Het lied van de geesten, Jesmyn Ward

In Mississippi is er niet zo heel veel veranderd voor de zwarte bevolking sinds het einde van de Jim Crowe wetten. Armoede, geweld en onrechtvaardigheid zijn er misschien beter versluierd dan vroeger, maar nog altijd aanwezig.

De dertienjarige Jojo woont samen met zijn zusje Kayla bij zijn opa en oma aan de kust van Mississippi. Ze hebben het niet breed en oma is ernstig ziek, maar het leven kan slechter.

De geuren van de kruidige maaltijden vormen een baken in Jojo’s leven en opa zorgt goed voor hem. Hij vertelt Jojo de verhalen over vroeger en wat hij heeft meegemaakt, en leert hem op die manier hoe je volwassen wordt. Granpa is Jojo’s grote voorbeeld en hij wil worden zoals opa.

Het grote probleem is de moeder van Jojo en Kayla, Leonie, die vooral bezig is met high worden. Ze is er vaker niet dan wel en als ze er is, is het overduidelijk dat ze zich weinig aan de kinderen gelegen laat liggen.

Michael is de blanke vader van haar kinderen en de liefde van haar leven. Als hij weer uit de gevangenis vrij komt, wil Leonie hem ophalen, en de kinderen moeten mee omdat Leonie even het idee heeft dat ze dan een normaal gezin met een normale toekomst kunnen vormen. Tegelijkertijd is het duidelijk dat ze geen enkele zin heeft om de zorg voor haar kinderen voorop te zetten, op deze ellendige tocht die op geen enkele manier verlossing of verlichting brengt.

Er gebeurt veel in deze roman en er is een belangrijke rol weggelegd voor de gevangenis van Parchman.

De Parchman gevangenis in Mississippi is opgezet in 1901 en vooral zwarte gevangenen, soms zelfs kinderen onder de tien jaar, werden hier gebruikt als dwangarbeiders, onder de meest verschrikkelijke omstandigheden.

Tegenwoordig zijn de meest in het oog springende verschrikkingen aangepast, maar het is nog altijd een van de ergste gevangenissen in Amerika. Voor de zwarte bewoners van Mississippi, die maar al te vaak door onrechtvaardige straffen in Parchman terecht kwamen, blijft het een onheilsplek waar men alleen met angst aan kan denken.

  

Jojo heeft meer gezien dan goed voor hem is en draagt een grotere verantwoordelijkheid dan hij zou moeten, maar gelukkig heeft hij zijn opa en is zijn bestaan dus niet uitzichtloos. Met een grote broer als Jojo moet het voor Kayla ook goedkomen, maar het is duidelijk dat Leonie en Michael totaal geen kans hebben om nog iets van hun leven te maken. 

Het is moeilijk om sympathie voor deze twee te voelen, hoewel je beseft dat Leonie ook haar demonen heeft. Maar dat ze het niet eens op kan brengen om Jojo te beschermen als de politie hen aanhoudt of er na afloop van die angstaanjagende gebeurtenis geen woord meer aan wijdt omdat ze te druk heeft met zichzelf en met Michael, maakt haar gewoon een ontiegelijk rotwijf.

Jesmyn Ward schrijft heel beeldend en door haar beschrijvingen voel je de klamme hitte, ruik je de kots in de auto en zie je met Leonie en Jojo de geesten.

Ik moest even wennen aan de geesten en de actieve rol die ze spelen in het verhaal, maar waar de onrechtvaardigheid hoogtij viert en de doden geen gerechtigheid krijgen, is het geen wonder dat de doden geen rust kennen. Zij blijven de levenden zoeken, om antwoord op hun vragen te krijgen.

Leonie ziet de geest van haar vermoorde broer Given en Jojo ziet de geest van de jonge Richie, die in Parchman zat samen met Granpa en wil weten wat er is gebeurt op het einde van zijn leven. Een einde, dat Grandpa nooit aan Jojo heeft verteld en altijd voor zich heeft gehouden.

Het lied van de geesten is een bijzonder verhaal dat op indringende wijze een inkijk geeft in het leven van de arme zwarte bevolking in het zuiden en daarbij ook nog een bijzonder stuk geschiedenis vertelt.

Ik vond het een mooi boek en ik kwam erachter dat ik Jesmyn Wards eerste roman Salvage the bones, ook in de kast heb staan. Die lees ik dus binnenkort, want dit boek smaakt naar meer.

Originele titel: Sing, Unburied, Sing (2017)

Nederlandse uitgave 2018 door uitgeverij Atlas Contact

Nederlandse vertaling: Harm Damsma en Niek Miedema

Bladzijdes: 313