De zwarte met het witte hart, Arthur Japin

Nederland bezat in de 19^e eeuw een kolonie, eigenlijk meer een handelspost, in de Afrikaanse Goudkust, in het tegenwoordige Ghana. Hier hadden ze onder andere het fort Elmina. Nederland kon soldaten gebruiken voor Nederlands-Indië en sloot hiervoor een verdrag met de koning van de Ashanti om deze soldaten te leveren. (in de praktijk kwam dit trouwens neer op slavenhandel, maar dat terzijde)

Als onderdeel van het verdrag werden het zoontje van de koning van de Ashanti en zijn neefje meegenomen naar Nederland.

Kwasi (Aquasi) en Kwame (Quiama) waren op dat moment jochies van ongeveer tien jaar en zij kwamen terecht op een kostschool in Delft. Hier kregen ze een degelijke opleiding in de hoop dat ze eens terug zouden gaan naar Ghana om daar het christelijk geloof te verspreiden en het land te helpen ontwikkelen naar de westerse maatstaven.

De jongetjes werden regelmatig uitgenodigd aan het hof en raken bevriend met koningin Anna Paulowna en haar dochter Sophie. Deze vriendschap zou hun hele leven blijven duren.

De jongens waren heel verschillend. Kwasi wilde vooral ergens thuishoren en niet opvallen. Hij was bereid alles te doen en alle vernederingen te ondergaan om dat te bereiken. Hij nam steeds meer afstand van zijn Afrikaanse wortels. Kwame wilde koste wat het kost zijn eigen identiteit houden. De uitzonderingspositie waarin de beide jongens zaten voelde hij als een enorme vernedering.

Toen ze ouder werden, raakten de jongens steeds verder van elkaar verwijderd. Kwasi ging mijnbouw in Delft studeren en reisde door Weimar om Sophie op te zoeken en verder te studeren.

Kwame wilde vooral terug naar zijn eigen land. Hij wilde niet studeren, hij wilde naar huis. Toen hij echter in Elmina aankwam, bleek hij hier niet meer te kunnen aarden. Hij was te Nederlands geworden. Ook Ghana was zijn land niet meer.

Kwasi ging naar Nederlands-Indië om daar als mijnbouwkundige aan het werk te gaan, maar hij bleef de positie van assistent houden, promotie kreeg hij niet. Pas veel later zou hij erachter komen wat hierachter school.

De zwarte met het witte hart van Arthur Japin is één van de mooiste boeken die ik ken. Ik heb het boek nu weer herlezen en ook bij opnieuw lezen is dit boek weer even indrukwekkend.

Het is ten eerste een roman over Nederland in de 19^e eeuw, toen we een grote koloniale mogendheid waren. Westerse landen wilden graag hun morele en culturele superioriteit laten zien en zagen het als hun opdracht de westerse beschaving te verspreiden over Azië en Afrika. Nederland stond hierin trouwens niet alleen. Aanzien en winst waren beiden belangrijk.

Ten tweede is het een roman over twee jongens die elk een andere manier hebben om een plek voor zichzelf te vinden en hun eigen identiteit te houden. Kwasi probeerde aan alle Nederlandse/westerse normen te voldoen en Kwame probeerde zijn Afrikaanse wortels in ere te houden. 

Beiden merkten dat dit niet werkte. Kwasi zou nooit Nederlands genoeg zijn en Kwame zou nooit Afrikaans genoeg blijven. Door de jongens (uit welke motieven ook) weg te halen uit hun vaderland en hun cultuur, werden ze eigenlijk gedoemd tot isolement. Ze zouden nooit meer ergens thuis zijn, nooit ergens bij horen.

Portret van Kwasi Boachi

De eenzaamheid van beide jongens is hartverscheurend en blijft nog lang bij je als je het boek al uit hebt.

Oorspronkelijke uitgave: 1997

Aantal bladzijdes: 400