De kaart van zout en sterren, Jennifer Zeynab Joukhadar

De jonge Nour is samen met haar familie van de Verenigde Staten verhuisd naar Syrië. Of liever, bijna de hele familie, want haar vader is net overleden. Dat is ook de reden dat de ze terug gingen, haar moeder wilde thuis zijn, bij familie.

Voor Nour is het geen gemakkelijke overgang, ze is net twaalf en spreekt eigenlijk bijna geen Arabisch, zij is de enige van het gezin die in de VS is geboren. Voor haar is Syrië niet thuis, maar vreemd.

Ze hebben echter niet het juiste moment gekozen om terug te gaan naar Syrië, de spanningen staan op het punt om los te barsten en de burgeroorlog is niet meer af te wenden. Al snel blijkt dat ze in Homs niet veilig zijn en moeten ze vluchten voor het geweld. De reis via Jordanië, Egypte, Libië, Algerije en Marokko is voor de vluchtelingen beslist niet zonder gevaren of verliezen. 

Maar gelukkig heeft Nour één ding om zich aan vast te houden, het verhaal dat haar vader haar vertelde voor het slapengaan. Het verhaal van het meisje Rawiya dat zich als jongen verkleedde om zich aan te sluiten bij de expeditie van de kaartenmaker Al-Idrisi, die in opdracht van koning Rogier van Sicilië in de 12^e eeuw een kaart van de bekende wereld maakte.

Ik had een boekenbon van een vriendin en heb daarvoor dit boek gekocht, nadat ik de aanbeveling van Hella had gelezen (hier). En ik heb genoten van dit boek, van de eerste tot de laatste zin.

Wat maakt dat dit boek zo goed is?

Ten eerste de geloofwaardige en fijne hoofdpersoon. Nour is een meisje van twaalf, maar ze is beslist niet dom en heeft goed door wat er speelt. Ze is, ondanks alle gevaren en veranderingen, een doorzetter, maar ze is ook een ontzettend leuke en lieve meid. Heel mooi heeft Jennifer Zayneb Joukhadar haar een stem gegeven, zonder in de val te stappen Nour te wereldwijs of te kinderachtig te maken. Het is volledig in lijn met haar leeftijd.

De bijzonderheid dat Nour synesthesie heeft, waarbij ze kleuren ziet bij geuren, geluiden en woorden geeft in de eerste instantie een mooie extra laag aan de beschrijvingen van het voor Nour exotisch Syrie, maar zal uiteindelijk ook een cruciale rol spelen in hun reis naar Marokko.

Wat ik ook heel goed vond gedaan, was de manier waarop de reis van Nour en haar familie wordt afgezet tegen de reis die Rawiya en haar reisgenoten maken. Het is in hetzelfde gebied en beide reizen zijn bijna een spiegeling van elkaar. Er is sprake van verlies, van hoop en van een groei naar de volwassenheid. Tegelijkertijd zorgt de afwisseling ervoor dat het verhaal van nu niet te zwaar of te gruwelijk wordt, al zijn er moment die intens triest zijn (en momenten waarbij ik mijn tranen niet in kon houden).

En ook dit verhaal over Rawiya zal Nour uiteindelijk helpen om de tocht die zij moet gaan, te doorstaan.

Prachtig wordt in het verhaal van Rawiya de historische werkelijkheid (Al Idrisi en koning Rogier) met de Arabische mythologie (Roc en slangen) verweven, terwijl de gebeurtenissen in deze tijd daar een vreselijke tegenhanger van vormen. 

Heel goed wordt duidelijk hoe de vluchtelingen eraan toe zijn als zij vluchten en welke gevaren zij moeten doorstaan. Niemand gaat voor zijn of haar plezier op weg om dat allemaal mee te maken en helaas zijn er maar al te veel mensen die misbruik willen maken van de ellende van anderen. Gelukkig zijn er ook meer dan genoeg mensen die een helpende hand toesteken, zelfs al hebben ze zelf bijna niets.

Ik vond De kaart van zout en sterren een heel bijzonder boek, dat ik eigenlijk niet meer weg kon leggen toen ik er eenmaal in begonnen was en dat zeker terugkomt in mijn lijst van beste boeken van dit jaar.

Originele titel: The map of salt and starts (2018)

Nederlandse uitgave: 2019 door uitgeverij Ambo/Anthos

Nederlandse vertaling: Marion Drolsbach

Bladzijdes: 400