Tentoonstelling: Misser of meesterwerk?

In 1885 schilderde Vincent van Gogh zijn eerste echte serieuze schilderij; De aardappeleters. Een Brabantse boerenfamilie rond een tafel, de schaal aardappels waar ze allemaal uit eten, in het midden. 

Ik geef eerlijk toe dat dit niet bepaald mijn favoriete Van Gogh is, de kleuren zijn zo donker en die knoestige koppen spreken ook niet echt aan. 

Vorige week heb ik echter in het Van Gogh museum de tentoonstelling Misser of meesterwerk bekeken, dat mijn kijk op dit schilderij toch wel heeft veranderd. 

Vincent schilderde dit doek op verzoek van zijn broer Theo, die dacht dat het een goed debuut voor de Salon kon zijn, de jaarlijkse tentoonstelling van de schilderacademie. 

Vincent pakte het serieus aan, hij maakte vele voorstudies van koppen en handen, maakte voorstudies in olieverf en maakte een litho van het werk om alvast naar Theo te sturen in Parijs. Verder oefenende hij met perspectief en verdiepte zich in de kleurenleer. Hij wilde kleuren gebruiken die elkaar versterkten en ondanks de donkere kleuren toch licht kunnen weergeven. 

Voor de knoestige koppen had hij ook een reden, Vincent wilde namelijk een type neerzetten en niet zozeer een portret van een familie schilderen. Hij gebruikte de 19e eeuwse leer waarin men aan uiterlijkheden karaktertrekken meende te kunnen onderscheiden om het type arme boeren te schilderen. Want dit schilderij had een duidelijke boodschap, het moest aantonen dat het boerenleven zwaar was en geen romantisch sprookje, zoals sommigen het platteland wel zagen. 

Helaas was het schilderij geen succes, andere schilders hadden er forse kritiek op. Bijvoorbeeld Anton van Rappard, toch een vriend van Vincent, toonde zich niet mild in zijn kritiek. (de vriendschap was wel een beetje over daarna). 

Vincent zelf zag heus wel dat er bepaalde zaken nog niet helemaal klopten, maar hij was trots op de serieuze voorbereidingen die hij had getroffen en beschouwde het als zijn eerste echte meesterwerk. 

Wil je zelf ook meer weten over de totstandkoming van dit beroemde schilder? Misser of meesterwerk is nog tot 13 februari 2022 in het Van  Gogh museum te zien, dus je moet wel snel zijn.