Der Baader Meinhof Komplex (2008)

Nadat ik Aldo Moro, il presidente (Hier) had gekeken, wilde ik nog iets meer weten over deze tijd. In de jaren ’70 waren er tenslotte nog meer organisaties actief als de Brigate Rosse in Italië.

West Duitsland had de Rote Armee Fraction, die ook wel de Baader Meinhof Gruppe werd genoemd en ook hier is in 2008 een film over gemaakt.

De RAF had bezwaar tegen de manier waarop in Duitsland dezelfde mensen als vroeger nog altijd de dienst uitmaakten en ze waren tegen het kapitalisme en het systeem in het algemeen.

De RAF begon begin jaren ’70, toen Andreas Baader en Gudrun Enslinn met een paar anderen een actiegroep hadden opgezet. Baader en Enslinn werden na brandstichting in een warenhuis opgepakt en werden veroordeeld tot gevangenisstraf. Toen ze vervroegd werden vrijgelaten, vluchtten ze naar Italië, maar toen ze weer terugkwamen naar Duitsland werd Andreas Baader opnieuw opgepakt. De anderen van de groep, met behulp van linkse journaliste Ulrike Meinhof, wisten hem gewapenderhand te bevrijden. Vanaf dat moment ging de RAF ondergronds. Hun doel was om het systeem zoveel mogelijk schade aan te brengen. Ze pleegden bankovervallen en aanslagen, waarbij niet werd gekeken op een mensenleven meer of minder. In totaal zouden ze 34 mensen vermoorden.

Ulrike Meinhof en Andreas Baader

De politie zette alles op alles om de leden van de RAF gevangen te zetten en uiteindelijk in 1972 werden Baader, Enslinn en Meinhof en de anderen opgepakt en zaten zij in eenzame opsluiting in de Stammheim gevangenis in Stuttgart. Ulrike Meinhof stierf in 1976, volgens de officiële lezing was het zelfmoord, maar veel sympathisanten twijfelden daaraan.

Ondertussen probeerde een nieuwe lichting van de RAF onder leiding van Brigitte Mohnhaupt de oude leden vrij te krijgen. In 1977 brak een periode aan die de Duitse herfst werd genoemd. Een bankier werd vermoord, een econoom werd ontvoerd en een vliegtuig werd gekaapt. Toen de kaping door een commandogroep ongedaan werd gemaakt, werden enkele uren later de kopstukken van de RAF dood aangetroffen in hun cellen. Ook hier was de officiële lezing zelfmoord, maar werd hier door sommigen aan getwijfeld. Ook de leden van deze nieuwe RAF werden opgepakt en tot gevangenisstraffen veroordeeld.

Pas in 1998 zou de RAF officieel melden dat ze zich had opgeheven.

Nadja Uhl in de film als Brigitte Mohnhaupt 

Der Baader Meinhof Komplex is een lange film, bijna 2 ½ uur. Het laat zien hoe de RAF begint, hoe Ulrike Meinhof als linkse journaliste in aanraking komt met Andreas Baader en Gudrun Enslinn en steeds meer bij hun activiteiten betrokken raakt. De verhoudingen tussen de verschillende RAF leden was zeer onaangenaam, Andreas Baader was een ongelofelijke klootzak die nergens om gaf en de anderen zijn ook zo verwikkeld in het idee van ‘aksie voeren’, dat medeleven met gewone mensen niet meer belangrijk is.

De film geeft een heel goed tijdsbeeld weer en hoewel ik er niet heel vrolijk van werd (het is geen gezellige film), was ik wel gefascineerd. Het is geen film die begrip of sympathie opwekt voor deze mensen. In het begin van de film zie je wel dat de studenten een paar punten hebben, als het protest tegen het bezoek van de sjah van Perzië door de politie met zeer harde hand wordt neergeslagen. Meer inspraak en democratie zou zeker geen kwaad kunnen. Verder is het moeilijk begrip op te brengen voor deze groepering, die vooral overal tegen is. Tegen het kapitalisme, tegen de aanwezigheid van de VS in Duitsland en Vietnam en ze zijn vooral tegen het systeem. Tsja.

Bij groeperingen als de IRA (Noord Ierland) of de PLO (Palestina) kun je nog begrijpen dat er achter de verschrikkelijke acties en aanslagen een daadwerkelijk doel zit, een verlangen om zich te bevrijden uit een situatie waarin ze onderdrukt worden. Hier kan ik begrip voor opbrengen, al kan ik dat niet voor de manier waarop de acties gevoerd worden.

Bij de RAF en ook de Brigate Rosse wilden de leden in de eerste instantie misschien wel goede dingen, maar werd het al snel een strijd tegen het systeem en vergaten ze dat het systeem niet bestaat, omdat elk systeem wordt gevormd door individuele mensen.