De historicus, Elizabeth Kostova

Je zou het bijna vergeten met alle glinsterende vampiers die de boeken en de films tegenwoordig bevolken, maar vampiers zijn een stuk ouder dan die zielige types.
Volksverhalen over ondoden, over mensen die leven van mensenbloed zijn er legio, in verschillende streken in de wereld. De angst voor vampiers is niets nieuws.
Bram Stoker mengde in de 19^e eeuw de volksverhalen uit Oost Europa over ondode vampiers met een andere geschiedenis uit de Balkan, die van Vlad Tepes, Vlad de spietser.
Dracula.

In de 15^e eeuw werd de Balkan bedreigd door de oprukkende Turken, die bijna onstuitbaar leken.

In Walachije in het huidige Roemenie heerste op dat moment Vlad III. Zijn vader stond bekend als Dracul, de draak, omdat hij lid was geweest van de Orde van de Draak, een christelijke ridderorde. Zijn zoon was dus bekend als Dracula, de zoon van de draak. 

Toen Vlad rond 1456 in Walachije aan de macht kwam, begon een regeringsperiode vol onzekerheden. Hij had te maken met tegenstanders in zijn eigen familie en de Turken vormden een steeds grotere bedreiging. Vlad had tijdens zijn jeugd enige tijd als onderpand aan het Turkse hof van de sultan verbleven en had daar ongetwijfeld heel wat meegemaakt. In 1453 was Constantinopel door hen veroverd en daarmee was er een einde gekomen aan het Byzantijnse rijk en een einde aan een belangrijke Christelijke macht in het oosten. Nu wilden de Turken de rest van de Balkan veroveren en Vlad had meer dan genoeg redenen om tegen hen te strijden. 

De favoriete executie methode van Vlad was het spietsen van mensen, maar ook andere wreedheden waren voor hem niet ongebruikelijk. Na zijn dood in 1476 werd hij in Roemenie vooral gezien als held die de Turken buiten de deur had gehouden, maar in andere landen verschenen pamfletten waarin over zijn wreedheden werd verteld. 

In deze historische pamfletten en verhalen over Dracula is nooit de link met de vampiers gemaakt. Die connectie kwam pas met Bram Stoker die in zijn roman de vampier de naam Dracula gaf, hoewel hij nooit heeft gezegd dat het ging om Vlad Tepes.

Elizabeth Kostova heeft met De historicus een verhaal geschreven waarin deze connectie wel wordt gemaakt en ze doet dit op een vrij knappe manier.

In 1954 is Paul een historicus aan een Amerikaanse universiteit. Hij is bezig met zijn promotieonderzoek naar de Nederlandse handel in de 17^e eeuw. Op een avond vindt hij een oud boek met op de middelste bladzijdes de afbeelding van een draak en de naam Drakulya. 

Hij gaat hiermee naar zijn promotor, professor Rossi. Rossi bekent aan Paul ook zo’n boek te hebben, maar hij weigert veel los te laten. Later die nacht verdwijnt Rossi en Paul is vastbesloten om hem te vinden. Hij komt al snel iemand anders tegen die ook op zoek is naar Dracula. Helen blijkt de dochter van Rossi te zijn, hoewel Rossi nooit van haar bestaan heeft geweten.

Hun zoektocht brengt hen naar Turkije, Hongarije en Bulgarije, waar zij steeds dichter bij de oorsprong van de Vlad Tepes komen en vooral de ligging van zijn tombe. Tegelijkertijd komt hun vijand ook steeds dichter bij hen en naarmate ze meer aanwijzingen vinden over de laatste rustplaats van Dracula, wordt het voor hen steeds gevaarlijker.

Twintig jaar later woont Paul met zijn dochter in Amsterdam en werkt hij voor een organisatie die diplomatieke banden tussen landen wil versterken. Zijn dochter vindt op een middag in de studeerkamer van haar vader een bundeltje brieven van ene professor Rossi en een boek met de afbeelding van een draak op de middelste bladzijdes.

Portret van Vlad Tepes, Dracula

Knap worden de drie zoektochten, van Rossi in de jaren ’30, van Paul en Helen in de jaren ’50 en van zijn dochter in de jaren ’70 door elkaar geweven. Dit zorgt ervoor dat deze dikke pil van 710 bladzijdes niet saai wordt. 

Een grote rol is weggelegd voor oude documenten, brieven, manuscripten en boeken en het historisch onderzoek. De grootste historicus in het boek is Dracula zelf, die een grote verzameling werken heeft samengesteld in afgelopen eeuwen (sommige heeft hij zelfs zelf gedrukt). 

Dracula zegt op een gegeven moment zoiets als; ‘Ik wist dat ik het Hemelse paradijs niet zou bereiken, dus ben ik maar historicus geworden’. (het exacte citaat kan ik even niet meer vinden, maar als historica vond ik dat in ieder geval erg grappig). 

Is dit boek alleen maar goed? Nee, zeker niet. Er zijn wel een paar aanmerkingen te maken. Ten eerste de enorme hoeveelheid toevalligheden, iedereen die Paul en Helen tegenkomen heeft toevallig ook zo’n boek met draak gevonden en kan hen verder helpen, de vondsten van brieven in bibliotheken met net de goede aanwijzing, enzovoort. Het gaat maar door.

Verder is er het nog grotere probleem dat alle verhalen, dat van Rossi, Paul en zijn dochter ontzettend op elkaar lijken, terwijl het gaat om een professor uit Oxford in de jaren dertig, een jonge Amerikaanse historicus uit 1954 en een zestienjarige uit de jaren ’70. Dat er in de toon en de manier van schrijven tussen deze drie verhalen geen verschil zit, is onwaarschijnlijk en echt een minpunt.

Verder zijn er wat historische incorrectheden, wat ongeloofwaardige dingen en wat domme fouten. Om bijvoorbeeld Stalin in een soort rechte lijn met Vlad Dracula te verbinden is historisch gezien wel erg rare sprongen makend.

Maar ondanks deze punten is De historicus zeker een boek om van te genieten en is het een boek dat je verbazingwekkend snel wegleest, ondanks die 710 pagina’s.

Originele uitgave: The historian in 2005
Nederlandse uitgave 2005 door uitgeverij Mouria
Vertaling Titia Ram
bladzijdes 710