The Russian court at sea, Frances Welsh

Nadat in oktober 1917 de Russische Revolutie was uitgebroken, werd de Keizerlijke familie gevangen gezet en in 1918 werden zij vermoord, doodgeschoten in een kelder in Jekatarinaburg. 

Andere leden van de familie werden ook opgepakt en vermoord. Michael, de broer van de Tsaar, is geëxecuteerd en Ella, zuster van tsartisa Alexandra en getrouwd met Nicolaas’ oom Sergei, werd samen met andere familieleden in een mijnschacht geduwd waarna er handgranaten in het gat werden gegooid.

Er waren echter nog een heleboel andere familieleden die zich in relatieve veiligheid bevonden. Een van hen was de keizerin-weduwe, Marie Feodorvna. De grote vraag was wat er met hen moest gebeuren. Koning George V van Engeland had de tsaar en zijn familie niet willen opnemen, maar stond iets welwillender tegenover de andere familieleden, zeker omdat Marie Feodorovna de zus van zijn moeder was.

In april 1919 haalde het Engelse schip de Malborough zeventien overgebleven Romanovs op, om hen in veiligheid te brengen. Onder hen waren de keizerin-weduwe, haar dochter Xenia en haar kinderen, prins Felix Youssoupov, grootvorst Nicolaas en zijn broer Peter en hun gezinnen. Verder nog kindermeisjes, hofdames en twee kozakken die de lijwacht van de keizerin-weduwe vormden. Zij wisselden elkaar elke twaalf uur af en lagen letterlijk op de drempel van de hut van keizerin Marie.

Het was voor de officieren van het schip nog best lastig om voor iedereen goede accommodatie te vinden, zeker omdat niet alle familieleden even goed met elkaar overweg konden. De keizerin was bijvoorbeeld niet erg gesteld op grootvorst Nicolaas, die bevelhebber van het leger was geweest. Ook de vele bagage, met onder andere Fabergé-eieren en opgerolde Rembrandts, moest een plek vinden.

Toen het schip bijna wegvoer van Jalta kwam er nog een kleine boot met 170 Wit Russische soldaten die het volkslied zongen voor de keizerin die aan denk stond. Dit zou de laatste keer in meer dan 70 jaar zijn dat het Russische volkslied op Russisch grondgebied in het bijzijn van de keizerlijke familie zou worden gezongen.

De reis op de Marlborough duurde 16 dagen en bracht de Romanovs via Istanboel naar Malta. Vanaf hier werden sommigen met een ander schip naar Engeland gebracht terwijl anderen naar Italië of naar Frankrijk wilden.

De keizerin-weduwe ging naar Engeland, waar ze werd opgewacht door haar neef en haar zuster. Al snel waren de verhoudingen niet zo heel erg goed meer en keizerin  Marie koos ervoor naar haar geboorteland Denemarken terug te keren.

‘The Russian court at sea’ is een prachtig en compact werk, waarin per dag de reis op de Marlborough wordt beschreven. Het staat vol details, en Frances Welch beroept zich op verschillende bronnen zoals brieven en dagboeken van degenen die op het schip aanwezig waren. Interessant is ook het laatste hoofdstuk waarin ze vertelt wat er van alle betrokkenen is geworden. Het enige minpunt is dat er geen voetnoten zijn opgenomen, als historica vind ik dat altijd een beetje vreemd.

Ik denk wel dat je een interesse in de Russische geschiedenis moet hebben om dit boek echt leuk te vinden, maar voor elke Romanov geinteresseerde is dit een mooie aanvulling op de collectie.