Madame Manet, Ton van Kempen en Nicoline van de Beek

Édouard Manet was getrouwd met de Nederlandse pianiste Suzanne Leenhoff uit Zaltbommel. Zij vertrok in 1847 naar Parijs om daar muziek te studeren en kwam in contact met de familie Manet. 

Ze trouwde in 1863 met de oudste zoon Édouard. In die tussentijd had Suzanne al een zoon gekregen, waarvan Édouard Manet vermoedelijk de vader was, al is het nooit officieel gemaakt, de jongen ging door als Suzanne’s jongere broer.

Édouard Manet geldt als een belangrijke inspirator van het Impressionisme, hoewel hij zelf geen echte Impressionist was. Hij is eigenlijk niet goed in te delen in een bepaalde stroming, daarvoor ging hij teveel zijn eigen gang. 

Niet al zijn werk werd gewaardeerd, Olympia of Le déjeurner sur l’herbe werden geweigerd in de Salon en riepen veel weerstand en hoon op.

Langzamerhand kwam echter de erkenning en in 1881 kreeg Édouard Manet zelfs de Légion d’Honeur.

In 1883 stierf Manet aan de gevolgen van syfilis. Suzanne Manet heeft na zijn dood zijn nalatenschap beheerd, al kwam er ook kritiek op de manier waarop ze dit deed. Ze zag er namelijk geen probleem in om schilderijen in kleinere schilderijen op te knippen, zodat ze meer geld zouden opbrengen. In 1906 overleed Suzanne en werd ze naast haar echtgenoot begraven. Ze liggen beiden op de Cimetiere de Passy.

Édouard Manet

Er is veel overgebleven van Édouard Manet en Suzanne Leenhoff, maar hoe verwerk je al die feiten en bijzonderheden in een verhaal zonder dat het een droge opsomming wordt? Hoe maak je hier een originele biografie van?

Ton van Kempen en Nicoline van de Beek hebben hier een bijzondere vorm voor gevonden; een fictief interview. Dit klinkt een beetje gek, maar het is niet nieuw. De schrijver Bernlef heeft ooit een interview bedacht met de kunstenaar Giorgio Morandi en dit is de inspiratie geweest voor dit boek.

In Madame Manet krijgt Suzanne Manet in 1905 een Nederlandse journalist op bezoek die graag meer wil weten over haar leven in Parijs, de grote kunstenaars en schrijvers die ze heeft gekend en de historische gebeurtenissen waar ze getuige van is geweest.

Meneer van Mander, de journalist vraagt naar het verleden en de oude weduwe leeft weer helemaal op. Ze is gestreeld door de belangstelling van de jonge man en vertelt alles wat hij maar wil weten en vraagt zich geen moment af of de jongeman wel is wie hij zegt te zijn. 

Suzanne Manet-Leenhoff

De oude meid, Marie die al van jongs af aan bij de familie in dienst was, denkt er het hare van. Haar herinneringen mengen zich met die van Suzanne en geven op die manier waar nodig is nuance en verdieping.

Madame Manet is een heel erg mooi boek. Niet alleen is het verhaal bijzonder interessant, de vormgeving is ook prachtig. Het is gedrukt op mooi, dik papier en elke bladzijde is geïllustreerd met afbeeldingen van de schilderijen van Manet, foto’s van de mensen die ter sprake komen of foto’s van Parijs uit de 19^e eeuw. Fijn dat hierbij niet alleen de allerbekendste werken van Manet zijn afgebeeld, maar juist ook veel minder bekende. Ik heb hierdoor ook nog een nieuwe waardering gekregen voor Édouard Manet als schilder, wat heeft die man mooie dingen gemaakt!

Bladzijde uit het boek Madame Manet

Als je aan de vorm gewend bent, leest het interview met de weduwe Manet alsof je er zelf bij bent. Je zit samen met meneer van Mander op de sofa in de wat vervallen salon, terwijl de herinneringen je meenemen en de mensen van vroeger tot leven brengt.

Het verhaal is misschien fictief, maar de feiten en de informatie kloppen allemaal, zoals de voetnoten laten zien en ik kan alleen maar hulde brengen aan de research die aan dit boek vooraf is gegaan.

Ik zag die boek liggen bij de museumwinkel van het Singer Museum in Laren, en hoewel ik in de eerste instantie twijfelde, ben ik erg blij dat ik het heb meegenomen, Madame Manet is voor mij nu al een van de mooiste boeken van dit jaar.

Uitgegeven in 2014 bij Uitgeverij Het Archiefcollectief

Bladzijdes 332