Het Joods-Palestijns conflict, een korte geschiedenis

Rustig is het eigenlijk nooit in het Midden Oosten, bijna elke week komen er wel berichten over in het journaal. Vooral Israel is op dit moment weer een brandhaard en hoewel het er even op leek dat er een bestand kwam, is er gisteren toch een grondoffensief begonnen. Daarom leek het  mij handig om een klein (en dus zeker niet volledig) overzicht te geven hoe dit conflict ontstaan is.
Niet om een kant te kiezen of te zeggen dat de één meer gelijk heeft dan de ander, maar vooral om de historische achtergrond te laten zien (ik blijf tenslotte een geschiedenisdocent).

Het begin

Het gebied waar het over gaat, heeft verschillende namen gehad. In de Bijbel heeft het de namen Israel en Judea, later stond het bekend als Palestina en nu weer Israel. De grenzen komen natuurlijk in al die eeuwen niet volledig overeen, maar voor het gemak gaan we uit van ongeveer hetzelfde gebied.

Dit wordt door de Joden gezien als het gebied dat God aan hen heeft gegeven. Waarschijnlijk rond 1200 voor Christus trokken de Joden hier naar toe en het grootste deel van de geschiedenis van het Joodse volk heeft zich hier afgespeeld.

In de loop van de eeuwen die volgden werd dit gebied echter regelmatig veroverd door andere volkeren. In 586 voor Chr. werd Israel veroverd door de Babyloniërs, die de Joden deporteerden uit dit gebied. De Diaspora begon; de Joden woonden gedwongen niet meer in hun eigen gebied, maar verspreidden zich steeds meer over andere landen.

In Israel kwamen nieuwe, Arabische volkeren te wonen en de naam veranderde, het stond bekend als Palestina. Tijdens de late Middeleeuwen werd Palestina door de Turken veroverd. De Arabieren in het Turkse Rijk waren niet echt blij met de Turkse overheersing en zij voelden zich achtergesteld.

Twee beloftes

In de 19^e eeuw zie je in veel landen en bij volkeren nationalisme opkomen, zo ook bij de Arabieren en de Joden. De Arabieren willen graag hun eigen, onafhankelijke staten en de Joden willen hun eigen land terug. Het zionisme ging ervan uit dat eens Palestina weer Joods zou worden.

Sjarif Feisal van Mekka,
aan wie in 1916 de belofte
van zelfbestuur werd gedaan

Tijdens de Eerste Wereldoorlog deed het Turkse Rijk mee aan de kant van Duitsland en Oostenrijk-Hongarije.
Engeland deed vervolgens in 1916 aan de Arabieren de belofte dat, als zij aan de kant van de Engelsen zouden meevechten, zij na de oorlog hun eigen staten zouden krijgen. Deze McMahonverklaring stond echter haaks op de Balfourverklaring die in 1917 werd gedaan, waarin werd gesteld dat de Britse regering Palestina zag als een Joods thuis.
Zowel Joden als Arabieren hoopten dus op een eigen staat in het zelfde gebied.

Onder Brits bestuur

Toen de Eerste Wereldoorlog was afgelopen, bleek echter dat beide beloften niet werden nagekomen. Het Turkse Rijk raakte de gebieden in het Midden Oosten wel kwijt, maar Frankrijk en Engeland waren niet van plan om hun aspiraties in dit gebied op te geven. Met de Volkenbond werd afgesproken dat Frankrijk en Engeland deze gebieden zouden besturen, tot die het zelf zouden kunnen (wanneer dat dan ook zou zijn). Syrië en Libanon werden mandaatgebieden van Frankrijk en Irak, Transjordanie en Palestina werden mandaatgebieden van Groot Brittannië.

Balfour verklaring

Gesterkt door de Balfourverklaring, kwam vanuit Europa en Amerika de Joodse emigratie naar Palestina op gang. De Joodse immigranten kochten land en gingen hard aan het werk om het land tot bloei te brengen.

Het probleem hier echter was dat door de Engelse regering en de Joodse immigranten er geen rekening mee werd gehouden dat de Palestijnen (Arabieren in Palestina) geen schriftelijk eigendomsrecht kenden, maar vooral mondelinge overeenkomsten. Vaak konden zij daardoor niet bewijzen dat de grond van hen was, en raakten zij het kwijt.

Dit zorgde voor spanningen tussen de Arabieren en de Joden. De Arabieren vielen Joodse nederzettingen aan en de Joden richtten verschillende para-militaire organisaties op om zich te verdedigen, zoals Haganah en later het nog radicalere Irgoen. Al snel was verdediging niet genoeg en kozen deze groepen ook voor aanvallen en guerrilla tactieken. Er werden zelfs bomaanslagen gepleegd, bijvoorbeeld op het Koning David Hotel in Jeruzalem, waar het Britse hoofdkwartier was.

Koning David Hotel in Jeruzalem
na de bomaanslag

De Britten probeerden de gemoederen te bedaren en kwamen met een paar maatregelen, zo werd onder andere de aankoop van grond door Joodse immigranten beperkt en in 1939 gingen de grenzen dicht.

Na de Tweede Wereldoorlog

Achteraf gezien was 1939 natuurlijk het slechts mogelijke moment om de grenzen voor Joden vanuit Europa te sluiten, we weten allemaal wat voor verschrikkelijke dingen er gebeurd zijn in de jaren erna.

Toen de Tweede Wereldoorlog afgelopen was, wilden veel Joden weg uit Europa, naar Palestina. De Britten droegen  hun mandaatgebied over aan de Verenigde Naties, in de hoop dat die eruit zouden komen. De Verenigde Naties  kwamen met een verdeelplan, Palestina zou ongeveer gelijk verdeeld worden tussen de Arabieren en de Joden. De Joden gingen met het plan akkoord, de Palestijnen niet. Zij vonden de verdeling niet eerlijk. Ondertussen hadden de Joden er genoeg van om afhankelijk te zijn van de gunsten van anderen en besloten zij het heft in eigen hand te nemen. In mei 1948 werd de Joodse staat Israel uitgeroepen. De meeste landen in West-Europa en de Verenigde Staten erkenden deze nieuwe staat meteen.

Oorlogen

De Arabische buurlanden erkenden dit nieuwe land niet en vielen aan. Ondanks het feit dat ze nog maar net bestond, wist Israel deze oorlog te winnen en gebieden erbij te veroveren. De Palestijnen vluchtten het land uit en werden opgevangen in vluchtelingenkampen in de buurlanden. Tot op de dag van vandaag is dit probleem niet opgelost. Israel ziet het als een Arabisch probleem en de Arabische landen zien het als een Israëlisch probleem.

Ook in de jaren erna bleef het onrustig in deze regio. Een aantal keren is er een grote legermacht op de been gebracht tegen Israel, zoals in 1967 en 1973. Elke keer wist Israel deze oorlogen te winnen, al ging dat niet altijd even gemakkelijk. 

Bezette gebieden

Een belangrijke oorlog was de zes-daagse oorlog van 1967, de gevolgen hiervan zijn tot op de dag van vandaag merkbaar.
De dreiging begon in Egypte en het leek erop alsof president Nasser op het punt stond Israel aan te vallen, met een coalitie tussen Egypte, Syrië en Jordanië. Voor het zover was, kwam het Israëlische leger met een verrassingsaanval en wist deze coalitie te verslaan. Bovendien werden er gebieden buitgemaakt. Op Egypte werden de Sinaïwoestijn en de Gazastrook veroverd, op Syrië de Golan-hoogvlakte en op Jordanië de Westelijke Jordaanoever.

Israel besloot vervolgens het probleem van hun groeiende bevolking op te lossen door nederzettingen te bouwen in deze bezette gebieden. Dit gaat in tegen alle oorlogsrechten en de VN heeft in verschillende resoluties deze nederzettingen veroordeeld. Deze worden echter door Israel naast zich neer gelegd.

PLO

De Palestijnen hadden ondertussen in 1964 de PLO opgericht, de Palestijnse bevrijdingsorganisatie, onder leiding van Yasser Arafat. Zij streefden naar Palestijnse onafhankelijkheid en erkenden Israel niet.
Ook andere organisaties, zoals Hamas, werden opgericht en met allerlei middelen, zoals kapingen en bomaanslagen, werd geprobeerd om Israel te dwingen Palestina op te geven.

In de bezette gebieden werd de spanning steeds groter en de bevolking ondernam zelf ook steeds meer acties tegen de Israëlische bezetter. Zij gebruikten hiervoor zelfgemaakte molotovcocktails, gooiden stenen en weigerden de Israëlische autoriteiten te gehoorzamen. Deze periode staat bekend als de Eerste Intifadah en deze duurde van ongeveer 1987-1993.

Vredesonderhandelingen

Verschillende keren zijn er vredesonderhandelingen geweest en dan leek er een beetje ruimte te komen, een beetje toenadering en misschien zelfs een oplossing voor het probleem.



Rabin, Clinton en Arafat, Oslo akkoorden

In 1978 kwam er een vredesakkoord tussen Egypte en Israel, waarbij Egypte als eerste Arabische land Israel erkende en Israel de Sinaï woestijn teruggaf.
In 1993 werden de Oslo-akkoorden gesloten, waarbij de PLO Israel erkende en Israel de PLO. De Palestijnen kregen zelfbestuur in de Gazastrook.
In 1994 werd er tot slot vrede gesloten tussen Israel en Jordanië.

Jammer genoeg bleken deze akkoorden en besprekingen niet voldoende te zijn om het probleem op te lossen. Vaak ging het kort erna weer mis.

Veel Joden zagen het opgeven van de bezette gebieden als verraad van de Joodse zaak en een van hen vermoordde in 1995 de Israëlische president Rabin, die samen met Yasser Arafat verantwoordelijk was geweest voor de Oslo-akkoorden.

Ook bij de Palestijnen was er ontevredenheid, zij zagen na 1994 weinig terug van de beloftes uit de Oslo-akkoorden, ze hadden nog altijd geen zelfbestuur, Israel breidde het aantal kolonisten in de nederzettingen zelfs uit en de economische situatie was beroerd.

In 2000 kwam er een spoedontmoeting tussen de Palestijnse en Joodse leiders in Camp David, onder leiding van President Clinton, maar dit mislukte. De Palestijnse bevolking begon ondertussen met de tweede Intifadah.

Conclusie

Ondertussen gaat het conflict nog altijd verder. In de bezette gebieden wonen nog altijd kolonisten, Palestijns zelfbestuur lijkt verder weg dan ooit en Israel heeft nog altijd te lijden onder de constante dreiging van alle kanten.

Ik hoop dat dit overzicht duidelijk maakt dat er hier sprake is van twee volkeren, die beiden recht hebben op dit gebied en er dus samen uit zouden moeten komen. Van beide kanten zijn er echter ook allerlei aanvallen en gewelddadigheden geweest, die dit bemoeilijken. Beide partijen hebben zich ingegraven in rancune en boosheid en weigeren te erkennen dat misschien de andere kant ook op bepaalde punten gelijk kan hebben.

Het valt niet te ontkennen dat Israel bedreigd wordt, maar het is ook niet te ontkennen dat Israëls positie in het Midden-Oosten veranderd is van underdog naar militaire grootmacht, die in de loop van de jaren ook verschillende dingen heeft gedaan die niet door de beugel kunnen.

Het is mogelijk de militaire daden van Israel te veroordelen, zonder meteen een antisemiet te zijn die de Holocaust nog eens dunnetjes wil overdoen en het is mogelijk om de zelfmoordaanslagen en raketaanvallen van Hamas te veroordelen zonder meteen een zionist te zijn die alle Arabieren het liefst de zee zou indrijven.

De slachtoffers zijn, zoals altijd, vooral te vinden bij de burgers, van beide kanten. In de Gaza is op dit moment één op de drie slachtoffers een kind. En het is voor hen dat er aan dit conflict een einde zou moeten komen, zodat er eindelijk een generatie kan opgroeien in vrede.