heeft aangepast waar dit beter uitkwam voor het verhaal. Dit geeft ze achterin keurig aan in haar verantwoording. Ze geeft ook ruiterlijk toe dat de Martha die zij beschrijft waarschijnlijk vrij weinig lijkt op de werkelijke Martha. Ariel Lawhon heeft ook een achtergrond bedacht voor Martha, maar opnieuw wordt dit keurig aangegeven. 

Ik vind dit soort verzinsels geen probleem als het goed wordt gedaan en in De rivier is dat goed gedaan. Een roman is geen biografie en een auteur heeft dan ook veel meer vrijheid. Ik vond de historische details over het leven in die tijd en in die contreien interessant en op een goede manier verweven in het verhaal. 

Dit boek speelt zich af in 1789/1790 en ik heb net Sara Burgerhart gelezen dat geschreven is in 1782, en ik vond het leuk om de verschillen te zien tussen het leven in een land dat nog maar net gevormd was en voort komt uit bloedige strijd en het keurig aangeharkte Nederlandse Republiek waar de dominees de dienst uitmaakten en de Verlichte ideeën steeds belangrijker werden. 

Sara Burgerhart is natuurlijk een boek uit de tijd zelf, en geeft weer wat men tóen belangrijk vond, zoals die Verlichte ideeën. De rivier is een historische roman die niet alleen de historische periode behandelt, maar dit doet door de lens van wat men nú belangrijk vindt. Zo is er veel aandacht voor het feit dat de heersende moraal strenger was voor vrouwen dan voor mannen, en hoe oneerlijk en moeilijk de positie van veel vrouwen was. 

Ik had een beetje moeite om in het verhaal te komen en was even bang dat het een ongenuanceerd verhaal zou worden waarin  alle mannen slecht en dom en laf zijn (ik heb de pest aan dit soort ongenuanceerdheid), maar gelukkig bleek dat ongegrond. Ja, er komen domme, laffe en slechte mannen in voor, maar ook goede, aardige en fatsoenlijke. Martha is een personage waar ik aan moest wennen, maar uiteindelijk kon ik haar wel waarderen. Haar echtgenoot Ephraim is een beetje te goed om waar te zijn, maar vooruit, dat vergeef ik Ariel Lawhon wel!

De zaak en de de onderlinge verhoudingen in het stadje, en de achtergronden zijn interessant en ik wilde echt weten wat er nu precies gebeurd was, ook omdat ik met veel personages meeleefde.

Al met al heb ik De rivier met heel veel plezier gelezen en ik vond het een boeiend inkijkje in het leven van die tijd. Dat het geïnspireerd is op ware gebeurtenissen is voor mij in ieder geval een plus. 

Originele titel: The frozen river (2023)

Nederlandse uitgave 2024 door uitgeverij Kok boekencentrum

Nederlandse vertaling: Marijne Thomas

Bladzijdes: 474