Een Haagse dame in de Sahara, J.G. Kikkert
In de 19e eeuw werden dames uit de betere kringen
geacht om zich vooral bezig te houden met visites afleggen en fijn handwerk en
zagen de meeste vrouwen vooral hun eigen kleine wereldje. Een reis was hooguit
naar een andere beschaafde stad en de meeste Haagse dames hadden nog nooit een woester landschap hadden
gezien dan de Scheveningse Bosjes.
Er was echter één grote uitzondering op deze regel; de
Haagse Alexandrine Tinne. Zij was puissant rijk, waarschijnlijk een van de
rijkste vrouwen in Nederland in de 19e eeuw. Daarbij was ze absoluut
niet bang en had ze lak aan conventies. Alexandrine wilde reizen en dan niet
alleen naar Londen of Parijs, maar naar verre en avontuurlijke oorden.
De eerste reizen gingen nog naar Europese bestemmingen, al
golden de onbegaanbare Noorse fjorden ook al als een onconventioneel reisdoel. Maar
als snel was Europa Alexandrine te tam en lonkten de echt verre landen;
Palestina, Egypte en zelfs nog verder, via de Nijl richting Khartoem en de
Soedan en uiteindelijk de Sahara in.
Rijkdom en connecties
Haar rijkdom zorgde ervoor dat ze kosten nog moeite hoefde
te besparen en haar uitstekende connecties met de vele gekroonde hoofden in
Europa zorgden ervoor dat ze onderweg alle hulp kreeg.
Alexandrine heeft de meeste reizen afgelegd met haar moeder,
die de logistieke organisatie op zich nam. Dat was geen sinecure, want de dames
Tinne reisden niet bepaald licht. Op een gewone expeditie gingen hun honden mee
(waardoor er regelmatig gestopt moest worden om ze uit te laten), verschillende
bedienden en meubels zoals het ijzeren ledikant van Alexandrine.
Ook als ze ergens enige tijd verbleven, wilde de excentrieke
Alexandrine haar stempel op het verblijf drukken en liet ze zich nergens door
weerhouden. Toen ze bijvoorbeeld in Beiroet in een klooster op een berg verbleven,
wilde Alexandrine daar per se een piano naar toe laten brengen, al speelde ze
daar vervolgens niet bepaald veel op.
 |
| Alexandrine Tinne |
J.G. Kikkert
heeft een interessant en prettig te lezen boek geschreven over deze bijzondere
dame. Gezond verstand had ze overduidelijk niet, maar wel een ijzeren wil en ze
was voor de duvel niet bang.
Nooit liet ze zich van de wijs brengen en ze was er van
overtuigd dat ze overal naar toe kon reizen waar ze maar wilde, omdat ze geld
en connecties had. Die nonchalante opvatting zorgde ook voor de slechte
voorbereiding bij veel van haar reizen en het was dan ook geen wonder dat rampspoed
hen hierbij trof. Geen van haar expedities is goed afgelopen, en vaak gingen ze
ten koste van mensenlevens.
Een toeriste
Een ontdekkingsreizigster was Alexandrine Tinne zeker niet,
want wetenschappelijke belangstelling had ze niet. Ook bemoeide ze zich niet
met politieke of sociale omstandigheden en daardoor maakte ze soms in onze ogen
zeer vreemde beslissingen zoals het geven van slaven aan een woestijnhoofdman, bij wijze van cadeautje.
Ze schreef niets op, en haar brieven blinken uit door
willekeurig en oeverloos gebabbel. Haar moeder hield tijdens haar leven een dagboek bij met
de wederwaardigheden van hun reizen, maar na de dood van Henriette Tinne moeten
we het doen met de verslagen van eventuele medereizigers. Wel maakte
Alexandrine foto’s, maar veel hiervan zijn niet bewaard gebleven.
Ze noemde zichzelf een toerist en ze had een enorme hang
naar avontuur. Al het ‘gewone’ verveelde haar buitengewoon.
Hun expedities brachten de dames veel belangstelling en
bekendheid, in heel Europa werden hun reizen gevolgd. Vol bewondering, maar ook
vol verbazing; naar welk onherbergzaam oord zouden ze nu weer gaan?
Haar dood in de Sahara tijdens haar laatste reis in 1869 was
groot nieuws in Europa, vooral omdat de moordenaars nooit gevonden werden.
 |
| Later gemaakte prent van de moord op Alexandrine Tinne |
Een Haagse dame in de
Sahara is buitengewoon leuk om te lezen. Het geeft niet alleen een goed
beeld van de reizen van Alexandrine, maar ook van de sociale en politieke
verhoudingen in de 19e eeuw, in Europa, maar ook in het
Midden-Oosten en Egypte en Afrika.
Verder is het doorspekt met heerlijke humoristische
terzijdes en droge opmerkingen. Alexandrine Tinne was waarschijnlijk geen
gemakkelijke vrouw, maar wel een interessante en ik was dan ook erg blij dat ik
eindelijk dit boek eens ter hand heb genomen (het stond al 11 jaar in de kast).
Uitgegeven in: 1980 en in 2005 als Rainbow pocket
Reacties
Een reactie posten