Tien kleine negertjes, Agatha Christie

Tien mensen worden uitgenodigd op een eiland voor de kust van Devon. Ze zijn er allemaal onder valse voorwendselen naar toe gelokt. Sommigen verwachten oude vrienden te ontmoeten, anderen denken in dienst te zijn gekomen van meneer en mevrouw Manth.  

De tien mensen zijn een gepensioneerde generaal, een avonturier, een secretaresse, een gepensioneerde rechter, een arts, een jonge vrijbuiter, een politieinspecteur en een oude vrijster, plus het echtpaar dat is aangekomen om te koken en te bedienen.

Tien mensen die niets met elkaar gemeen hebben en die in eerste instantie een beetje onwennig met elkaar omgaan. Ze begrijpen niet helemaal wat de anderen op het eiland doen en beginnen langzaam te beseffen dat er iets misschien niet helemaal klopt.

Na het diner op de eerste avond komt iedereen toch een beetje los, tot er opeens een stem te horen is, die iedere aanwezige beschuldigt een moord te hebben gepleegd. De tien komen erachter dat ze met een bepaalde reden naar het eiland zijn toe gelokt en dat er iemand heel veel werk aan heeft besteed om alles in scene te zetten.

En dan sterft de eerste van het gezelschap, gestikt in zijn drankje. Maar het is geen ongeluk, het is moord en het is niet de laatste moord die gepleegd zal worden. Alle tien zijn doelwit van een nietsontziende moordenaar.

Er is geen weg van het eiland, de enige boot die voorraden brengt, zal pas de volgende dag weer terug komen. De volgende dag zal blijken dat de boot helemaal niet komt en dat ze vast zitten, met geen enkele mogelijkheid de buitenwereld te waarschuwen, terwijl een moordenaar onder hen langzaam ieder van hen vermoord.

De maskers vallen al snel als niemand elkaar kan vertrouwen en ze allemaal weten dat ze het volgende slachtoffer kunnen zijn.

Negertjes en Indianen

De oorspronkelijke titel was Ten little niggers, maar in Amerika kon dat niet (zelfs niet meer in 1939) en daar is de titel veranderd in And then there were none. Dit is de titel die vandaag de dag het vaakst wordt gebruikt.

In het Nederlands is het boek vooral vertaald als Tien kleine negertjes, hoewel in andere landen er over Tien kleine Indiaantjes wordt gesproken.

Wat voor mannetjes het ook zijn, ze komen op allerlei manieren in het boek voor. In de naam van het eiland (Negereiland of Indianeneiland) en in elke slaapkamer hangt een versje van tien kleine mannetjes die allemaal op een andere manier de dood vinden, tot er slechts één over is. De tien manieren waarop ook de tien mensen de dood zullen vinden. De moordenaar is er bijzonder creatief in om zijn nieuwste moordwijze aan te laten sluiten bij de volgende regel van het versje.

And then there were none (2015)

Er zijn verschillende verfilmingen geweest en er zijn toneelstukken van dit verhaal gemaakt. In 2015 is er een mini-serie van gemaakt, die behoorlijk trouw is gebleven aan het boek. 

Een absolute sterrencast is aangetrokken voor deze verfilming, met onder andere Sam Neill, Toby Stephen, Charles Dance, Miranda Richardson en Adrian Turner.

De aankleding is perfect (maar van een BBC verfilming had ik ook niet anders verwacht).

De sfeer is zeer goed getroffen, maar wat vooral zo fijn is dat het plot intact is gebleven. 

Natuurlijk zijn er een paar kleine dingen veranderd en het einde is een tikje aangepast, maar dat vergeef ik ze graag omdat ik begrijp dat dat voor televisie beter werkt (wat dramatischer). Maar het plot zelf, de moorden en de hele opzet, die is in ere gehouden. En dan weet je dat het eigenlijk niet meer mis kan gaan. 

Dat gaat het hier dan ook niet; And then there were none is een geslaagde verfilming van een ingewikkeld boek.

Waarom is het zo goed?

Dit boek is uitgegeven in 1939 en geldt in de algemene opinie als één van Agatha Christie’s beste boeken. En daar kan ik me alleen maar bij aansluiten. Ik heb dit boek in 1992 gekocht, het was één van de eerste Agatha Christies die ik kocht, en ik heb het sindsdien al tientallen malen herlezen. En het verveelt me nog altijd niet.

Maar wat maakt dit boek zo goed?

Ten eerste is dit een bijna onoplosbare puzzel. Als lezer heb je, net als de mensen op het eiland, geen idee wie de werkelijke moordenaar is. En als je aan het einde komt, wil je meteen opnieuw lezen om te zien welke aanwijzingen je gemist hebt. Want Agatha Christie speelt nooit vals, ze geeft je alle aanwijzingen, al zie je er de helft van de tijd nog niets belangrijks in. Dat komt pas als alles bekend is en alles op zijn plek valt.

Het plot zit ongelofelijk strak in elkaar. Er vallen tien doden, maar het gaat niet om de gruwelijkheid daarvan, dat aspect wordt gelukkig bij Agatha Christie altijd tot een minimum beperkt.

De horror zit in de psychologie, de claustrofobische sfeer van mensen die elkaar niet kennen en niet vertrouwen en geen kant op kunnen. Letterlijk geen kant op kunnen, want ze zitten vast op dat eiland.

Bijzonder knap worden de verschillende personages neergezet, soms maar met een paar zinnen of een korte scene, zodat ze geloofwaardig zijn en hun reacties op wat er gebeurt volkomen kloppen met hun karakter.

Toen dit boek in 1939 werd uitgegeven, was er geen enkel boek dat hierbij in de buurt kwam, de opzet was volkomen nieuw. En elke keer als je het leest, zelfs al ken je ondertussen de moordenaar, ben je toch opnieuw vol bewondering voor de manier waarop dit in elkaar steekt.

And then there were none (2015) de hele cast bij elkaar

And then there were none/ Tien kleine negertjes is met recht een klassieker te noemen. Het is geen wonder dat het bijna tachtig jaar na verschijnen nog altijd wordt gelezen. Ik zou zelfs zeggen dat als je nog nooit een Agatha Christie hebt gelezen en dat misschien ook niet van plan was,  je deze eigenlijk niet mag laten liggen.