Adolf H. Twee levens, Eric-Emmanuel Schmitt

Wenen, 1909. Een boze, gefrustreerde jongeman wordt afgewezen voor de kunstacademie. Hij heeft het gevoel dat niemand hem begrijpt en dat niemand ziet wat voor genie hij is. Vriendschappen aangaan of normale relaties met vrouwen lukt hem niet, daar is hij te onzeker voor, hoewel hij aan de andere kant ervan overtuigd is dat hij bestemd is voor iets groots en dat hij verheven is boven alle mensen en de gewone menselijke handelingen.

Die overtuiging komt ten volle tot wasdom in de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog. Steeds blijft hij gespaard voor de kogels en voor Hitler is dit het bewijs dat de toekomst nog heel wat voor hem in petto heeft. Hitler vindt in de oorlog een uitlaatklep voor al zijn frustraties en boosheid, terwijl hij tegelijkertijd zijn eigen lot aan dat van Duitsland verbindt.

Na de oorlog trekt hij naar München, waar hij zijn plek vindt als demagoog, vanuit woede en haat wordt hij bijzonder welsprekend en zijn partij krijgt steeds meer aanhang. Hitler heeft grootste plannen en alles moet daarvoor wijken. Alleen hij zal Duitsland weer groot kunnen maken, want hij is Duitsland.

Wenen, 1909. Een boze, gefrustreerde jongeman wordt aangenomen op de kunstacademie. Hij is verbaasd, maar ergens toch ook niet, want hij weet dat hij een genie is. Adolf Hitler begint vol goede moed op de academie, maar hij heeft een probleem; elke keer als er een model voor de klas komt die zich uitkleedt, valt Adolf flauw. In wanhoop schrijft hij zijn oude huisarts, die hem meeneemt naar een specialist op dit gebied: Dokter Sigmund Freud. Adolf heeft enkele sessies bij Freud en komt inderdaad van zijn neuroses af.

We zien vervolgens een andere Adolf, iemand die in staat is om vriendschappen aan te gaan en te onderhouden, geniet van relaties met vrouwen en schildert dat het een lieve lust is. Kortom, hij wordt een compleet mens. In de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog vindt Adolf zijn ziel en beseft hij hoeveel zijn vrienden en zijn leven hem waard zijn. Hij kent ook zijn beperkingen, verlangt dan ook niet naar grootsheid, want gewoon goed leven en liefhebben is hem meer waard.

Wat als? is een geliefd spel. Wat als dit niet was gebeurt, of wat als dat wel was gebeurd, hoe zou de wereld er dan uit zien? Vaak blijft het ‘wat als’ echter (noodgedwongen) bij vaag geklets, we weten het nu eenmaal niet. Maar soms kan deze vraag iets heel bijzonders opleveren, zoals dit boek.

Op virtuoze wijze weet Eric-Emmanuel Schmitt dat ene moment in 1909 als uitgangspunt te nemen voor twee verschillende verhalen. Mooi gedaan is dat de jongeman in 1909 hetzelfde is, maar de uitkomst zo compleet anders. Hoewel de geschiedenis van Hitler bekend is, heeft hij ook van deze stukken een zeer lezenswaardig en geloofwaardig inkijkje in Hitler’s hoofd weten te maken.
De Adolf die had kunnen zijn heeft een volkomen andere geschiedenis, maar ook dit is overtuigend gedaan, de psychologie klopt.
De beide Adolfs worden met elkaar verweven en tegen elkaar afgezet, waardoor de verschillen des te duidelijker worden. Knap ook hoe hij de wereldgeschiedenis in de versie van de goede Hitler heeft aangepast aan de gebeurtenissen zonder een megalomane dictator.

Prachtig en boeiend schuift Eric-Emmanuel Schmitt heen en weer tussen de twee Hitler’s en daarom is Adolf H. Twee levens een zeer bijzondere en pakkende roman die me na liet denken over de kansen die een mens krijgt, de relaties met andere mensen die een mens tot mens maken en de verbanden tussen kunst, gekte, erkenning en waanzin.

Oorspronkelijke Franse titel: La part de l’autre

Oorspronkelijk uitgegeven in 2001

Nederlandse uitgave 2015 door uitgeverij Atlas

Nederlandse vertaling: Marijke Arijs

Bladzijdes: 453