Het verlangen te zijn als alle anderen, Francesco Piccolo

Een mens staat nooit alleen, een mens wordt gedefinieerd in zijn of haar relatie ten opzichte van andere mensen. De gebeurtenissen uit de grote wereld hebben invloed op het leven van zelfs de meest teruggetrokken mensen. 

Een kind heeft hier nog geen weet van, voor een kind begint en eindigt de wereld met zichzelf. Maar er komt een moment dat ook een kind beseft dat het deel uitmaakt van iets groots en dat je nooit alleen staat, nooit alleen leeft.

De hoofdpersoon van dit verhaal beseft zich dit als hij negen is en ’s avonds met zijn vriendjes het park is ingeslopen. Hij was niet de eerste of de enige en zou ook niet de laatste zijn die op dat bankje zat en opeens was hij verbonden met al die andere mensen die in het park kwamen.

Daarna blijkt dat de wereld van invloed is op hemzelf, als door een choleraepidemie de vakantie wordt afgebroken, of als hij communist wordt als hij samen met zijn vader de wedstrijd tussen West- en Oost-Duitsland ziet en medelijden krijgt met de Oost-Duitsers.

En er was nog iets: de trainer en de spelers op de bank van Oost-Duitsland droegen een doodeenvoudig lichtblauw trainingspak, zoals ik ook zou kunnen hebben, met een enorme opdruk DDR, die eruitzag alsof de moeders van de spelers die erop hadden genaaid, precies zoals mijn moeder een rugnummer op mijn shirt naaide.

Het boek is verdeeld in twee gedeeltes, in het eerste deel gaat het over de jeugd van de hoofdpersoon, van wie we de naam trouwens niet te weten komen. De politiek wordt steeds belangrijker voor hem en de gebeurtenissen in Italië vormen zijn geweten en persoon. Zijn communisme verlaat hem niet meer, net zo min als zijn bewondering en genegenheid voor Berlinguer, de leider van de Italiaanse communistische partij. Vooral de oprechtheid van Berlinguer spreekt hem aan.

De communistische partij was sinds de Tweede Wereldoorlog behoorlijk groot in Italie, maar was steeds uitgesloten bij het regeren. In de jaren ’70 is er kans op een compromis, als Aldo Moro van de Christendemocraten onderhandelt met Berlinguer, maar dit eindigt in het niets als de Rode Brigades Aldo Moro ontvoeren en vermoorden, een gebeurtenis waardoor iedereen wel partij moet kiezen.

Die ochtend zou geen enkele Italiaan zijn eigen afzonderlijke bestaan kunnen onttrekken aan zijn deelname aan de gemeenschap. Iedereen, zelfs de meest onbewuste mensen, werd die dag noodgedwongen voor de tweede keer geboren.

In het tweede deel van het boek is de hoofdpersoon volwassen geworden en ziet hij steeds meer de smerigheid van de politiek. Het idealisme van de jeugd is een beetje verdwenen, niet alleen door de opkomst van Berlusconi en het netwerk van corruptie dat werd blootgelegd tijdens de Operatie Schone Handen, maar ook omdat hij volwassen wordt en trouwt. En praktisch wordt.

Wat bijzonder grappige dilemma’s oplevert als je illegaal wat tussenverdiepingen in je huis hebt gebouwd. Stem je links zoals je geweten het zegt, terwijl je dan waarschijnlijk je eigen tussenverdiepingen moet afbreken, of stem je rechts in de hoop dat die tussenverdiepingen met rust gelaten worden? Of stem je links in de hoop dat rechts wint?

Op allerlei momenten komen politiek en persoonlijk leven en de tegenstellingen en de overeenkomsten hiertussen aan bod, en dan ook nog eens heel mooi verwoord. Hoe was de politieke situatie in Italië in de jaren ’70, ’80 en ’90 en hoe kun je je als mens daarin zo goed mogelijk staande houden? En hoe verander je als je ouder wordt, wat voor invloed heeft de wereld dan nog op jou en jij op de wereld om je heen?

Het verlangen te zijn als alle anderen is een prachtige Italiaanse roman vol lagen, waarin het politieke gedeelte geen moment saai wordt, omdat het zo goed verteld wordt en zo goed past binnen het verhaal en zo mooi verweven is met het leven van de hoofdpersoon. Heel bijzonder en het is wat mij betreft dan ook geen wonder dat Francesco Piccolo met die boek in 2013 de Premio Strega won.

Originele titel: Il desiderio di essere come tutti (2013)

Nederlandse uitgave 2017 door uitgeverij Wereldbibliotheek

Nederlandse vertaling: Miriam Bunnik en Mara Schepers

Bladzijdes: 303