Vanuit het niets, Julia Navarro

Let op, ik verklap misschien een paar dingen over het verhaal in deze bespreking, dus je bent gewaarschuwd. 

Abir Nasr is nog een puber die met zijn jongere broertje Ismail en zijn ouders in Libanon woont. Tijdens een actie van het Israelische leger die een terroristische sjeik willen uitschakelen, komen ook de ouders van Abir en Ismail om. Abir heeft het voor zijn ogen zien gebeuren en deze gebeurtenis tekent hem. Hij zweer wraak op de honden die dit gedaan hebben, de klootzakken die zijn ouders vermoord hebben. 

De broers worden naar Frankrijk naar familie gestuurd, maar in plaats van dat oom Jamal en tante Fatima hulp zochten voor de getraumatiseerde kinderen, werd hun haat gebruikt. Jamal en zijn oudste zoon Farid zijn fanatieke moslims, die banden hebben met terroristische organisaties en het Kalifaat, en die er alles aan willen doen om het verdorven westen in het hart te treffen. 

Abir heeft tijdens zijn schooltijd nog twijfel, hij wordt verliefd op een klasgenootje, maar zij moet niets van hem weten. Abir wordt gediscrimineerd en voelt zich voortdurend vernederd. Hij valt erbuiten, hij is geen Fransman, maar alleen maar een 'stinkende Arabier' en dit trekt hem meer en meer in het kamp van oom Jamal en Farid en de sjeik. 

Voor zijn nichtje Noura is de situatie weer anders, zij wil juist wel de voordelen van het westen genieten, meedoen met de Franse klasgenootjes en zich bevrijden van de verstikkende situatie thuis, waar vrouwen niets te zeggen hebben. Haar vader en broer willen drastische maatregelen nemen om Noura bij zich te houden, maar dit loopt niet zoals ze hadden gedacht. 

Ondertussen klimt Abir steeds verder op in de organisatie, hij traint in Afghanistan en wordt vertrouwd door de sjeik, en hij heeft grootste plannen voor een aanslag in het hart van Europa. 

De andere verhaallijn wordt gevormd door Jacob Baudin. Hij is een Franse jongeman, die geboren is in Beiroet omdat zijn vader daar zaken deed. Hij hield van Beiroet, hij sprak de taal en had er vrienden op school. Maar toen zijn vader ziek werd, moesten ze terug naar Frankrijk. Voor Jacob was dit verschrikkelijk, hij was alles kwijt en moest helemaal opnieuw beginnen met zich thuis voelen, en zich weer Frans te voelen. 

De tweede grote schok kwam toen zijn vader overleed en Jacobs moeder aankondigde dat ze eigenlijk van Joodse afkomst waren en nu naar Israel zouden verhuizen. Jacob heeft hier nooit enig idee van gehad, hij beschouwt zichzelf als een katholieke Franse jongen, maar opeens lijkt er niets meer van die identiteit te kloppen. Ze verhuizen, maar Jacob heeft niets met Israel of met de Israeli's en voelt zich hier totaal niet thuis. Hij doet noodgedwongen mee aan acties van het Israelische leger, maar als een actie mis loopt en burgers het doelwit zijn, is het voor Jacob afgelopen. Hij heeft last van stress, loopt bij een psycholoog en probeert zich te concentreren op zijn werk als ICT specialist. 

Maar als hij een gemaskerde man op een filmpje een aanslag hoort aankondigen, herkent hij de stem als die van de jongen die hem heeft vervloekt tijdens die actie in Libanon, toen Jacob diens ouders neerschoot. 

Klopt Jacobs herinnering en kunnen ze Abir stoppen? 

Vanuit het niets had voor mij een heleboel elementen die ik interessant vind en waar ik graag over lees, zoals identiteit, waar hoor je thuis, de historische achtergrond van het conflict in Libanon en de situatie in Israel, de redenen waarom mensen tot bepaalde handelingen komen. 

Het boek begon veelbelovend. Ik kon begrip opbrengen voor zowel Abir als Jacob, allebei ontworteld en allebei worstelend met de vraag waar ze thuis hoorden. Als je ouders zijn vermoord, dan zin je op wraak, dat is te begrijpen. Dat Jamal en zijn vrouw Fatima niet in staat zijn om anders om te gaan met de situatie is ook te begrijpen, net zoals dat Jamal zich vastklampt aan zijn Islamtische geloof en identiteit omdat hij bang is zichzelf te verliezen in de wereld die hem vreemd is. 

Ik leefde mee met Jacob die zichzelf helemaal kwijt raakte en zoveel moeite had om weer vaste grond onder zijn voeten te krijgen. Dit vond ik goed en invoelend beschreven. 

Maar helaas, hier bleef het bij en het boek viel me uiteindelijk heel erg tegen. Dat ligt naar mijn idee aan een paar dingen die natuurlijk heel persoonlijk zijn en een ander kan hier juist geen problemen mee hebben.  

Ten eerste had ik een probleem met de schrijfstijl. Ik weet niet of dit de schrijfster zelf is, of dat dit (deels) ook door de vertaling uit het Spaans komt (ik heb nog nooit iets van Julia Navarro gelezen en heb dus geen vergelijkingsmateriaal), maar de schrijfstijl is niet mooi. 

Er zijn veel slechtlopende zinnen, en kromme dialogen die heel gekunsteld en bedacht klinken. In ieder geval niet zoals echte mensen met elkaar praten. 

Veel herhalingen ook, elke keer als Abir aan zijn nichtje Noura denkt, wordt hetzelfde gezegd en er komen te veel dezelfde uitdrukkingen en zinssneden in voor. 

Het tweede probleem dat ik had, was dat er zo weinig nuance was. Oom Jamal werd gekker en gekker en geen enkel moment had je het idee dat hij een goede vader was die van zijn kinderen of zijn vrouw hield. Fatima en Farid waren stereotypes en helaas werd ook Abir zo langzamerhand een stereotype. 

Ik had het interessanter gevonden als hij twijfel had gekend, en toch had doorgezet, of juist tot inkeer was gekomen. Zonder overgang was al het menselijke verdwenen uit Abir en kon hij zonder gewetensbezwaren iedereen opofferen. Daardoor was ook alle kans verkeken die je als lezer hebt om met iemand mee te leven en te voelen. 

Het derde probleem is dat naar mijn idee heel veel niet goed uitgewerkt was. Zoals ik net al aangaf is de overgang van Abir naar zielloze moordmachine te abrupt, maar ook de reden van Jacobs moeder om naar Israel te gaan is niet heel duidelijk en wordt het dienstweigeren van Jacob (een groot punt in Israel), in een bijzin afgehandeld. Elk van deze zaken had al een roman op zich kunnen vormen, maar nu worden ze bij elkaar gepropt en krijgen daardoor niet genoeg aandacht. 

Tot slot vond ik het einde melodramatisch en belachelijk, zeker met de oude vriendin van Noura die op een bepaalde manier weer boven water komt. Dat de wegen van Jacob en Abir elkaar weer kruisten, had  iets heel interessants en moois op kunnen leveren, maar in dit geval vond ik de gekozen oplossing niet geloofwaardig of interessant.

Kortom, Vanuit het niets is een roman met een interessant uitgangspunt en het begin is zeker goed. Maar omdat er geprobeerd wordt om teveel te vertellen, worden er te grote stappen gezet, ook in de beschrijving van de personages. Hierdoor raak je halverwege de interesse kwijt. 

Het begon met een goed idee, maar de uitwerking was minder en daardoor was dot boek voor mij een teleurstelling. 

Originele Spaanse titel: De ninguna parte (2021)

Nederlandse uitgave 2022 door uitgeverij Wereldbibliotheek

Nederlandse vertaling Marjan Meijer

Bladzijdes: 382