Marilyn Monroe, the biography, Donald Spoto

Je kunt je natuurlijk beperken in het lezen tot één boek over een onderwerp en bij een persoon tot één biografie, maar het leuke is juist dat elk nieuw boek en elke nieuwe biografie weer nieuwe details geeft en andere accenten legt. 

Daarom lees ik vaak meerdere boeken over een bepaald onderwerp, en krijg ik geen genoeg van biografieën, ook al ken ik het levensverhaal al.

Ik heb al meerdere biografieën over Marilyn Monroe gelezen, maar er zijn een paar die ik nog niet eerder las en die wel de moeite waard zijn.

Marilyn Montoe, the biography van Donald Spoto is in de jaren negentig uitgekomen en geldt als één van de beste biografieën die er over haar verschenen zijn.

Tot die tijd waren er teveel boeken die de affaires met de Kennedys oplepelden, en een walgelijk kereltje Robert Slatzer geloofden die beweerde met haar getrouwd te zijn geweest, en teveel boeken die zeiden dat de CIA haar vermoord had.

Donald Spoto heeft zo’n honderdvijftig mensen gesproken die Marilyn hebben gekend en bij haar leven en film betrokken waren. Hij had toegang tot nieuwe papieren die in de jaren daarvoor nog afgesloten waren en heeft zo’n 35.000 documenten bestudeerd.

Natuurlijk zou je dingen kunnen opmerken ten nadele van dit boek, geen enkel boek is tenslotte perfect. Maar de enkele generalisatie en de melodramatische opmerkingen die Donald Spoto soms maakt, doen niets af aan het feit dat dit een zeer goede biografie is. Het is evenwichtig en eerlijk en zo zorgvuldig mogelijk.

Hij schrijft over haar jeugd en eerste jaren in Hollywood en is eerlijk over de verhoudingen die ze daar heeft gehad, zonder dat hij met allerlei details komt of haar door het slijk haalt.

Er is veel aandacht voor de laatste periode van haar leven, waarin haar huwelijk met Arthur Miller misliep en het filmen van The Misfits een dieptepunt was voor iedereen. Arthur Miller kwam elke avond met nieuwe versies van het script, zodat Marilyn nooit goed uitgerust op de set verscheen en ook nog moest verduren dat bij elke verandering haar personage steeds verder werd uitgehold en afgevlakt, een duidelijk teken dat Arthur Miller niet meer van haar hield en zich ontpopte tot een kleinzerig mannetje.

Het is geen wonder dat Marilyn aan het einde van haar Latijn was, maar de reactie van haar therapeut Marianne Kris was buiten alle proportie. Onder het mom van 'even tot rust komen' werd ze tegen haar wil opgenomen op de psychiatrische afdeling en zat ze zes dagen in de isoleercel. 

Marilyn bleef hier verbazingwekkend goed bij zinnen. Toen ze te horen kreeg dat ze misschien kon breien, gaf ze als antwoord dat als ze haar ooit zagen breien, ze zeker zouden weten dat ze gek was geworden. 

Het was uiteindelijk Joe DiMaggio die haar weghaalde uit het ziekenhuis door te dreigen dat hij het hele gebouw af zou breken als Marilyn niet met hem mee zou mogen. Ondanks hun mislukte huwelijk bleek hij een redder in de nood en een ware vriend te zijn toen Marilyn hem nodig had.

Donald Spoto laat zien hoe steeds allerlei mensen probeerden om Marilyn onder controle te krijgen. Lee Strassberg was misschien een goede dramadocent, hij heeft er ook voor gezorgd dat Marilyn dacht dat ze zonder zijn hulp en die van zijn vrouw Paula niet kon acteren en hij zorgde ervoor dat zijn vrouw een riant salaris kreeg om Marilyn bij te staan.

Ook haar therapeuten deden haar meer kwaad dan goed met hun nadruk op haar ongelukkige kindertijd en hoe ze zonder steun eigenlijk niet op eigen benen kon staan.

Psychiater Ralph Greenson ontpopte zich tot een volstrekte schertsfiguur die elke professionele distantie aan zijn laars lapte, alleen omdat hij er mee kon geuren dat de meest beroemde vrouw in Amerika zijn cliënte was. 

Hij hield haar klein en afhankelijk, liet haar door een huishoudster in de gaten houden en deed er alles aan om haar afhankelijkheid aan pillen in stand te houden. Zijn nalatigheid heeft zeker bijgedragen aan haar dood.

De minachting van Donald Spoto voor deze figuur is duidelijk te merken en daarmee is het beslist geen bloedloze, zakelijke biografie. En dat maakt het een bijzonder leesbaar en prettig boek, dat ik eigenlijk niet weg kon leggen.

Als je een biografie van Marilyn Monroe wilt lezen en nieuwste van Gary Vitacco-Robles (hier) is een beetje te veel van het goede voor je met z'n 1300 paginas’s, dan is deze van Donald Spoto het beste alternatief.

Uitgegeven in 1993

Er is een Nederlandse vertaling beschikbaar