Diplomaat van de tsaar, Angela Dekker

De relatie tussen Nederland en Rusland gaat al eeuwen terug. Of het nu gaat om Peter de Grote die hier in de 17^e eeuw kwam kwam om allerlei ambachten te leren, of om de Russische kozakken die een rol speelden in de bevrijding van Nederland na de Franse bezetting of het huwelijk tussen Willem II en Anna Paulowna in 1816, er is altijd sprake geweest van een speciale band. (vrees dus niet, de meest recente ontwikkelingen komen we ook wel te boven)

In Den Haag was het Russische gezantschap gevestigd, de vertegenwoordiging van de Russische tsaar en het aanspreekpunt van de Russen in Nederland.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog was dit nodig, want omdat Nederland neutraal was, zochten veel gevluchte Russische krijgsgevangenen hier hun heil. Voor zo’n vijfduizend soldaten moest onderdak geregeld worden.

Nadat in 1917 echter in maart de tsaar aftrad en in oktober de Bolsjewistische revolutie uitbrak, raakten de medewerkers van het gezantschap statenloos. Het oude Rusland was voorbij, de nieuwe Sovjet Unie was hun land niet. ‘Russische strandgoed’ werden ze genoemd. Ze moesten verder, maar gemakkelijk was dit niet. Sommigen konden het beter aan dan anderen. De Russische gezant Swetchine stortte in en de tweede secretaris Paul Poustochkine was nu het hoogste Russische gezag in Nederland. (de eerste secretaris was naar Amerika vertrokken om te proberen de Amerikanen over te halen om militair in te grijpen in Rusland)

Het statenloos zijn leverde veel onzekerheid op, men wist nooit of men nog lang welkom zou blijven in het gastland. Van het thuisfront kwam er van familie geen bericht, of slechte berichten. Financiële moeilijkheden waren er ook, een tijdje konden de diplomaten nog betaald worden uit de schatkist van de tsaar die zich in Parijs bevond, maar op een gegeven moment hield dit ook op. Sommige Russen werkten in de havens, in drukkerijen en anderen openden een tearoom, een kunsthandel of een naaiatelier.



Tsaar Nicolaas II.
Lang was er niets bekend
 over het lot van de keizerlijke familie.

Innig werd de band met Nederland nooit, de meesten bleven heimwee houden naar Rusland en hun oude manier van leven. Zij hoopten eens terug te keren. ‘Het leven is hier oneindig droefgeestig’, schreef Paul Poustochkine.

Natuurlijk waren er onder de Russen ook communisten die de gebeurtenissen in Rusland toejuichten en hoopten dat de revolutie zich zou verspreiden. Zij werden door de geheime dienst echter goed in de gaten gehouden, zeker toen inderdaad de revolutie even heel dichtbij leek te komen nadat Troelstra hier de revolutie uitriep. Degenen die terugkeerden naar de Sovjet Unie merkten dat het leven hier niet was zoals verwacht en dat ze door de communistische overheid als spionnen en buitenlanders beschouwd werden. Niet bepaald het arbeiders paradijs zoals ze zich hadden voorgesteld. Sommigen keerden dan ook weer terug naar Nederland.

Tot op de dag van vandaag is het centrum van de Haagse-Russische kring de Russisch orthodoxe kerk, die er gekomen is met Anna Paulowna. Mensen hier kennen elkaar en kennen elkaars geschiedenis, ondanks het feit dat de wegen van iedereen zo uiteen zijn gelopen in de loop der jaren.

Restanten van het Russische strandgoed is op allerlei plekken terug te vinden, op de zolders van mensen, in brieven, foto’s, dagboeken, zaken als meubels en servies en de memoires van Paul Poustochkine. Journaliste Angela Dekker is hierin gedoken, heeft allerlei nazaten gesproken en heeft met Diplomaat van de tsaar een uitermate boeiend portret weten te schetsen van de mensen die dit interessante stukje Nederlands-Russische geschiedenis maken.

Uitgegeven in 2013, uitgeverij Atlas contact

Bladzijdes: 185