Avant-garde in Groningen, De ploeg 1918-1928

Schip met rood zeil, Jan Altink

Honderd jaar geleden in 1918 kwamen er in Groningen een aantal kunstenaars bij elkaar, zoals Jan Altink, Hendrik Werkman, George Martens, Alida Pott, Jan Wiegers en Ekke Kleima.

Zij wilden zich afzetten tegen de gevestigde orde, kijken naar wat er in het buitenland gebeurde en schilderen op een nieuwe manier.

De aanleiding hiervoor was een grote tentoonstelling in Groningen van Groninger kunstenaars, waar zij, de nieuwe generatie niet voor uitgenodigd waren. Dit was voor hun het sein dat ze hun eigen weg moesten zoeken.

Ze noemden zichzelf De Ploeg, omdat hun doel was het land om te ploegen om het vruchtbaar te maken voor al het nieuws dat er gebeurde.

Vincent van Gogh werd als voorbeeld gezien en De Ploeg zorgde er bijvoorbeeld voor dat er een grote Van Gogh tentoonstelling in Groningen georganiseerd werd. Bovendien schilderden zij vaak in zijn stijl of gebruikten ze als eerbetoon dezelfde onderwerpkeuze.

Maar vooral de Duitse expressionisten zouden van grote invloed zijn op de ontwikkeling van deze kunstenaars. Jan Wiegers moest voor een longziekte kuren in Davos in Zwitserland en kwam daar Ludwig Kirchner tegen en de twee mannen werden vrienden.

Ludwich Kirchner en Jan Wiegers

Je ziet dan ook in de jaren '20 de stijl van de meeste kunstenaars binnen De Ploeg veranderen door de invloed van de expressionisten, maar ook andere stromingen zoals het constructivisme kwamen terug in hun werken.

In het Groninger museum is nu de tentoonstelling Avant-garde in Groningen, De Ploeg 1918-1928 die gaat over die eerste jaren en die eerste onwikkelingen. Het is een grote tentoonstelling met tien zalen vol prachtige schilderijen.

Dorpsgezicht, Ekke Kleima

Je komt binnen bij een wand vol 19e eeuwse schilderijen, om duidelijk te maken dat dit is waar men zich tegen afzette en daarna maak je de ontwikkelingen mee die De Ploeg doormaakte. Van de eerste aarzelende schreden op het nieuwe moderne pad, naar steeds abstracter werk.

Compositie landschap, Jan van der Zee

Zij wilden niet alleen het stadsleven vastleggen, maar vooral ook het Groninger landschap. Ze trokken erop uit om de velden, de boerderijen en de dieren vast te leggen.

Veldezel van Jan Altink

De rode boerderij, Jan Altink

Helemaal goed waren ze in portretten en vooral, portretten van elkaar. Het lijkt erop dat De Ploeg een groep vrienden was die constant van elkaar leerden, elkaar beïnvloeden en elkaar schilderden.

Portret van Sonja, Jan Wiegers

Jan Wiegers en Johan Dijkstra schilderen elkaar

Voerman, Hendrik Werkman

Veelzijdig waren de mensen van De Ploeg absoluut, zij tekenden, schilderden, maakten affiches en drukwerk (Hendrik Werkman was een drukker). En bij alles wat ze deden zie je hun karakteristieke stijl weer terug, hoewel ze ook allemaal hun eigen stijl hebben.

Affiche van Hendrik Werkman

Hierin valt trouwens op dat de schilderijen van Jan Altink bij mij meestal favoriet zijn. In een hele zaal vol schitterende schilderijen vind ik die van Jan Altink nog altijd even iets mooier dan die van de rest.

Stadsgezicht met zon, bij de kade, Jan Altink

Avant-garde in Groningen, De Ploeg 1918-1928 is zeer de moeite waard, door de veelheid (meer dan 250 werken), diversiteit en de schoonheid van alles wat er hangt. De tentoonstelling is nog tot 4 november 2018 te zien.

Ik heb deze tentoonstelling bezocht met Anna (dank je wel, het was weer gezellig!) en we hebben ervan genoten.