Het boek der illusies, Paul Auster

Zoals altijd als ik een boek van Paul Auster uit heb, heb ik het idee dat ik opnieuw moet beginnen om de verborgen aanwijzingen eruit te halen. Bovendien ben ik me er bij elke bladzijde van bewust dat er een dubbele bodem aanwezig kan zijn. 

Toch is dit bij dit boek waarschijnlijk iets minder dan bij eerdere boeken die ik van hem heb gelezen. Maar daar is het gelukkig niet minder mooi of bijzonder om, Paul Auster is een schrijver die ik zeer waardeer en ook dit boek is weer een bewijs van zijn vaardigheid.

In Het boek der illusies gaat het om David Zimmer die een verschrikkelijke tragedie moet verwerken. Tijdens een vliegtuigongeluk komen zijn vrouw en twee zoontjes om. Hij stort zich in de drank en weet maandenlang elk contact met anderen te vermijden. 

De eerste keer dat iets tot hem doordringt en hij weer een gewone menselijke emotie ervaart anders dan verdriet, is als hij een stomme film uit de jaren ’20 kijkt. Voor het eerst in tijden barst hij spontaan in lachen uit.  

De maker van de film was Hector Mann, die enkele films heeft gemaakt en in 1929 spoorloos verdween. David Zimmer raakt gefascineerd door deze Hector Mann en stort zich op een project om al zijn films te bekijken en er een boek over te schrijven.

Dit zorgt ervoor dat hij weer een beetje in de wereld van de levenden komt en na het schrijven van het boek kan hij een nieuw project beginnen, de vertaling van de memoires van de Franse schrijver Chateaubriand. 

Maar terwijl hij hiermee bezig is, krijgt hij een brief van de echtgenote van Hector Mann die hem vraagt om naar New Mexico te komen om te praten met Hector, die nog altijd in leven lijkt te zijn. 

In de eerste instantie denkt Zimmer dat het gaat om een grap en gaat hij er niet op in, maar als er een vrouw opduikt die zegt Hector Mann te kennen, gaat Zimmer met haar mee. Eindelijk zal hij dan te horen krijgen wie Hector Mann is en wat er van hem is geworden.

Dood en illusie

Dood is een constant aanwezige factor in het boek, van de werkelijke doden tot de valse dood die Herman Mann in scene heeft gezet om te kunnen verdwijnen tot de literaire doden als de memoires van Chateaubriand (hij vertaalt tenslotte 'Memoires van over het graf').

Het zijn ook verhalen in het verhaal, waarvan je niet weet of wat waar is en welke delen misschien wel illusie zijn. Van de films die Hector Mann maakte, de verwijzingen naar de literatuur en literaire archetypes.

 Maar zelfs verwijzingen in verwijzingen op de typische Auster-manier zoals het verhaal van de laatste film die Hector Mann maakte over een schrijver die zijn laatste verhaal vernietigde om oud te kunnen worden met zijn zelfgeschapen creatie.

Hector Mann maakte stomme films en verdween daarna om uiteindelijk in de woestijn films te maken die nooit iemand zou zien, de ultieme illusie. David Zimmer zal er uiteindelijk slechts één van kunnen zien, voor ze vernietigd worden en elk restje bewijs dat ze ooit gemaakt zijn, is verdwenen.

David Zimmer vertrekt uiteindelijk weer van de ranch van Hector Mann met alleen zijn herinneringen en de mogelijke nieuwe toekomst die hij hoopte te kunnen hebben, verdwijnt door iemand die erop gebrand is een bepaalde illusie in stand te houden.

Er zitten een paar onlogische punten in dit verhaal, maar ik heb altijd het idee dat je bij de boeken van Paul Auster de logica een beetje los moeten laten. Je moet je gewoon mee laten voeren in zijn wereld, waar niet alles is wat het lijkt en je zelf moet uitmaken wat nu werkelijkheid is en wat illusie.

Originele titel: The book of illusions

Uitgegeven in 2002

Nederlandse uitgave 2002 door uitgeverij De arbeiderspers

Nederlandse vertaling: Mea Flothuis

Bladzijdes: 278