Veranderen: methode, Édouard Louis
Kleine Eddy viel uit de toom, vooral omdat het hele dorp hem uitschold voor 'mietje', en hij probeerde uit alle macht zijn jeugd te ontsnappen. Hij was slim, mocht naar het Lyceum in de stad en vandaaruit ging hij naar Parijs, waar hij zijn eerste boek schreef en zijn jeugd en alle ellende voorgoed achter zich liet.
Maar zo gemakkelijk is het natuurlijk niet gegaan. Waar zijn eerste boek vooral een verslag was van wat dat kleine jochie heeft moeten ondergaan en hoe hij dingen heeft ervaren, zo is dit nieuwste boek een verslag van wat hijzelf heeft gedaan, en alle pijnlijke keuzes die daarbij komen.
In de eerste instantie probeerde kleine Eddy om aansluiting te vinden bij het dorp en de mensen om hem heen, maar al snel bleek dat dit gewoon niet lukte. Hij was te anders en te vreemd voor hen. Vanaf dat moment wilde hij nog maar één ding: ontsnappen aan zijn omgeving, zijn jeugd en alles wat hem zou kunnen tegenhouden.
In het dorp was er geen middelbare school en toen Eddy naar het lyceum kon, kwam hij in een internaat in Amiens. Hier besefte hij hoe groot de kloof was tussen zijn jeugd en die van zijn klasgenoten, die over heel andere onderwerpen spraken en waarschijnlijk niet eens wisten dat er ook andere werelden bestonden zoals die van Eddy.
Eddy komt Elena tegen en sluit vriendschap met haar. Zij komt uit een links gezin uit de gegoede burgerij, waar klassieke muziek wordt gedraaid, waar onder het eten met elkaar gepraat wordt in plaats van televisie gekeken en waar cultuur hoog wordt aangeslagen. Eddy komt steeds vaker bij Elena thuis en probeert zich deze zaken eigen te maken. Hij leert tafelmanieren, een stropdas knopen en praten over klassieke muziek en arthouse-films. Zijn waardering voor cultuur is op dit moment nog pretentie, hij leert om er over te praten, zonder de boeken te hebben gelezen of de films te hebben gezien. Hij kleedt zich anders, leert zichzelf aan om beschaafder te lachen en probeert zijn accent kwijt te raken.
De kloof met thuis wordt steeds groter en Eddy is op de goede weg, vindt hij zelf. Hij gaat werken in een cultuurcentrum om geld te verdienen, studeert aan de universiteit. Maar hij beseft ook dat als hij in Amiens blijft, hij nog altijd met één been in zijn jeugd staat en er niet werkelijk los van komt. Nog verder komen, nog verder weg gaan, het wordt bijna een obsessie voor hem.
Hij leert een schrijver, Didier, kennen die in Amiens een lezing kwam houden en wiens levensverhaal een beetje overeenkomt met dat van Éduard. Arme jeugd en zich eraan ontworsteld door te studeren en een boek te schrijven. Deze man wordt een goede vriend en een soort mentor, die hem boeken aanraadt en met hem praat om zijn ideeen te vormen.
Eddy gaat steeds vaker naar Parijs, ook om hier (eindelijk!) zijn seksualiteit te ontdekken. Het contact met Elena wordt minder en minder. Zij wil heel graag in Amiens blijven, heeft niet die drijvende ambitie, en Eddy deelt steeds minder met haar. Als hij het voor elkaar krijgt om toegelaten te worden tot de École Normale Superiéure, een zeer prestigieuze universiteit in Parijs, vertrekt Eddy zo snel mogelijk naar Parijs en laat hij Elena achter. Zij is op dat moment teveel een herinnering aan het verleden, aan de persoon die hij was voor hij haar leerde kennen en dat kan hij niet gebruiken.
Hij probeert het te redden op de ENS, maar ironisch genoeg is de kloof tussen Amiens en deze universiteit net zo groot als eerder de kloof tussen Amiens en het dorp. Édouard moet weer helemaal opnieuw zichzelf uitvinden, hij komt erachter dat hij zijn oude zelf nog altijd niet achter zich kan laten. Nog altijd is hij niet beschaafd genoeg of intellectueel genoeg en is al zijn harde werken niet voldoende.
De contacten die hij opdoet met bepaalde mannen helpen hem hier wel bij. De rijke en beroemde mannen die hij oppikt laten hem kennismaken met een heel nieuwe leefstijl en een buitensporig milieu. Maar altijd gaat Édouard verder en laat hij hen achter, net zoals eerder Elena. Dat leidt soms ook tot moeilijke situaties waarin hij juist geldgebrek heeft en bepaalde dingen doet om aan geld te komen die hem soms ook in vernederende en gevaarlijke situaties plaatsen.
Uiteindelijk weet hij bepaalde succes te behalen, bepaalde mijlpalen. Hij verandert officieel zijn naam, laat zijn gebit rechtzetten en nog meer aan zijn uiterlijk sleutelen. En als hij eenentwintig is, schrijft hij dan zijn eerste boek, dat een groot succes wordt.
Daarna volgen nog enkele boeken over het leven van zijn moeder, zijn vader en hoe hijzelf omgaat met de gevolgen van een aanval met seksueel geweld. Je kunt je dus afvragen of er nog een boek nodig was over hemzelf en zijn leven, maar ik denk dat ik hier volmondig 'ja' op kan antwoorden.
Zoals ik al zei aan het begin is dit nieuwe boek vooral over wat hijzelf heeft gedaan. In Veranderen: methode, richt hij zich in het eerste deel tot zijn vader, de man die hem aan de ene kant niet begreep, maar aan de andere kant wel trots op hem was. Édouard Louis probeert aan hem uit te leggen hoe hij het heeft aangepakt om te veranderen, waarom en wat dit met hem deed. Want ondanks alles wil hij toch de goedkeuring van zijn ouders en horen dat ze trots op hem zijn en van hem houden. Die tweedeling, van aan de ene kant weg willen van je familie en alles minachten waar zij voor staan, maar aan de andere kant toch altijd de band blijven voelen, vind ik bijzonder mooi en duidelijk beschreven.
In deel twee en drie richt Édouard Louis zich tot Didier en Elena, om ook aan hen uit te leggen waarom hij hen in de steek heeft gelaten en bepaalde keuzes heeft gemaakt.
Het is heel triest om te lezen hoe iemand zich zo wil losmaken van zijn jeugd, familie en opvoeding en daardoor zulke drastische keuzes maakt. Je moet wel bewondering hebben voor zijn gedrevenheid en zijn harde werk, maar hij is ook wel heel rigoureus en daardoor ook niet altijd even aardig. Ik weet ook niet of hij nu ondertussen de rust heeft gevonden om eindelijk eens te genieten van zijn succes en gewoon te zijn, of dat hij nog altijd op de vlucht is. Ik hoop voor hem dat hij nu, misschien ook door het van zich af te schrijven, een beetje vrede krijgt met zichzelf. Het is namelijk wel heel vermoeiend om constant bezig te zijn een ander te worden.
Ik ben in ieder geval nu al benieuwd naar een volgende roman, of die nu opnieuw over een deel van zijn eigen leven gaat of compleet ergens anders over. Édouard Louis kan fantastisch goed schrijven en elk boek van hem is tot nu toe de moeite waard geweest. Veranderen: methode vormt daar geen uitzondering op.
Originele Franse titel: Changer: méthode (2021)
Nederlandse uitgave 2022 door uitgeverij De bezig bij
Nederlandse vertaling: Reintje Goos en Jan Pieter van der Sterre
Bladzijdes: 303
Hoi Bettina, ik denk niet dat ik dit boek ga lezen, maar ik vind het wel een heel mooie bespreking. Groetjes, Erik
BeantwoordenVerwijderenDat heb ik ook regelmatig, dat ik een bespreking met plezier lees, maar het boek zelf waarschijnlijk niet zal lezen. Dat is ook helemaal prima!
VerwijderenGroetjes,