Hoe mooi wij waren, Imbolo Mbue

Het dorp Kosawa (ergens aan de Westkust van Afrika) heeft een probleem. In de jaren '50 is de grond door de regering verkocht aan een Amerikaans oliebedrijf, maar in plaats van de beloofde welvaart, brengt dit het dorp dood en verderf. De lekkende olieleidingen maken de akkers onbruikbaar en het water giftig. De dampen vergiftigen de lucht en de situatie is onhoudbaar geworden. 

Steeds meer kinderen sterven en een delegatie uit het dorp gaat naar de hoofdstad om de regering te vragen er iets aan te doen. Helaas is de regering corrupt en de mannen komen nooit meer terug in hun dorp, hun lot voor altijd ongewis. 

De oliemaatschappij Pexton stuurt vanaf dat moment wel regelmatig een delegatie naar het dorp om hen gerust te stellen, zorgen af te wimpelen en bezwaren weg te wuiven. De dorpelingen komen naar elke bijeenkomst en horen de leugens aan, maar beseffen dat ze er niks tegen kunnen doen. 

Tot die ene avond, die ene bijeenkomst dat Konga, de man die in het dorp bekend staat als de dorpsgek, opeens niet zo gek blijkt te zijn. Als hij de autosleutel van de drie Pextonmannen in beslag neemt en ervoor zorgt dat ze niet wegkunnen, zet deze ontvoering een reeks gebeurtenissen in gang waarin de dorpelingen zich proberen te verzetten tegen de uitbuiting, de leugens en de manier waarop ze bedrogen worden. 

Als iedereen je in de steek laat en de regering in de zak zit van de grote bedrijven die maar één doel hebben en dat is winst maken, moet je jezelf zien te helpen. Maar hoe doe je dat? Probeer je zoveel mogelijk kennis te vergaren zodat je een revolutie kunt leiden, probeer je te onderhandelen, ga je via de rechtbank of is het nodig om je toevlucht te nemen tot geweld? 

Hoe mooi wij waren is een indrukwekkend boek. Het land waarin het zich afspeelt wordt nooit expliciet genoemd, maar het probleem van gewone mensen die in de verdrukking komen tussen corrupte regeringen en het grootkapitaal, komt natuurlijk overal voor. 

Het verhaal wordt verteld vanuit verschillende gezichtspunten, de kinderen uit het dorp en de verschillende leden van de familie van Thula. Haar vader is één van de mannen die naar de hoofdstad is gegaan en nooit met terug is gekomen, haar oom is één van de mannen die betrokken is bij de ontvoering en zij zal zelf een cruciale rol spelen in de jaren erna. 

Heel mooi wordt duidelijk hoe moeilijk het is om je te blijven verzetten en dat compromissen soms noodzakelijk zijn. Net zoals sommigen tegen wil en dank de strijd opgeven en zich schikken naar de omstandigheden, mee gaan doen met de andere kant omdat ze niet meer inzien dat verzet iets kan veranderen. 

Toch veranderen er zaken voor het dorp en de dorpelingen, en hoewel sommige van deze veranderingen inderdaad vooruitgang te noemen zijn, moet je tot slot wel de trieste conclusie trekken dat Kosawa verloren heeft. Het dorp is gemangeld door de tandwielen van macht en kapitaal, olie en corruptie. 

Hoe mooi wij waren is een verhaal over de liefde van mensen voor de plek waar ze wonen en waar ze vandaan komen en hoe belangrijk het is om dit niet te vergeten. Het is een verhaal van verzet en van ondergang, maar ook van menselijke veerkracht. Het is dank ook geen zwaarmoedig of depressief boek, ondanks het zware thema, er zit ook humor in en de schrijfstijl is heel prettig en toegankelijk, waardoor het heel fijn leest. 

Imbolo Mbue die eerder het boek Zie de dromers publiceerde, heeft voor Hoe mooi wij waren geput uit de voorbeelden die ze zelf van dichtbij heeft meegemaakt. Ze is bijvoorbeeld opgegroeid in Kameroen en heeft gewoond vlak bij een olieraffinaderij, maar denk ook aan de enorme vervuiling die Shell heeft aangericht in de Nigerdelta, waarvoor ze heel lang geen verantwoordelijkheid hoefde af te leggen en zo zijn er nog meer situaties te noemen waar dit boek een fictieve weergave van is. 

Kortom, een meeslepend boek met een boodschap die, helaas, nog altijd actueel is. 

Originele titel: Hoe beautiful we were (2021)

Nederlandse uitgave 2021 door uitgeverij De bezige bij

Nederlandse vertaling: Heleen Oomen en Jeske van der Velden

Bladzijdes: 491