Breekbare dagen, Philippe Besson

Het is mei, 1891 en op een boerderij in het noorden van Frankrijk wacht een jonge vrouw op de terugkomst van haar broer. Haar broer is ernstig ziek uit Afrika gekomen en ligt in het ziekenhuis in Marseille. Hun moeder is met de trein naar Marseille gegaan om hem op te halen.  

De zus, Isabelle, wacht vol verlangen op het moment dat ze haar broer weer zal terugzien. Zo prettig is haar leven niet. Het werk op de boerderij is hard en iets teveel voor haar zwakke krachten, en veel familie is er niet meer. Vader is overleden en twee zussen waren al eerder in het graf gekomen. Er is nog wel een andere broer, maar daar is geen contact mee, hoewel hij niet ver weg woont.

Isabelle stelt haar hoop op de broer die nu terug komt, ze zal er alles aan doen om het Arthur naar de zin te maken en ervoor te zorgen dat hij zal willen blijven en niet opnieuw met de noorderzon zal vertrekken. Ze weet echter nog niet dat de ziekte die Arthur nu naar huis brengt zo ernstig is, dat hij waarschijnlijk niet meer kan vertrekken. Het dagboek dat ze nu bijhoudt zal steeds pijnlijker de achteruitgang laten zien van iemand die overal wilde zijn, behalve op die boerderij van zijn familie 

waar hij nu vastzit.

Arthur is namelijk de beroemde en beruchte dichter Arthur Rimbaud, die in heel Frankrijk schandalen veroorzaakte door zijn homoseksuele verhouding met dichter Paul Verlaine, zijn drankzucht en andere uitspattingen. De dichter die op jonge leeftijd zijn kille ouderlijke huis ontvluchtte en vooral zijn moeder kwalijk nam dat zij te weinig liefde toonde. Hij ging naar Parijs waar de geest van de commune nog rondzweefde, ontmoette Paul Verlaine met wie hij een tumultueuze verhouding kreeg (Verlaine heeft Rimbaud eens neergeschoten), en eindige uiteindelijk als handelaar in exotisch Afrika.

Een gezwel in zijn knie zorgt er echter voor dat hij terug moet naar Frankrijk en in Marseille wordt zijn been afgezet. Het is echter nog maar de vraag of alles van de tumor is verwijderd en of de ziekte niet voortwoekert.

De feiten spreken voor zichzelf: hij verliest het gebruik van zijn rechterarm. De ziekte die hem velt is de bondgenoot van zijn zwijgen.

Isabelle houdt haar dagboek bij en laat zien hoe ontluisterend de ziekte is. De zieke is soms geroerd door alle goede zorgen, maar vaak ook bijtend, onaangenaam en bitter. Vooral als de pijn niet afneemt en hij het gevoel in zijn armen steeds vaker verliest.

Het is niet de aangename zieke waar Isabelle een beetje op had gehoopt, waarmee ze herinneringen op zou halen en die een beetje vreugde zou schenken in haar verder vrij troosteloze leven. Arthur Rimbaud is er de man niet naar om ter wille van een ander zijn humeur een beetje in toom te houden of iets te doen waar hij geen zin in heeft.

Maar Isabelle houdt vol, ze schrikt van de ruige verhalen die Arthur haar vertelt en beseft ook dat als hij overlijdt, het aan háár zal zijn om zijn nagedachtenis een beetje op orde te brengen en de ergste zaken eruit te houden.

Als Arthur het helemaal niet meer uithoudt, gaat ze zelfs met hem mee naar Marseille, waar Arthur hoopt op een laatste herstel. Alles beter dan te sterven daar op die gehate boerderij. Helaas wordt hier maar al te duidelijk dat de ziekte onontkoombaar is en op 10 november 1891 sterft Arthur Rimbaud. 

Het is aan zijn zus om het lichaam terug naar huis te brengen voor de begrafenis.

Hij had in de zon willen eindigen. Maar het zijn de regendruppels die over het hout van zijn doodskist rollen terwijl vier mannen hem in de kuil laten zakken die ze hebben gegraven. Straks, als we weg zijn, zal hij worden bedolven onder de aarde waar hij niet van hield. Ik betwijfel of hij in vrede zal rusten.

Ik had nog nooit eerder iets van Philippe Besson gelezen, maar Breekbare dagen was een heel fijne kennismaking. Ik heb genoten van de fijne en verfijnde schrijfstijl, waarin veel wordt gezegd, hoewel niet alles wordt uitgesproken. 

De manier waarop Isabelle aan het woord komt (soms daadwerkelijk in haar eigen woorden waarbij gebruik is gemaakt van de historische brieven) is zo goed getroffen dat ik er geen enkele wanklank in vond. De toon, de manier van uitdrukken paste precies bij een ongetrouwde vrouw uit die tijd. Een vrouw die aan de ene kant zielsveel van haar broer hield, maar hem ook niet altijd begreep en zich vaak ook door hem geschokt en gekwetst voelde.

We zien Arthur door de ogen van Isabelle en dat maakt het interessant, omdat we aan de ene kant zijn gedrag zien waar zij verontschuldigingen voor zoekt, en tegelijkertijd zien wat voor effect zijn gedrag op haar heeft.

Breekbare dagen is een prachtig, fijngevoelig boek dat maakt dat ik meer van Philippe Besson wil lezen.

Originele Franse titel: Les jours fragiles (2004)’

Nederlandse uitgave 2005 door uitgeverij Ambo/Anthos

Nederlandse vertaling: Théo Buckinx

Bladzijdes: 141