De man die de taal van de slangen sprak, Andrus Kivirähk

Dit is weer een van die boeken die ik puur heb gekocht omdat ik de cover zo ontzettend mooi vind. Dit is, denk ik, een van de weinige gevallen waarin de Nederlandse versie mooier is dan een buitenlandse. Ik had geen idee wat ik van een Ests boek kon verwachten, maar deze gok heeft bijzonder goed uitgepakt.

De man die de taal van de slangen sprak is fantastisch sprookje vol magie, vreemde wezens en droge humor. Slangen met wijze woorden, beren die achter de vrouwen aanzitten, wolven die je kunt melken, een waanzinnige druïde, een dorp vol stommelingen, mensapen in een boom die luizen kweken, een grootvader die kan vliegen en een jongeman die hiertussen zijn eigen weg moet zien te vinden.

Het speelt zich af rond 1200, de tijd dat de Baltische staten door de ridders van de Duitse orde werden gekerstend. De ‘ijzeren mannen’ en de monniken zorgen ervoor dat de oude levenswijze vergeten wordt, vaak niet al te zachtzinnig.

Leemet is geboren in een dorp, maar zijn moeder is teruggekeerd naar het bos, omdat de dorpse leefwijze haar niet beviel.

Toch valt het tij niet te keren, steeds meer mensen vertrekken uit het bos om in de dorpen te gaan wonen en het land te verbouwen. Zij voelen zich nu verheven boven de mensen die nog in het bos wonen en niets weten van alle moderne zaken die de ijzeren mannen hebben meegenomen, hoewel ze deze nieuwe dingen zelf ook maar half begrijpen.

Leemet leert van zijn oom Vootele de slangentaal, de taal waarin de mensen kunnen communiceren met de dieren. Deze taal is grotendeels vergeten en al snel is Leemet de laatste man die dit nog spreekt. Leemet is er wel aan gewend de laatste te zijn, hij is de laatste jongen in het bos en als hij een tijdje in het dorp woont is hij de laatste heiden in het dorp.

Uiteindelijk zal hij de laatste zijn die de Oerkikker kent, de kikker die ooit de Esten hielp tegen hun vijanden, maar nu al duizenden jaren slaapt en ook niet meer wakker zal worden omdat er niet genoeg mensen meer zijn die hem met de slangentaal kunnen wekken.  

Als mensen op een andere manier gaan leven, is het maar al te gemakkelijk om hier helemaal in op te gaan en de oude levenswijze te vergeten, of er op neer te kijken alsof het minderwaardig is. De dorpelingen die zelf uit het bos kwamen, willen niets meer weten van hoe ze vroeger hebben geleefd. Hun connectie met de natuur is verbroken en daardoor is het bos geen plek meer waar je goed kunt toeven en die begrepen wordt, maar een gevaarlijke plek vol wilde dieren en bovennatuurlijke wezens die je kwaad kunnen doen.

Anderen klampen zich juist vast aan de oude gebruiken, al is de betekenis niet meer duidelijk en weigeren in te zien dat de wereld is veranderd. In het bos zijn de druide en Leemets buren hier een voorbeeld van. Zij dromen van een terugkeer naar vroeger en proberen de veranderende wereld om hen heen te bezweren met zinloze rituelen en offers.

Leemet zit hier tussen gevangen. In het bos is hij een vrij mens, maar is hij eenzaam, in het dorp zijn er wel mensen maar zit hij gevangen in allerlei gebruiken en zijn de mensen onderdanig aan de hoge heren. Waar hoor je dan thuis? 

Andrus Kivirähk

De man die de taal van de slangen sprak is een schitterend en origineel boek, waarin de moderne manier van spreken heel leuk contrasteert met de middeleeuwse gebruiken. Een boek waarin bijna terloops zaken als eenzaamheid en verlies, maar ook berusting en de balans vinden tussen traditie en moderniteit  aan bod komen, terwijl het door de lichte en vooral grappige manier van schrijven nooit een depressief geheel wordt.

Andrus Kivirähk heeft journalistiek gestudeerd en is in Estland een zeer bekend schrijver van allerlei verschillende genres. De man die de taal van de slangen sprak is al eerder uitgegeven in Frankrijk, waar het enthousiast ontvangen werd. Nu is het vertaald in het Nederlands en in november volgt een Engelse vertaling.

Mooi dat dit bijzondere boek nu meer aandacht zal krijgen, want het is absoluut de moeite waard.

Originele Estse titel: Mees, kes teadus ussiõnu

Originele uitgave 2007

Nederlandse uitgave 2015 door uitgeverij Prometheus

Nederlandse vertaling: Jesse Niemeijer

Bladzijdes: 384