Jane Eyre, Charlotte Brontë

Mijn ietwat gehavende versie

Jane Eyre is het verhaal van Jane, die opgroeide in het huishouden van haar oom, meneer Reed. Haar tante, neef en nichten mochten haar niet erg, en Jane werd naar een kostschool gestuurd. 

De omstandigheden in de Lowood school waren verschrikkelijk, er was slecht voedsel beschikbaar, de sanitaire omstandigheden waren niet goed en het onderwijs was ook niet denderend. Ondanks dat vindt Jane hier toch verschillende vrienden, zowel onder de leraressen als onder de andere leerlingen. 

Na een uitbraak van tyfus, waarbij verschillende leerlingen omkomen, verbeteren de omstandigheden en Jane kan nog een paar goede jaren op de school doorbrengen.

Jane krijgt dan een positie als gouvernante in Thornfield Hall, om les te geven aan de pupil van meneer Rochester. Mr Rochester is verloofd met de mooie, maar arrogante, Blanche Ingram. Maar als hij laat merken dat hij toch niet zo heel rijk is, is het met de verloving snel gedaan. Jane en meneer Rochester voelen zich tot elkaar aangetrokken en ondanks het standsverschil vraagt Rochester Jane ten huwelijk. Jane stemt toe, maar dan blijkt dat de situatie compleet anders is dan Jane had gedacht. (de meesten van jullie zullen weten wat er aan de hand was, maar voor degenen die dat niet weten zal ik het niet verklappen.

Jane vlucht weg en komt terecht bij de cottage van de familie Rivers, bestaande uit twee zussen en een broer. De broer is een geestelijke, die in Jane de perfecte vrouw voor een missionaris ziet. Jane stemt toe met hem mee te gaan naar India, ondanks haar twijfels. Maar dan krijgt ze een visioen van meneer Rochester en weet ze dat er iets is gebeurd en dat ze naar hem toe moet.

Het boek is gepubliceerd in 1847, maar het wordt tot op de dag van vandaag gelezen. Ik denk dat bijna iedereen het verhaal wel kent, het is één van de meest bekende boeken uit de 19^e eeuw.

Charlotte Brontë heeft een aantal eigen ervaringen in het boek verwerkt. Zo zijn twee van haar zusjes gestorven bij een tyfusuitbraak op hun kostschool en heeft ze zelf als gouvernante gewerkt.

Charlotte Bronte

Jane leer je steeds beter kennen en steeds meer waarderen. Ze is een klein en onopvallend kind, maar ze heeft heftige emoties en een sterk gevoel voor rechtvaardigheid. Gedurende haar tijd op de kostschool leert ze haar emoties een beetje in te perken. 

Haar positie als gouvernante is geen gemakkelijke, boven de bedienden, maar geen lid van de familie. Ondanks het verschil in klasse worden Jane en meneer Rochester verliefd en gaan ze trouwen. Iets dat door veel lezers in die tijd, en in de klassenmaatschappij die Engeland toen was (en soms nog is) als erg schokkend werd ervaren. Ook de manier waarop Jane haar gevoelens verwoord werd door veel lezers in de 19^e eeuw als ‘not done’ beschouwd.

Jane Eyre is niet alleen een prachtig liefdesverhaal, het bevat ook kritiek op de maatschappij, het schoolsysteem en op hypocrisie. En als een typisch voorbeeld van een boek uit de 19^e eeuw bevat het ook een moraal. Je moet je hart volgen, maar niet tegen elke prijs. Jane weigert met meneer Rochester te trouwen of met hem samen te wonen als ze erachter komt wat er aan de hand is, hoeveel ze ook van hem houdt. Je gooit niet alle moraal en alle conventies het raam uit, alleen uit de naam van passie en liefde.

Jane Eyre was mijn eerste kennismaking met klassieke Engelse literatuur. Ik was vijftien en had dit boek besteld bij de boekhandel. Ik kan me tot op de dag van vandaag herinneren dat ik naar de stad ben gefietst om het boek te halen toen het telefoontje kwam dat het boek binnen was.

Ik was erg onder de indruk van de dikte en de afbeelding van een vrouw in een witte jurk op de voorkant. Ik ben diezelfde avond begonnen met lezen en mijn liefde voor Engelse literatuur was geboren. Toen ik ouder werd en meer in het Engels las, kwam ik erachter dat de vertaling in een aantal gevallen niet zo heel goed was en uit principe heb ik toen ook nog een Engelse versie gekocht. Toch betrap ik mezelf erop dat als ik het boek herlees, ik de versie pak die ik als vijftienjarige kocht, en die nu dus bijna 23 jaar oud is (reken maar uit). Het maakt me niet uit dat de kaft verkleurd is en de rug gebogen, voor mij maken de herinneringen die ik erbij heb dit boek nog mooier om te lezen.