Verzonken stad, Marta Barone

Wat weet je eigenlijk van het leven van anderen? Wat weet je van het leven van je ouders, toen zij nog jong waren? Kun je iemand leren kennen na zijn dood, of blijft het noodgedwongen bij fragmenten en herinneringen van anderen die je probeert tot een samenhangend geheel te maken? 

Marta Barone is 26 als haar vader, Leonardo, overlijdt. Haar ouders waren gescheiden en Marta en Leonardo hadden sinds een aantal jaren een vrij goede band, maar Marta had niet het idee dat ze haar vader goed kende. 

Haar vader verdeelde zijn leven in compartimenten met een strikte scheiding ertussen. Vrienden die eerst vaak langskwamen, konden er van de een op de andere dag niet meer zijn en haar vader was er een meester in om te zwijgen over eerdere periodes of mensen in zijn leven. 

Een paar jaar na zijn overlijden komt Marta er bij toeval achter dat haar vader in de gevangenis heeft gezeten vanwege vermeende banden met de extreem-links terroristische organisatie Prima Linea. Deze organisatie was actief in Noord-Italië eind jaren '70 en begin jaren '80 en was na de Rode Brigades de tweede terroristische organisatie van Italië. 

Leonardo Barone werd gearresteerd omdat hij één van de leden van Prima Linea medische hulp had gegeven nadat die bij een aanslag gewond was geraakt. Ook blijkt er iemand te zijn die zijn naam had genoemd als mogelijk lid van deze groep. 

Marta kan deze jongeman niet rijmen met de verstrooide, intelligente vader die zij kende en ze is vastbesloten om erachter te komen hoe het zat. In een gesprek met de eerste echtgenote van haar vader, Agate, komt ze erachter dat Agate en Leonardo beiden lid waren van een behoorlijk extreem communistische groepering (zo één waarbij vergeleken Stalinisten nog gematigde democraten lijken), ook dit is iets dat Marta nooit heeft geweten. Haar vader heeft hier nooit met één woord over gerept.

Haar vader was arts, maar werkte in de fabriek op last van de Partij, omdat hij mee moest doen met het proletariaat. Hij gaf zijn salaris af aan de partij, en kreeg hier een kleine toelage voor terug waar ze van moesten leven. 

Er werd actie gevoerd voor betere werkomstandigheden, voor medische zorg, voor goede huizen voor de vele arbeidsimmigranten die vanuit het zuiden kwamen en werden weggestopt in krotten. 

De eisen van de Partij werden echter steeds extremer en in heel Italie zag je een verharding van de politieke verhoudingen. Langzamerhand kreeg je twee stromingen; degenen die het hielden bij de reguliere parlementaire partijen die democratisch probeerden iets te veranderen en degenen die zich buiten de democratie plaatsten en de wapens opnamen. 

In de jaren die volgden waren er vele aanslagen in Italië, op de fascisten, op vermeende verraders en natuurlijk op mensen uit 'het systeem'. Denk bij deze laatste groep aan politieagenten, managers en zelfs docenten van de opleiding Business Management. In Turijn werden in 1979 op een gegeven moment 36 aanslagen in nog geen 60 dagen tijd gepleegd. 

Binnen deze situatie stond L.B. zoals Marta hem noemt. Ze gebruikt voor deze jongere versie van haar vader alleen de initialen omdat ze deze jongeman niet kent en ook geen enkel moment het idee heeft dat hij haar bekend voorkomt. Was haar vader een geharde communist die op een gegeven moment de wapens heeft opgepakt, of zit zijn betrokkenheid met Prima Linea toch anders in elkaar? 

Ze praat met zijn vrienden, zoekt in archieven naar krantenknipsels en pamfletten en ze bekijkt filmbeelden. Langzamerhand komen de puzzelstukjes bij elkaar en ziet Marta de dwarsverbanden. Tegen het grote geheel van de Italiaanse geschiedenis uit die tijd, tekent zich steeds duidelijker het beeld af van een man die zijn idealen nooit heeft verloochend en altijd op is gekomen voor de armen en de zwakkeren in de samenleving. 

Verzonken stad gaat over Marta zelf en de zoektocht naar haar vader, maar dit is zeker geen non-fictie of een biografie. Verzonken stad is een prachtige literaire roman over de zoektocht van een dochter naar haar vader, maar ook over wat we ons herinneren en hoe we ons dingen herinneren. En daarbij natuurlijk ook de vraag wat de waarheid is en wat er uiteindelijk van klopt. 

Dit boek is het debuut van Marta Barone, maar ik hoop dat dit niet het laatste boek is dat van haar hand verschijnt. Ze heeft namelijk een bijzonder mooie schrijfstijl en Verzonken stad kan zich meten met de beste Italiaanse romans. Weergaloos goed. 

Originele Italiaanse titel: Città sommersa (2020)

Nederlandse uitgave 2021 door uitgeverij Ambo/Anthos

Nederlandse vertaling: Manon Smits

Bladzijdes: 313