De laatste dag, Beppe Fenoglio

Voor soldaten is het moeilijk om terug te keren in het gewone burgerleven. Tegenwoordig krijgen soldaten hulp en counseling, maar in 1945 was hier geen sprake van.

Ettore is partizaan geweest, maar nu is de oorlog voorbij en is hij weer thuis. Hij kan niet meer wennen, alles ergert hem en alles is voldoende om hem in woede te laten uitbarsten, tegen zijn moeder, zijn vader of zijn vriendin. Werken onder een baas is onmogelijk en Ettore slijt zijn dagen dan ook met rondhangen.

Op een gegeven moment werkt hij samen met een paar andere ex-partizanen als dief, afperser en drugssmokkelaar en hier verdient hij behoorlijk mee.

Als zijn vriendin Vanda zwanger wordt, besluit Ettore het roer om te gooien. Hij wil met Vanda trouwen en kapt met de criminele groep. Hij heeft grootste plannen, maar helaas kan hij zijn lot, op zijn laatste dag, niet ontlopen.

Kwaliteit zit bij boeken beslist niet in het aantal bladzijdes, er zijn zoveel dunne boeken die veel meer indruk maken dan de dikste pil en De laatste dag van Beppe Fenoglio is daar een goed voorbeeld van.

In slechts 142 bladzijdes weet Beppe Fenoglio Ettore voor ons neer te zetten, een gekwelde man die het niet meer kan vinden. Iemand voor wie agressie de enige uitweg nog lijkt te zijn en die niet meer lijkt te passen in een normaal burgerbestaan. Zijn pogingen om er uiteindelijk iets van te maken, om een nieuwe weg in te slaan lijken even hoopvol, zijn droom van een eigen pompstation heeft zelfs de familie van Vanda wat ontvankelijker gemaakt, maar uiteindelijk zal hier niets van terechtkomen.

Het is ontzettend triest te bedenken dat er na de oorlog in alle landen waar deze zich heeft afgespeeld er honderden jonge mannen en vrouwen zullen zijn geweest die in het verzet hebben gezeten en hebben gevochten en die hun ervaringen nooit goed hebben kunnen verwerken.

Beppe Fenoglio wist waarover hij sprak, tijdens de oorlog moest hij zelf in dienst en in 1943 vocht hij aan de kant van de partizanen. Na de oorlog schreef hij in zijn vrije tijd verschillende novelles en korte verhalen en een paar romans. De laatste dag is niet erg bekend en is pas na zijn dood uitgegeven. In de jaren ’50 was de wereld nog niet klaar voor verhalen over partizanen die het niet konden redden in de maatschappij na de oorlog die vooral wilde opbouwen.

Fenoglio schrijft in een sobere en beeldende stijl, die in zijn tijd ongeëvenaard was en de voorbode was voor hedendaagse Italiaanse literatuur, maar die bijvoorbeeld ook aan Hemingway doet denken. Het is beknopt en to the point en hij slaagt erin in een paar zinnen een situatie of een relatie duidelijk te maken.

De laatste dag is een zeer bijzonder boek waardoor ik meer van deze schrijver wilde lezen en dat natuurlijk ook meteen heb gedaan. Een volgend boek (Een privékwestie) van Beppe Fenoglio wordt dan ook volgende week besproken. 

Oorspronkelijke Italiaanse titel: La paga del sabato

Uitgegeven in 1969

Nederlandse uitgave 2015 door uitgeverij De bezige bij

Nederlandse vertaling: Manon Smits

Bladzijde: 142