North & South (2005)

Ik heb net de geweldige Britse kostuumserie ‘North & South’ gezien, naar een boek van Elizabeth Gaskell uit 1855.

Margareth Hale is de dochter van een dominee en heeft altijd in een prachtig gebied in het zuiden van Engeland gewoond. Ze heeft een aantal jaren doorgebracht bij haar oom en tante in Londen, waar ze heeft kunnen genieten van de cultuur. Door een gewetenskwestie neemt haar vader ontslag uit de kerk en vertrekt de familie naar het noorden, naar de industriestad Milton.

Margareth kan maar moeilijk wennen in Milton. Ze mist de cultuur en de schoonheid  van het zuiden. Ze weet door aan liefdadigheid te doen vriendschap te sluiten met een aantal arbeiders van de textielfabriek, vooral Bessie Higgins en haar vader Nicolas worden goede vrienden.

Margareth maakt ook kennis met de eigenaar van de katoenweverij, John Thornton, die ze niet mag omdat hij een arbeider van zijn fabriek in haar ogen slecht heeft behandeld. Het is haar duidelijk dat Thornton geen heer is en ze behandelt hem overeenkomstig. Van zijn kant heeft Thornton de indruk dat Margareth Hale op hem neerkijkt en dat ze een oordeel klaar heeft terwijl ze niet de moeite neemt om hem en de situatie beter te leren kennen.


De eerste keer dat Margareth Hale John Thornton ziet, in de weverij

Margareth Hale is geschokt door de wat ze ziet in de weverij

Als er een staking uitbreekt in de fabrieken met Higgins als leider van de arbeidersvakbond, kiest Margareth de kant van de arbeiders, wat ervoor zorgt dat zij en Thornton nog verder tegenover elkaar komen te staan. 

Toch doet Thornton haar om verschillende redenen een huwelijksaanzoek, dat ze behoorlijk bot afwijst. Gekwetst trekt Thornton zich terug, maar dan begint Margareth te merken dat het in het noorden toch niet zo erg is als ze altijd heeft beweerd. Ze begint het noorden en zelfs Thornton te verdedigen als vrienden uit het zuiden aanmerkingen hebben.

Er volgen natuurlijk nog meer verwikkelingen, misverstanden en tragische gebeurtenissen. Op het einde heeft Thornton al zijn geld en de weverij verloren en Margareth kan hem na een erfenis een zakelijk voorstel doen. Gelukkig ziet John wat er werkelijk achter dat zakelijke voorstel zit, en eindelijk kan Margareth toegeven dat ze ook van hem houdt.

De prachtige laatste scene op het treinstation

Op het eerste oog lijkt dit verhaal op ‘Pride and Prejudice’ van Jane Austen. Toch is North & South niet alleen een verhaal over twee mensen die elkaar eerst niet begrijpen en langzaam nader tot elkaar komen, maar het is ook een roman over de gevolgen van de industrialisatie en de sociale misstanden in die tijd.

In 1855, als de roman wordt gepubliceerd, is het noorden van Engeland het centrum van de nieuwe textiel industrie, waar handelaren en fabrikanten belangrijk zijn geworden. Het zuiden is nog agrarisch en landelijk en daar heeft de landadel nog de macht. Het zuiden minachtte het noorden omdat ze daar alleen aan winst maken dachten, het noorden minachtte het zuiden omdat men daar niet wist wat werken was.

Gaskell wilde haar roman in de eerste instantie ‘Margareth Hale’ noemen, maar Charles Dickens heeft de titel ‘North & South’ voorgesteld omdat dit veel beter de tegenstelling tussen de twee belangrijkste karakters laat zien.

In het begin ziet Margareth Thornton in een slecht daglicht, omdat hij één van zijn arbeiders slecht behandelt. Maar zo zwart-wit blijkt het niet te liggen. Al snel blijkt dat Thornton vooral gedreven wordt door een sterk verantwoordelijkheidsgevoel. Hij heeft na de dood van zijn vader moeten werken om te kunnen zorgen voor zijn moeder en zijn zus, en hij wil dat de weverij blijft draaien om de banen voor de arbeiders te garanderen. 

Hij is een harde zakenman, maar wel een eerlijke en hij heeft het wel goed met zijn arbeiders voor. Zo heeft hij als enige fabrikant in zijn weverij het apparaat geïnstalleerd dat de hoeveelheid katoenpluis in de werkruimte reduceert en nadat hij Higgins heeft aangenomen zetten Higgins en Thornton samen een kantine op waar de arbeiders fatsoenlijke maaltijden kunnen krijgen. Regelmatig eet Thornton hier met zijn mensen mee.

Mr. Darcy

Voor mij heeft jarenlang de BBC serie Pride and Prejudice uit 1995 op eenzame hoogte gestaan. Het was mijn eerste kennismaking met Britse kostuumdrama’s en het is jarenlang de maatstaf gebleven voor alle series die nog zouden volgen. 

En ik had nooit gedacht dat ik het zou zeggen, maar ik vrees dat Colin Firth als mr. Darcy voor mij volledig van de troon is gestoten. North & South is namelijk beter in mijn ogen. Het is een prachtig verhaal met verschillende lagen, mooie kostuums en sets met oog voor detail. Dit laatste hebben bijna alle Britse kostuumseries met elkaar gemeen. 

Maar er is meer, er zijn natuurlijk de acteurs zoals Daniella Deny-Ashe als Margareth Hale, Pauline Quirke, Brendan Cole en Tim Piggott-Smith die stuk voor stuk goede prestaties leveren. Maar vooral Richard Armitage als John Thornton maakt het verschil. Hij weet Thornton een intensiteit en een kwetsbaarheid mee te geven, waar Colin Firth wat mij betreft niet bij in de buurt komt. Hoe geweldig grappig en leuk Pride and Prejudice ook is en hoe mooi die serie ook oogt, North & South wint het voor mij, op bijna alle fronten.

Als ik zo rondkijk op het internet, blijk ik niet de enige te zijn bij wie de affectie voor Pride and Prejudice plaats heeft gemaakt voor North & South, of moet ik zeggen, dat de affectie voor John Thornton in de plaats is gekomen van die voor mr. Darcy. De vraag is natuurlijk waar dit door komt. Is Richard Armitage een knappere man dan Colin Firth? Dat is misschien het geval J, maar het gaat (gelukkig) wel een beetje dieper dan dat. Het zit toch echt in de personages.

John Thornton

Mr. Darcy zorgt goed voor zijn zusje Georgania, maar zijn rijkdom en zijn landgoed zijn niet te danken aan persoonlijke verdiensten, maar aan een erfenis. John Thornton heeft na de zelfmoord van zijn vader zijn moeder en zusje moeten onderhouden en heeft zichzelf omhoog gewerkt tot fabriekseigenaar.

Mr Darcy is vooral bezig met paardrijden en eigenlijk hebben we geen idee wat hij nog meer doet, terwijl mr. Thornton na zijn dag hard werken nog eens bij meneer Hale langskomt om zichzelf te verbeteren door middel van lessen. 

Mr. Darcy wordt wel omschreven als een goede meester voor zijn ondergeschikten, maar op welke manier hij dat is weten we niet. Maar we zien wel wat John Thornton doet; die installeert een machine om de katoenpluis te verminderen en hij zorgt voor een kantine voor zijn arbeiders.

En tot slot, mr. Darcy doet zijn eerste huwelijksaanzoek aan Lizzy terwijl hij eigenlijk zegt dat ze te min voor hem is en dankbaar mag zijn dat hij haar vraagt. Als Lizzy hem afwijst is voornamelijk zijn trots gekwetst. Ondanks de misverstanden is John Thornton Margareth gaan waarderen en respecteren en als hij zijn eerste huwelijksaanzoek doet, is dat uit liefde. En dat maakt de afwijzing des te moeilijker.

Kortom, kijk North & South, en geniet. Nog beter; lees het boek. Dat ga ik binnenkort ook doen.