Julia, Rosita Steenbeek

Julia was de dochter van keizer Augustus, maar veel weten we niet over haar omdat ze bijna nergens meer vermeld wordt en veel beeltenissen van haar zijn vernietigd. In deze bijzondere roman wekt Rosita Steenbeek haar tot leven. 

Historische achtergrond

Julia werd geboren in 39 voor Christus, een dochter van Octavianus en Scribonia. De dag na haar geboorte scheidde haar vader al van haar moeder omdat een huwelijk met de patricische Livia hem politiek beter uitkwam. 

Octavianus was op dat moment bezig om een oorlog uit te vechten tegen de moordenaars van zijn oom, Julius Caesar en was verwikkeld in een strijd om de macht met Marcus Antonius. Octavianus zou uiteindelijk deze strijd winnen. 

In naam was hij alleen de eerste burger van de stad en beweerde hij de Republiek te respecteren. Dit om te voorkomen dat de Romeinen tegen hem in opstand zouden komen. In praktijk regeerde Augustus echter als alleenheerser en als de eerste keizer van het Romeinse Rijk. 

Augustus wilde zijn opvolging veilig stellen, maar had alleen een dochter. Door middel van goede huwelijken zou zij echter een bijdrage kunnen leveren aan de positie van haar vader. Zij trouwde eerst met een neef, maar na diens dood met de bondgenoot van haar vader, Marcus Agrippa. Ze kregen samen vijf kinderen. Na de dood van Agrippa moest Julia nog een keer trouwen, nu met de zoon van Livia, Tiberius. Dit was geen gelukkig huwelijk, Julia had er weinig zin in en Tiberius ook niet, die verplicht was om te scheiden van zijn eerste vrouw van wie hij heel veel hield. Het woord van Augustus was echter wet. 

Augustus en Livia stelden zich op als de morele hoeders van de Republiek, en hun familie moest in alle opzichten het goede voorbeeld geven. Geen opsmuk, bescheidenheid en vrouwelijke deugden stonden hoog in het vaandel. Er kwamen zelfs wetten tegen overspel. 

In 2 voor Christus werd Julia beschuldigd van overspel en op basis van deze wet verbannen naar een eiland. Haar moeder Scribonia mocht met haar mee, maar verder mocht ze geen bezoek ontvangen. Vijf jaar lang verbleef Julia op het eiland Pandateria, en daarna nog elf jaar in het zuiden van Italië. Rome zou ze nooit terugzien en haar kinderen ook niet. In 14 overleed ze, net nadat Tiberius keizer was geworden. 

Julia

De reputatie van Julia in de geschiedenis is meestal behoorlijk slecht, ze wordt beschreven als een losbandige vrouw die haar echtgenoten bedroog. 

Rosita Steenbeek weet echter een ander beeld te schetsen, namelijk dat van een levendig jong meisje die moeite had met de strikte opvoeding die ze van haar vader en Livia kreeg. Een intelligent meisje dat belangstelling had voor kunst, geschiedenis en literatuur.  

Hoewel ze verliefd was op iemand anders, schikte Julia zich in de gearrangeerde huwelijken die haar vader regelde. Ze genoot toen ze met Agrippa op reis ging en zelf de plekken kon bezoeken die ze kende uit de verhalen, zoals Athene, Troje en Jeruzalem en was in haar element. 

Terug in Rome begonnen de steeds striktere wetten van Augustus te knellen, vooral omdat Livia en Augustus hierin nogal hypocriet waren (zo had Augustus zelf een verhouding met een getrouwde vrouw). 

Julia en haar intellectuele vrienden hielden bijeenkomsten waar een vrijere moraal werd besproken en bezongen, waar gedichten met kritiek op Augustus werden voorgedragen en waar uiteindelijk een complot tegen Augustus werd gesmeed. En dit was de reden dat Julia uiteindelijk werd gearresteerd. Julia had heel naïef gedacht dat iedereen wel zo zou denken zoals zij en had de verkeerde mensen vertrouwd. Die naïviteit blijft ze in dit boek houden, als ze tijdens haar verbanning nog altijd de hoop heeft dat haar oudste zoon Gaius contact met haar zal opnemen, en niet kan inzien dat Gaius meer te winnen heeft bij nauw contact met zijn grootvader die hem als zijn opvolger ziet. 

Heel knap weet Rosita Steenbeek het oude Rome tot leven te wekken, onder andere door de stukken waarin zijzelf naar de plekken gaat waar Julia heeft gewoond en gelopen, in opgravingen en ruïnes. Dit zorgt voor een mooie afwisseling die ik heel bijzonder vond en zeer goed gedaan. 

Fijn ook dat Julia in dit verhaal niet de slechte vrouw is zoals ze in de geschiedenis wordt beschreven,  maar ook niet geheel onschuldig is. Duidelijk is dat de wet op overspel wordt gebruikt als voorwendsel om een lastige dochter te lozen.

Julia is een levendige en beeldende roman die me niet losliet en waarin ik dóór moest lezen en die me een nieuwe kijk gaf op een interessante vrouw die er in de geschiedenis behoorlijk bekaaid is afgekomen.

Absolute aanrader. 

Uitgegeven in 2022 door uitgeverij Prometheus

Bladzijdes: 316