Virginia Woolf, Hermione Lee

Virginia Woolf staat nu bekend als één van de meest invloedrijke Engelse schrijfsters van de 20^e eeuw.

Jeugd

Zij werd in 1882 geboren als Adeline Virginia Stephen. Zij had een goede band met haar oudere zus Vanessa en haar broer Thoby, maar een minder goede met haar broer Adrian.

Haar vader, als Victoriaan, vond het niet nodig dat meisjes officiële scholing kregen en terwijl hun broers naar school gingen, bleven Vanessa en Virginia thuis. Ze hadden natuurlijk wel les van hun vader die een bekende schrijver, filosoof en literatuurcriticus was, maar het heeft Virginia altijd dwars gezeten.

Als hun moeder overlijdt neemt hun halfzus Stella de huishouding op zich, tot zij trouwt en drie maanden daarna ook overlijdt. Hun vader is ontroostbaar en eist alle aandacht en al het verdriet op.

Het is een bevrijding als hij ook overlijdt, de kinderen Stephen kunnen hun eigen gang gaan. Ze huren met zijn vieren kamers in Bloomsbury en al snel komen er vrienden van Thoby en Adrian uit Cambridge langs, en mensen die Vanessa leert kennen op de kunstacademie waar ze is toegelaten. (Vanessa is schilderes). Virginia geniet ervan dat ze eindelijk een eigen kamer heeft, gemeubileerd zoals zij het wil, waar ze in alle rust kan lezen en schrijven. Ze begint met het schrijven van recensies en verdient hier een leuk bedragje mee. Ze is er trots op nu haar eigen geld te verdienen.

De vier gaan op vakantie naar Griekenland, maar helaas wordt Vanessa erg ziek en ze moeten terug naar huis. Daar blijkt dat Thoby tyfus heeft en hij sterft. Dit is niet het enige verlies waar Virginia  mee om moet gaan, Vanessa neemt namelijk het huwelijks aanzoek van Clive Bell aan. Voor Virginia blijft weinig over dan een huis te huren samen met Adrian, de broer waarmee ze het minst gemeen heeft en waarmee ze het minst kan opschieten. 

Uiteindelijk zullen ze niet alleen wonen, maar huren er nog meer mensen kamers in het huis. Een van hen is Leonard Woolf. Hij is iemand uit het Cambridge kringetje, hij heeft gewerkt in de koloniën en schrijft stukken over economie en de samenleving.

Huwelijk met Leonard Woolf

In 1912 stemt Virginia ermee in om met hem te trouwen. Hun huwelijk begint niet gemakkelijk, want Virginia wordt vreselijk ziek. Zij had al eerder aanvallen gehad van deze ziekte, maar nu duurt het tot eind 1915 voor zij weer beter is en in deze periode heeft ze zelfs een zelfmoord poging gedaan. Er is veel gespeculeerd over de aard van de ziekte van Virginia. Het zou manische depressiviteit kunnen zijn, maar ze hoorde tijdens haar aanvallen ook stemmen, had hoge koortsen, kon niet eten en is zelfs een paar keer in coma geraakt.

In deze eerste jaren is Leonard’s rol vooral die van verpleger en controleur van Virginia’s leven, Kreeg ze wel genoeg rust, at ze wel voldoende, hield ze zich aan de voorschriften van de dokters?

Ondanks dit moeilijke begin, maar misschien ook daardoor, is het huwelijk gelukkig. Ze komen erachter dat ze niet graag zonder elkaar zijn en hoewel er waarschijnlijk geen gebruikelijke seksuele relatie tussen hen was, is er wel een diepe verbondenheid en liefde.

In de jaren die volgen zal Virginia een aantal opmerkelijke vriendschappen met vrouwen ontwikkelen zoals met Vita Sackville West of Ethel Smith. Er is ook hier veel gespeculeerd over de aard van deze vriendschappen en hoe ver deze gingen. Het is echter waarschijnlijk dat Virginia genoot van de bewondering en misschien ook wel gevleid was, maar dat het daarbij is gebleven. Het huwelijk met Leonard is geen moment in gevaar geweest.

Om een middel van bestaan te vinden én als afleiding voor Virginia besluiten Leonard en zij in 1917 een drukpers te kopen en hun eigen boeken en hopelijk die van anderen, te kunnen drukken en uitgeven. Ze noemen deze uitgeverij ‘Hogarth Press’ naar het huis waar ze op dat moment wonen.

Het eerste begin is lastig, het is namelijk een handdrukpers die ze hebben en boeken drukken kost enorm veel tijd, (één van de redenen waarom ze ‘Ulysses’ van James Joyce afwezen) maar dankzij de vele literaire vrienden die ze hebben wordt de uitgeverij een succes. Alle boeken die Virginia schrijft worden uitgegeven bij Hogarth Press, en de omslagen worden meestal ontworpen door Vanessa.

Leonard en Virginia Woolf

Virginia schrijft een aantal romans die steeds meer aanzien krijgen en goede kritieken. Ze wordt gezien als een van de belangrijkste schrijvers in Engeland op dat moment. Toch is ze er zelf van overtuigd bij elk nieuw boek dat ze afmaakt dat het slecht is en dat het succes nu wel afgelopen zal zijn. Ze geniet van het succes, maar durft er niet op te vertrouwen.

Nog een aantal malen zullen de aanvallen van haar ziekte terug komen, hoewel niet meer zo erg als in de eerste jaren van hun huwelijk.

Het einde

Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, wordt hun Londense huis gebombardeerd. Noodgedwongen gaan ze weer op het platteland wonen. Virginia maakt zich zorgen over de oorlog en de afloop, zeker ook omdat Leonard joods is. Langzamerhand voelt zij echter een nog groter gevaar dreigen, een nieuwe aanval, erger dan alle vorige.

Op 18 maart 1941 gaat Virginia uit wandelen en komt nat terug. Als verklaring geeft ze dat ze is uitgegleden en van de dijk is gevallen. Het is waarschijnlijk dat ze op deze dag een van de laatste brieven aan Leonard schrijft. Tien dagen later, op 28 maart gaat ze uit zonder van iemand afscheid te nemen. Ze stopt een steen in haar zak, en verdrinkt zichzelf in de rivier.

Als Leonard thuis de brief vindt die Virginia voor hem heeft achtergelaten, zoekt hij alles af. De politie en anderen zoeken mee. In de kranten verschijnt het bericht dat Virginia Woolf, de grote schrijfster, is overleden. Haar lichaam zal pas dagen later gevonden worden.

De biografie door Hermione Lee

We weten veel over het leven van Virginia Woolf omdat ze zoveel heeft geschreven. Niet alleen haar boeken, maar ze schreef ook brieven aan iedereen die ze kende en hield van 1915-1941 dagboeken bij. Al deze informatie heeft Hermione Lee kunnen gebruiken om deze biografie te schrijven. 

Ik vond het geen gemakkelijke biografie, zeker de eerste honderd pagina’s waren een opgave en ik heb me er doorheen moeten worstelen. De eerste hoofdstukken gaan namelijk over de familie in Victoriaanse tijd en de Stephens in het bijzonder, met alle familieverhoudingen en verbanden met andere families. Maar na ongeveer een honderd pagina’s werd het interessanter, al was het niet altijd even leesbaar.

Als Hermione Lee de aanval van Virginia’s ziekte na de dood van haar moeder beschrijft, noemt ze ook alle andere aanvallen op, met een analyse hoe dit Virginia heeft beïnvloed. Op zich logisch, maar niet altijd even duidelijk. Zo springt ze wel vaker in de tijd heen en weer, zodat ik soms meende al in 1928 te zijn aanbeland, om vervolgens iets te lezen over Virginia’s reactie op de Algemene Staking, die toch echt in 1926 was. Dat gezegd hebbende, is het wel een zeer interessante biografie over een zeer interessante vrouw, een standaardwerk over Virginia Woolf.