Caravaggio, Andrew Graham-Dixon

Hij was een schilder die geen werkplaats en geen leerlingen had. Hij was een schilder die geen voorstudies maakte voor zijn schilderijen. Hij was een schilder die bijna geen officiële opleiding had gehad en grotendeels zichzelf het vak had moeten leren.

Hij was een schilder die tegen de heersende mode inging en trouw bleef aan zichzelf. Hij was een vernieuwer die niet begrepen werd, een ruziezoeker, een moordenaar en uiteindelijk een triest mens die te jong zou sterven. 

Michaelangelo Merisi werd in 1571 in het kleine plaatsje Caravaggio geboren. Zijn ouders waren niet rijk en niet arm, kwamen uit de middenklasse zou je kunnen zeggen, maar ze hadden wel connecties met de machtige familie Colonna. De zuster van Michaelangelo’s moeder was de min voor de familie Colonna en de gravin heeft altijd belangstelling getoond voor de familie.

Na een jeugd in Milaan en enkele jaren in de leer te zijn geweest bij een derderangsschilder, ging Michaelangelo naar Rome, in de hoop hier zijn fortuin te kunnen maken.

Hij kreeg, na een paar moeizame jaren, de patronage van de kardinaal del Monte en later van kardinaal Mattei. Hij kreeg via hen verschillende opdrachten voor altaarstukken, maar die werden niet altijd goed ontvangen.

Zijn manier van schilderen waarin hij heiligen, Maria en Jezus als gewone mensen afbeeldde, omringd door gewone mensen, sprak de armen van Rome enorm aan. Zij herkenden zich in de afbeeldingen van Michaelangelo da Caravaggio.

De Madonna van Loreto.
Men sprak schande van de vuile voeten van de pelgrims

De officiële kunststroming, vertegenwoordigd door de Academie én velen binnen de kerk, wilden echter van deze manier van schilderen weinig weten.

Hij werd ervan beschuldigd dat hij alleen maar kon schilderen wat hij zag, en niet in staat was tot echte schepping van kunst; het verheffen van het onderwerp tot een ideaal. De Madonna met vuile voeten afbeelden of als een gewone vrouw, dat was ongehoord.

Ondanks het feit dat zijn werk regelmatig werd geweigerd, bleef Caravaggio vasthouden aan zijn eigen stijl, hij ging niet mee in de mode om drukke barokstukken vol engelen en verheven figuren te schilderen.

 

De dood van de Maria door Caravaggio.
Dit altaarstuk werd geweigerd,
de Maagd Maria leek hier teveel op een echt mens. 

Carlo Sarecini kreeg de opdracht en schilderde dit.
Dit was wat men wilde zien.
Een verheven tafereel met een heleboel engelen. 

Een gelukkig mens was Caravaggio niet. Hij maakte ruzie, had een kort lontje en was heel snel op zijn tenen getrapt, zeker als hij vermoedde dat hij in zijn eer werd aangetast. De sneren en honende opmerkingen van sommige rivalen troffen hem diep en werden meteen door hem gewroken.

Regelmatig kwam hij in aanraking met de wet, voor geweldsdelicten, voor vechtpartijen en ruzies. In 1606 doodde hij een man tijdens een duel en moest hij Rome verlaten.

Caravaggio vluchtte naar Napels, een stad vol armen waar zijn nieuwe manier van schilderen diepe indruk maakte. Hij hoopte echter op eerherstel in Rome en ging naar Malta om opgenomen te worden in de Orde van de Johannieters. Als ridder van deze Christelijke Ridderorde zou hij al zijn vijanden weer recht in de ogen kunnen kijken. Helaas, hoewel hij het inderdaad tot ridder schopte, kreeg zijn vechtgrage natuur de overhand en werd hij de Orde weer uitgeschopt. Caravaggio wist uit de gevangenis en van Malta vandaan te vluchten en bracht een aantal jaren door op Sicilië.

Uiteindelijk zou hij, op weg naar Rome, in 1610 onverwacht sterven, nog maar achtendertig jaar oud.

Van deze hele bijzondere kunstenaar is er een bijzonder goede en razend interessante biografie, die ik in Rome heb gekocht.

Andrew Graham-Dixon weet alle facetten van Caravaggio weer te geven, niet alleen in zijn leven, maar vooral ook in zijn werken. Hij legt uit bij de schilderijen welke betekenis erachter zat, waar Caravaggio zijn inspiratie vandaan haalde en hoe we sommige zaken moeten interpreteren. Mooi ook is te zien hoe verschillende momenten uit zijn leven terugkeren in zijn doeken.

Ik kende Caravaggio al een beetje en elke keer als ik een van zijn schilderijen zag, trof die me. Daarom vond ik het fijn om er meer over te weten te komen en om zijn leven en schilderijen beter te leren kennen. Dit boek heb ik dan ook achter elkaar uitgelezen. 

Michaelangelo da Caravaggio was geen gemakkelijk mens en in zijn eigen tijd waren er velen die zijn genialiteit zagen, maar net zoveel die zijn werken verschrikkelijk vonden.

Maar van al zijn tijdgenoten is het Caravaggio geweest die uiteindelijk het meeste succes heeft gehad.

Zijn manier om een scene terug te brengen tot de essentie, tot het meest dramatische moment, zijn gebruik van licht en donker om een scene kracht te geven, hoe hij de gewone mensen zichzelf liet herkennen in de afbeelding, heeft invloed gehad op schilders uit alle eeuwen daarna en zelfs op filmmakers.

En tot op de dag van vandaag worden de schilderijen van Caravaggio door mensen bewonderd. Zijn schilderijen weten ons nu nog te raken op een manier waarop de meeste werken van andere barokschilders dat niet meer kunnen.

Volledige titel: Caravaggio, a life sacred and profane

Uitgegeven in 2011

In het Nederlands verschenen als: Caravaggio