De tuin van de Finzi-Contini's, Giorgio Bassani

Binnen de Joodse gemeenschap in Ferrara in de jaren '30 staat de familie Finzi-Contini een beetje apart. Ze zijn van adellijke afkomst en wonen op een uitgestrekt landgoed. Hun kinderen, Alberto en Micòl, krijgen thuis les en komen alleen naar het gymnasium in de stad voor de overgangsexamens van elk jaar.

Eerst komt de familie nog wel naar de synagoge, maar ze krijgen op een gegeven moment toestemming om een eigen synagoge te gebruiken, alleen voor de familie.

Als in 1938 de rassenwetten in Italië ingaan, worden Joden steeds meer uitgesloten van het openbare leven. Eén van de plekken die voortaan voor hen verboden is, is de tennisclub. Het is de familie Finzi-Contini die dan hun tennisbaan openstelt voor de andere Joodse jongeren van Ferrara.

De hoofdpersoon die ons het verhaal vertelt, is een gymnasiast en later student in Bologna. Hij kende de Finzi-Contini's al een beetje, ze kwamen elkaar wel eens tegen bij school of in de synagoge, maar er ontstaat pas echt een vriendschap als hij een van degenen is die komt tennissen op de privébaan van de familie.
Hij wordt hopeloos verliefd op  Micòl, maar ondanks wat onhandige toenaderingspogingen, komt hier eigenlijk nooit iets van.

Eerder besprak ik HIER al de eerste twee Ferrara-romans van Giorgio Bassani. Hij is zelf opgegroeid in Ferrara en kreeg ook te maken met de rassenwetten, waardoor zijn eerste boek onder pseudoniem moest worden uitgegeven.
In de serie van zes boeken die de Ferrara-romans vormen, wordt het Joodse milieu in Ferrara tijdens de jaren '20 en '30 beschreven, waarin de vervreemding steeds groter wordt en het isolement steeds duidelijker.

De tuin van de Finzicontini's is de langste roman in de serie en tot nu toe ook de meest weemoedige. De lome zomerdagen waarin getennist wordt, de opkomende verliefdheid op Micòl en de afwijzing die de hoofdpersoon moet verwerken, staan in schril contrast met de verschrikkingen waarvan wij weten dat die nog moeten komen.

De hoofdpersoon (van wie we de naam nooit te weten komen) zal de Holocaust overleven, want hij vertelt over zijn jeugd vele jaren na de oorlog. Af en toe verwijst hij al wel naar wat er gaat komen, de ooms en tantes die op die ene Seideravond allemaal aan tafel zaten, maar waarvan een groot deel weggevoerd zal worden en nooit meer terugkomt.
Ook het lot van de communist Malnate (ironisch genoeg gestorven voor de poort van Stalingrad) en de leden van de familie Finzi-Contini wordt voor ons duidelijk.

Voor de hoofdpersoon is Micòl het lichtpunt in zijn jeugd, hij was al verliefd op haar toen hij nog maar een schooljongen was, en er ligt een zachte glans over de herinneringen van Micòl in haar tennisshorts, de lange telefoongesprekken die ze voerden en de tochten over het landgoed die ze maakten als er even niet getennist kon worden.

De tuin van de Finzi-Contini's is geen boek dat je er even snel doorheen jast, je moet je mee laten nemen in het ritme van de tijd en de bespiegelingen waar de personages zich aan overgeven. Alleen kun je ten volle genieten van het proza van Giorgio Bassani en de sfeer die hij weet neer te zetten.

Ik las dit boek nu voor de tweede maal, en vond het nu nog mooier, omdat ik nu de andere romans ook heb en ze in volgorde lees. Hierdoor zie ik de verbanden en valt me bijvoorbeeld op dat één van de personages uit een eerder boek wordt genoemd.
Geen los zand dus, maar een prachtige reeks waarin het geheel meer is dan de som der delen.

Originele Italiaanse titel: Il giardino dei Finzi-Contini (1962)
Mijn Nederlandse uitgave 2006 door uitgeverij Meulenhoff
Nederlandse vertaling: Joke Traats
Bladzijdes: 285
Vorig jaar opnieuw uitgegeven onder de titel: De tuin van de familie Finzi-Contini