Overtuiging, Jane Austen

In Overtuiging speelt de familie Elliot de hoofdrol. Sir Walter is een baronet en laat zich op twee dingen voorstaan: zijn titel en zijn knappe uiterlijk. Zijn oudste dochter Elizabeth is ongetrouwd, omdat ze nog altijd wacht op een huwelijk met een waardige kandidaat, zijn jongste dochter Mary is getrouwd, maar is altijd verongelijkt omdat ze meent dat ze niet heeft gekregen waar ze recht op heeft als dochter van een baronet.

Het is de middelste dochter Anne die de hoofdpersoon is van dit verhaal. Haar familie hecht weinig belang aan haar, maar wel aan hun stand. Toen Anne zeven jaar geleden wilde trouwen met kapitein Wentworth, was iedereen hierop tegen omdat hij van lagere komaf was. Hun verzet, samen met dat van Lady Russell, een vriendin van de familie, was genoeg voor Anne om destijds de verloving te verbreken.

Haar bereidheid om zich aan de wens van familie en geliefden te conformeren, heeft Anne echter geen goed gedaan. Haar zusters en vader laten zich niets aan haar gelegen liggen en al die jaren is ze niet getrouwd. Ze is 27 en heeft alle hoop opgegeven.

Maar nu, na zeven jaar, komt kapitein Wentworth weer in haar leven. Diens zuster en haar man, admiraal Croft, huren het landhuis van Sir Walter, die om te bezuinigen naar Bath verhuist.  Wentworth heeft in de marine tijdens de oorlogen met Napoleon fortuin kunnen maken en heeft promotie gemaakt. Er is niemand die hem nu nog als niet waardig genoeg kan bevinden.

Anne komt kapitein Wentworth weer tegen en ze verkeren regelmatig in hetzelfde gezelschap. En terwijl kapitein Wentworth erg gekwetst en boos was over de verbroken verloving al die jaren geleden, en Anne inziet dat ze destijds beter voor zichzelf op had moeten komen, is het maar de vraag of deze twee elkaar weer nader zullen komen. Het lijkt er namelijk op kapitein Wentworth het goed kan vinden met één van de aangetrouwde verwanten van Anne en misschien komt hier een huwelijk uit. En ook Anne heeft nog een andere aanbidder, namelijk meneer Elliot, de verre verwant die uiteindelijk de titel van Sir Walter zal erven en die erg gecharmeerd is van Anne.

Dit boek is postuum uitgegeven en Jane Austen heeft zelf de reactie op haar werk niet meer kunnen meemaken. Vandaag de dag is Persuasion een boek waar de meningen over verdeeld zijn. Sommigen vinden dit haar mooiste roman, anderen juist niet omdat het door hen gezien wordt als een saai boek.

Het is waar dat de sprankelende geestigheid van een boek als Trots en vooroordeel in Overtuiging niet aanwezig is. Er zijn geen spitse dialogen of humoristische beschrijvingen. Toch doet men het boek tekort als het saai genoemd wordt, want dat is het zeker niet. De humor om bepaalde mensen en situaties te beschrijven is nog altijd aanwezig, maar het is subtieler in dit boek, er zijn meer lagen.

Anne Elliot is een a-typische Austen-heldin in de zin dat ze al wat ouder is en voor de tijd waarin ze leefde over haar bloeiperiode heen was. Dit zorgt er weel voor dat haar ervaringen haar al gelouterd hebben. Het verdriet om de verbroken verloving en het besef dat ze destijds de verkeerde beslissing heeft gemaakt, hebben haar een zachtmoedigheid en een rust gegeven die geen van de Austen personages kent. Ze is volkomen zichzelf, verwacht voor zichzelf niet veel meer en is in staat om in kleine dingen haar geluk te vinden.

Het is niet verwonderlijk dat ze zich als jong meisje richtte naar Lady Russell die als een moeder voor haar was, maar als volwassen vrouw beseft ze nu dat dit verkeerd was en dat ze haar eigen beslissingen moet nemen. Als ze weer hoop krijgt dat de genegenheid tussen haar en kapitein Wentworth niet helemaal verdwenen is, durft ze op te komen voor haar eigen overtuiging.

De familie van Anne is echt verschrikkelijk, ijdel en verwaand en ontzettend oppervlakkig. Gelukkig heeft Anne mensen die het goed met haar voorhebben en van haar houden, want haar familie heeft geen greintje belangstelling voor haar.

Lady Russell speelt een belangrijke rol. Zij was een goede vriendin van Anne’s vroeg overleden moeder. Zij is een verstandige dame die oprecht van Anne houdt, maar ze heeft één groot gebrek. Ze is niet in staat om in te zien dat een heer van stand een verkwister en een slecht persoon kan zijn en dat een selfmade man eigenschappen kan hebben die hem goed genoeg maken voor een huwelijk met een meisje van goede komaf. Haar advies aan Anne om niet met Wentworth te trouwen was gegeven met de beste bedoelingen, maar wel met het slechtste resultaat. Gelukkig blijkt dat uiteindelijk voor haar Anne’s geluk het allerbelangrijkste is, en kan ze haar fout toegeven.

Het moge duidelijk zijn dat voor mij Overtuiging beslist tot de mooiste van Jane Austens romans behoort. Ik vond het een prachtig verhaal met een zeer hoofdpersoon die ik als zeer sympathiek en gewoon ontzettend lief heb ervaren. Soms heb je dat je een hoofdpersoon meteen in je hart sluit, en dat heb ik met Anne Elliot gedaan. 

Ik gunde Anne het allerbeste en hoopte dat kapitein Wentworth haar goede eigenschappen weer zou erkennen. De scene met de brief vond ik ontroerend en mooi en volkomen passen binnen het verhaal.

De humor van Jane Austen is nog altijd aanwezig, haar manier om een situatie te beschrijven of een belachelijk persoon, zijn ongeëvenaard, maar in Overtuiging zag ik ook het mededogen, de warmte en de volwassenheid van een schrijfster die zich ten volle heeft ontwikkeld. Het is jammer dat Overtuiging de laatste roman is die Jane Austen heeft kunnen schrijven, ik had eigenlijk wel willen zien waar ze nog meer toe in staat was geweest.

Originele titel: Persuasion (1817)

Deze Nederlandse uitgave 2017 door Kemper Conseil

Nederlandse vertaling: Elke Meiborg

Bladzijdes: 272