De wereld van Jane Austen

Ik heb mezelf voorgenomen om alle zes de romans van Jane Austen in de komende tijd te lezen en te bespreken, en ik vind het dan ook leuk om te kijken naar de tijd waarin Jane Austen leefde en hoe haar wereld eruit zag.

Ik heb hiervoor het geweldige boek Jane Austen’s world van Maggie Lane, dat een overzicht geeft van Jane’s familie en opvoeding, het dagelijks leven in die tijd en waar men zich mee bezig hield.

Het boek staat vol prachtige foto’s en er zijn ontzettend veel voorbeelden uit de romans die Jane Austen schreef om de gebruiken en gewoontes uit die tijd te illustreren.

Om een idee te geven van de tijd van Jane Austen, licht ik er hier een paar onderwerpen uit. Iedereen die meer wil weten, kan ik absoluut aanraden dit boek te lezen, want het vergroot je begrip van haar romans.

Regency

Jane Austen is geboren in 1775 en ze overleed in 1817. Ze leefde in Engeland dat geregeerd werd door de koningen uit het Huis van Hannover, een periode die ook bekend staat als de Georgian periode. Jane leefde ten tijden van koning George III, die koning was van 1760 tot 1821. Helaas was het noodzakelijk dat zijn zoon, de latere George IV, als regent de macht overnam in 1811, omdat George III krankzinnig werd bevonden. De regeringsperiode staat van 1811-1821 bekend als het Regentschap, oftewel de Regency-periode.

Klassensamenleving

Regency Engeland was een vrij rigide samenleving, waarin iedereen zijn plaats wist. In de latere, Victoriaanse tijd, zou het iets gemakkelijker worden om bijvoorbeeld door handel of een goed huwelijk van klasse te veranderen, maar nu stonden de rangen en standen nog grotendeels vast.

Bovenaan stond de hoge adel, die het grootste deel van het land bezaten en een zetel hadden in het Hogerhuis, The House of Lords. Deze groep komt in de boeken van Jane Austen eigenlijk niet voor.

Daaronder stonden de landadel en de gegoede burgerij. Dit waren de leden van de lage adel en de dames en heren van stand, die geen titel droegen. Dit is de groep waaruit de meesten van Jane Austen’s personages komen. Deze groep was zeer beslist niet altijd rijk, maar behoorde door geboorte, opleiding en opvoeding wel tot een bevoorrechte groep.

Hieronder stond de kleine burgerij waar je bovenaan de ladder mensen als advocaten, kooplieden, onderwijzers en apothekers vond, en daaronder winkeliers, klerken, boeren en ambachtslieden. Vakmensen die weliswaar soms gestudeerd hadden, maar die zeker niet voldoende opvoeding en klasse hadden om tot ‘heer’ of ‘dame’ gerekend te worden.

De laatste groep, het gewone volk, bestond uit de arbeiders, de dagloners en de pachters. Het is uit deze groep dat de bedienden komen die in de wereld van Jane Austen’s personages de kleding maken en wassen, de maaltijden bereiden en al die brieven rondbrengen.

Opvoeding, opleiding en carrière.

Voor de groep landadel, maar vooral voor de gegoede burgerij waren er niet veel mogelijkheden.

Ten eerste stelde de scholing niet heel veel voor. Jongens konden les krijgen van een gouverneur of konden naar een kostschool gestuurd worden. Dit kon een gerenommeerde school zijn zoals Rugby of Eton, maar ook voor de armere leden van deze groep waren er mogelijkheden om je kind naar een school te sturen, aangezien veel dominees of onderwijzers een privéschool begonnen, om op die manier hun karige salaris aan te vullen.

De kwaliteit van het gegeven onderwijs was wisselend, het curriculum bestond uit Latijn en Grieks en soms wat wiskunde en wat algemene kennis van een beetje filosofie, wat natuurkunde (de elementen kennen), een flintertje geschiedenis (alle Engelse koningen kunnen opdreunen) en een vingerhoed aardrijkskunde.

Voor meisjes was het nog slechter geregeld en veel meisjes kregen alleen les van een gouvernante, al konden ouders nog extra leraren inhuren voor bijvoorbeeld dansen of muziek of tekenen. Dit soort vaardigheden, net zoals bijvoorbeeld het spreken van Frans, of goed kunnen handwerken, werden op prijs gesteld.

Ook werden meisjes geacht om bepaalde huishoudelijke vaardigheden te hebben, zodat ze een goed huishouden konden voeren, waarin er binnen het budget, smakelijke maaltijden geserveerd werden en het huis schoon en geriefelijk was.

Dit alles om een meisje voor te bereiden op het huwelijk, want dat was het uiteindelijke doel. Helaas zouden sommige meisjes nooit trouwen en hun lot was het om afhankelijk te zijn van de liefdadigheid van familie, voor oudere familieleden te zorgen of voor het gezin van een broer die weduwnaar oid was geworden. Mocht er geldgebrek zijn, dan was er maar één mogelijkheid: een baantje als schooljuffrouw of gouvernante.

Voor de jongens was er wat dat betreft iets meer mogelijk, al hield dat ook niet over. Oudere zoons hadden misschien een landgoed waar voldoende opbrengst vanaf kwam om van te kunnen leven, maar jongere zoons en jongens uit armere gezinnen moesten een beroep uitoefenen konden hiervoor kiezen uit rechten studeren, de politiek ingaan, toetreden tot de kerk of dienst nemen in het leger. Aangezien de oorlogen tegen Napoleon bezig waren in de tijd waarin Jane Austen haar romans publiceerde, stonden vooral het leger en de marine in grote belangstelling en had een carrière hier veel aanzien.                                       

Jane Austen door haar zuster Cassandra

 

Vrije tijd, reizen en contact

Regency Engeland was een wereld waarin de Industriële Revolutie nog maar net begonnen was, met alle veranderingen die deze revolutie zou brengen. Een groot deel van het platteland en de steden waren nog niet aangetast door de industrieën die er zouden komen en de eerste passagierstrein zou bijvoorbeeld pas in 1830 rijden.

Reizen in de tijd van Jane Austen ging per koets, of als je een man was eventueel per paard. Als je zelf paarden had en een koets, moesten die paarden regelmatig rusten, of je moest om de zoveel mijl bij een pleisterplaats de paarden wisselen. Je kon ook per postkoets reizen, maar een ongetrouwde jongedame deed dit eigenlijk niet. Eventueel was ook de trekschuit een optie.

Reizen ging via ongeplaveide wegen, wat een drama was tijdens de winter of als het regende en het duurde behoorlijk lang om ergens te komen. Het was dan ook niet verwonderlijk dat als je ergens ging logeren deze logeerpartij ettelijke weken in beslag nam, om een beetje te compenseren voor de heen- en terugreis.

Er waren meerdere mogelijkheden om de tijd te doden, het lezen van romans of gedichten was populair, maar ook werden bordspelen gespeeld of behendigheidsspelletjes gedaan.

Muziek maken was bijna de enige manier om van muziek te genieten, want alleen in de grotere steden waren er concerten en als je dus een avondje had met de buren, was het heel fijn als er iemand een instrument kon bespelen.

Heel belangrijk om contact te houden met je familie en vrienden was het schrijven van brieven. Er waren nog geen enveloppen, maar de brief werd dubbel gevouwen en op de buitenkant werd het adres geschreven. Het was zaak om zoveel mogelijk regels kwijt te kunnen, want er moest per vel papier betaald worden. Een vaardigheid die hiervoor heel handig was, was het kruislings schrijven, waarin je nieuwe zinnen schreef, dwars door de eerste regels heen.

Post werd heel regelmatig verstuurd, in Londen waren er soms wel acht bestellingen per dag, en hier werd dankbaar gebruik van gemaakt.

In het boek Jane Austen’s world staat nog veel en veel meer, over de inrichting van huizen, de mode, de maaltijden, de medicijnen die gebruikt werden, de rechten van vrouwen, de slavenhandel en the British Empire. Het is onmogelijk om hier alles te vertellen, ik wilde hier alleen even een beeld geven van de wereld waarin Jane Austen leefde en waarin haar boeken zich afspelen, omdat dit een wereld is die op het punt staat te verdwijnen, als de Industriële Revolutie zich verder zal ontwikkelen. Veel romans uit de 19^e eeuw komen juist uit die Victoriaanse tijd, die in veel opzichten significant anders is dan de Regency periode van Jane Austen.

Ik heb er in ieder geval zin in om me onder te dompelen in Jane Austen de komende tijd, dus er zullen regelmatig postjes voorbij komen die met haar boeken of met boeken over haar te maken hebben.

Jane Austen’s world (1996)

Bladzijdes: 141

Bij mijn weten is er geen Nederlandse vertaling