De bomen van de geest, Rosetta Loy

Soms herlees je een boek en dan is het een diepe teleurstelling, maar soms heb je de fijne ervaring dat niet alleen je eerdere leesherinnering wordt bevestigd, maar zelfs wordt versterkt.

Dat laatste had ik gelukkig bij De bomen van de geest van Rosetta Loy, een schrijfster waar ik in 2007 mee kennis maakte.

De bomen van de geest is het verhaal van een Italiaanse familie uit de gegoede middenklasse. Vader is zakenman, moeder heeft een affaire, er is een buitenhuis en de familie heeft over het algemeen weinig echte zorgen.

In de eerste jaren van de oorlog kunnen ze nog net een zomer doorbrengen in Venetië, waar zoon Ludovico wordt bijgespijkerd door de student Marcello, die daarna in Noord Afrika zal moeten vechten tegen de Engelsen.

Het is voor Ludovico, Giulia en Laura de laatste onbezorgde zomer, een zomer van ijsjes, zwemmen en een kalverliefde op de liftjongen. Een laatste zomer voor de drie om kind te kunnen zijn, voor de oorlog hen dwingt volwassen te worden.

Na de oorlog moeten de kinderen, inmiddels jong-volwassenen, hun weg weer zien te vinden. Vader is overleden en moeder klampt zich vast aan het verleden, dat ze tegelijkertijd niet meer onder ogen kan zien. En terwijl Giulia verschillende baantjes uitprobeert en uiteindelijk zal trouwen, begint Ludivico met een maat een bedrijfje, al ligt zijn hart daar absoluut niet. 

En langzaam wordt duidelijk welk ander groot drama er is geweest voor de familie tijdens de oorlog, namelijk wat het lot was van hun zus Laura, die zich nooit conformeerde en haar eigen gang ging. Een lot dat de levens van haar familieleden voorgoed veranderde.

De bomen van de geest is een heel mooi boek. Dat klinkt niet toereikend, maar dat is wel het geval.

Het knappe van Rosetta Loy is dat ze zo precies formuleert, elke zin klopt en er staat geen woord teveel in. Op bijna sobere manier vertelt ze over de oorlog, vanuit verschillende aspecten; de ervaringen van Marcello aan het front, de inkwartiering van de Duitse soldaten waar de familie mee te maken krijgt en de grotere politieke veranderingen in Italië. 

Tegelijkertijd is De bomen van de geest een roman over relaties, over familie, maar vooral over herinneringen en hoe een enkele daad zoveel gevolgen kan hebben voor de mensen die achterblijven. Mensen die proberen hun leven weer op te pakken, maar die onherroepelijk veranderd zijn door wat er is gebeurd. 

Dit wordt soms duidelijk in een enkele zin of een kleine scene, maar meer is ook niet nodig. Het meesterschap van Rosetta Loy zorgt ervoor dat ze heel veel kan verpakken in relatief weinig bladzijdes, terwijl er toch geen losse eindjes overblijven of gebeurtenissen in de ruimte blijven hangen.

Ik heb een tijdje niet aan de boeken van Rosetta Loy gedacht, hoewel ze hier in de kast stonden, maar ik ben blij dat ik deze heb herlezen. Nog fijner is het dat ik er nog een paar van haar heb staan die ik binnenkort ook ga herlezen. Een mooi vooruitzicht.

Originele Italiaanse titel: Nero è l’albero dei ricordi, azzurra l’aria

Uitgegeven in 2004

Nederlandse uitgave 2006 door uitgeverij Meulenhoff

Nederlandse vertaling: Leen van den Broucke en Gabrielle Dekker

Bladzijdes: 268