Verboden schrift, Alba de Cespedes
Op een dag doet ze boodschappen en in een opwelling koopt ze een schrift. Iets voor zichzelf, om te gebruiken als haar dagboek. Dit is nog niet zo gemakkelijk, want ze moet het schrift voor haar gezin verbergen, maar ook het feit dat ze erin schrijft. Niemand mag het weten, want niemand zou haar privacy respecteren. Valeria heeft geen tijd voor zichzelf en haar gezin is er volkomen aan gewend dat ze al haar tijd aan hen besteedt.
In nachtelijke uurtjes, en gestolen moment als ze in een zeldzaam moment alleen thuis is, schrijft ze toch, in het schrift dat ze constant op een andere plek verbergt, vol angst dat iemand het zal vinden.
Ze schrijft in dit schrift haar diepste gedachten op, en wat er gebeurt met haar kinderen en haar huwelijk.
Het is begin jaren '50 en het is duidelijk dat de tijden veranderen. Valeria en Michele hebben het niet breed gehad en Valeria werkt uit noodzaak op een kantoor. Er is nu wel de dreiging van een nieuwe oorlog, maar economisch gaat het beter en de jeugd krijgt andere idealen dan hun ouders.
Valeria ziet dit duidelijk in haar kinderen. Haar dochter Mirella is een zelfstandige jonge vrouw, voor wie de nieuwe tijd nieuwe mogelijkheden oplevert. Ze studeert rechten, werkt op een advocatenkantoor en gaat om met een man met wie ze uiteindelijk wil samenwonen.
Deze zelfstandige en onafhankelijke houding ergeren Valeria, ze maakt zich zorgen over wat de mensen zullen zeggen. Ze begrijpt haar dochter ook niet goed, die werkt omdat ze het werk leuk vindt en niet uit noodzaak en voor wie het huwelijk niet zaligmakend is. Aan de ene kant vindt ze haar dochter ondankbaar en voelt ze dat Mirella het leven van haar moeder veroordeelt, maar aan de andere kant voelt ze ook bewondering voor haar dochter.
Maar waar Mirella zelfbewust een bepaalde kant opgaat en dit spanningen in huis oplevert, is er ook spanning omdat Ricardo allerlei plannen heeft, maar weinig doet om die waar te maken. Hij wil studeren, maar doet niks, hij wil naar Argentinië, maar zet ook hier geen concrete stappen in. Ricardo heeft een vriendin, maar gedraagt zich als een haantje met ouderwetse principes die denkt dat hij haar kan controleren.
Het huwelijk met Michele duurt al zo lang, dat ze in een soort gemakzuchtige sleur zijn terechtgekomen. Beiden zouden beweren dat ze gelukkig zijn, maar tegelijkertijd bestaat er geen echte vertrouwelijkheid of intimiteit meer. Zoals Michele zegt, op hun leeftijd hebben ze daar geen behoefte meer aan.
In haar schrift beschrijft Valeria zo'n vijf maanden haar leven, de confrontaties met Mirella, haar eigen vergoelijking van het gedrag van Ricardo en de moeizaamheid van haar huwelijk. Ze wil dingen wel anders, maar zit vast in de gewoontes en aannames die in de loop van de jaren zo gegroeid zijn.
Tegelijkertijd maakt het schrijven in het dagboek Valeria bewust van wat ze zou willen, de onbenutte mogelijkheden en de dingen die ze misschien mist. Die eerste daad van verzet en geheimhouding door het schrift te kopen, leidt tot iets dat heel veel gevolgen kan hebben. Durft Valeria het aan om een grote stap te nemen en alles te veranderen, of schrikt ze hier toch voor terug?
Verboden schrift is een roman van de Italiaans-Cubaanse schrijfster Alba de Cespedes, die nu opnieuw het Nederlands is uitgegeven met een nieuwe vertaling door Manon Smits. Alba de Cespedes was iemand met veel durf, ze werkte als journalist en schreef romans, die door de fascistische regering werden verboden. Tijdens de oorlog zat ze in Italië in het verzet.
Verboden schrift is aan de ene kant een mooi tijdsbeeld van Italie begin jaren '50. We lezen bij Valeria dat de normen en waarden langzaam veranderen en dat wat vroeger normaal werd gevonden de jeugd nu niet meer aanspreekt. Tegelijkertijd horen we over het alledaagse leven van een vrouw uit de middenklasse in Rome.
Maar dat tijdsbeeld is interessant voor ons, lezers in 2023, voor de lezers in 1952 toen het boek werd uitgegeven, was dit waarschijnlijk niet zo interessant, want niks nieuws. Waar dit boek vooral om gaat is om het gevoelsleven van Valeria, en hoe het geheime dagboek haar verandert tot het punt dat ze iets onherstelbaars wil doen.
Door de beschrijvingen van Valeria, maar ook haar herinneringen aan haar eigen jeugd en de eerste jaren van haar huwelijk, doorzien wij als lezers bepaalde patronen die Valeria zelf negeert. Of het nu gaat om haar eigen schoonmoeder en hoe ze zelf tegen de vriendin van Ricardo staat, het verschil tussen haar eigen herinneringen en wat bijvoorbeeld haar moeder zegt.
Je beseft ook dat Valeria misschien geen betrouwbare verteller is en dat ze heel veel zaken zelf in de hand heeft gewerkt. Het is logisch dat niemand haar serieus neemt als ze zegt dat ze moe is, als ze dat vervolgens zelf weer onderuit haalt door te roepen dat er niks aan de hand is en meteen weer allerlei klusjes te doen. Het is geen wonder dat de intimiteit met Michele nu minder is, als je leest hoe de patronen in de beginjaren van hun huwelijk vastgelegd werden.
Valeria staat dus even op het punt om alles om te gooien, maar zal uiteindelijk toch een andere keuze maken, door de omstandigheden die veranderen. Ik zeg hier verder niks over, want lezers moeten dit zelf ontdekken.
Verboden schrift is een prachtige roman, waarin de psychologie helemaal klopt en we Valeria dicht op de huid zitten. We leren haar echt kennen, met alle inconsequenties die mensen in het echte leven ook hebben. Verboden schrift is een echte ontdekking en ik ben blij dat het opnieuw in deze mooie nieuwe vertaling is uitgegeven, ik hoop eigenlijk dat er nog meer werk van Alba de Cespedes wordt uitgegeven, want ik zou graag meer van haar lezen.
Originele Italiaanse titel: Quaderno proibito (1952)
Deze Nederlandse uitgave 2022 door uitgeverij Meridiaan
Nederlandse vertaling: Manon Smits
Bladzijdes: 318
Klinkt goed!
BeantwoordenVerwijderenJa, is echt zeer de moeite waard. Ik heb het eigenlijk op goed geluk gekocht, maar dat heeft heel goed uitgepakt, het is een prachtig boek.
VerwijderenGroetjes,